نظریات مکاتب اقتصادی در مورد نقش دولت در اقتصاد

 نظریات مکاتب اقتصادی در مورد نقش دولت در اقتصاد

 نظریات مکاتب اقتصادی در مورد نقش دولت در اقتصاد

نقش دولت در اقتصاد

مقدمه.

2-1نظریات مکاتب اقتصادی در مورد نقش دولت در اقتصاد .

2-1-1 مکتب کلاسیک..

2-1-2 مکتب کینزی..

2-1-3 مکتب پولیون.

2-1-4 مکتب کلاسیک­های جدید.

2-1-5 مکتب کینزین­های جدید.

2-2 مبانی نظری رشد اقتصاد (نقش دولت در اقتصاد).

2-2-1 الگوی هارود.

الف- معادلۀ هارود به عنوان یک امر بدیهی..

ب – معادله هارود به عنوان راه رشد تعادلی..

2-2-2 الگوی دومار

2-2-3 الگوی رشد نئوکلاسیک..

2-2-4 تئوری­های رشد درونزا

الف- مدل رشدAK..

ب- مدل­هاى درونزاى مبتنى بر تحقیق و توسعه.

مروری بر مبانی تجربی نقش دولت در اقتصاد

مقدمه.

3-1 مطالعات خارجی..

3-2مطالعات مربوط به ایران.

منبع نقش دولت در اقتصاد

(فایل بروز شده در تاریخ 1402/7/1)

نقش دولت در اقتصاد

رشد اقتصادی از جمله اهداف مورد نظر سیاست­گذاران اقتصادی و همچنین ملاکی برای سنجش رفاه یک کشور محسوب می­شود. سرمایه­گذاری به عنوان یک عامل عمده و تأثیرگذار بر فرآیند رشد اقتصادی، زمانی موفقیت­آمیز است که سیاست‌های سنجیده کلان اقتصادی در جوی مطمئن و با­ثبات پی‌ریزی شود. بنابراین یکی از اهداف سیاست‌های دولت، ایجاد ثبات و اطمینان نسبت به آینده است. حال اگر خود سیاست‌ها به دلیل مدیریت نا­مناسب، باعث بروز بی‌ثباتی و نا‌اطمینانی شود، سرمایه­گذاری نمی‌تواند کارایی مطلوب را داشته باشد.

در ادبیات اقتصادی، از چندین دهه گذشته تا به حال مبحث رشد اقتصادی، حوزة پویای ‌مطالعات و تحقیقات اقتصاد کلان را به خود اختصاص داده است. اقتصاددانان پیوسته در تلاش هستند تا با استفاده از مدل‌سازی نظری و تجزیه و تحلیل تجربی، عوامل مؤثر بر رشد را شناسایی کنند. اساساٌ در زمینة رشد، سه دسته مدل­های عمدۀ رشد وجود دارند که عبارتند از: مدل رشد هارود ـ دومار، مدل رشد نئوکلاسیک و مدل­های رشد درون‌زا. تلاش هارود ـ دومار انگیزش اساسی را در زمینة شکل‌گیری نظریات رشد فراهم کرد.

پس از آن نظریات سولو و سوآن با تغییر برخی از فروض نظریة هارود ـ دومار برای برطرف کردن مسئله لبة تیغ ، محور و هسته مدل­های رشد نئوکلاسیک گردید که این مدل­ها به دلیل سادگی و سهولت کاربرد، مورد استفادۀ بسیاری از کشورهای در حال توسعه قرار گرفتند. در این چارچوب رشد پایدار به پیشرفت فنی و رشد جمعیت بستگی دارد که هر دو نسبت به مدل برون‌زا هستند. سپس در پاسخ به کاستی‌های مدل رشد نئوکلاسیک، افرادی مانند لوکاس، رومر و بارو الگوهایی را طراحی کردند که در آنها رشد یکنواخت می‌تواند به طور درون زا تحقق یابد.

جهت مشاهده مطلب مشابه کلیک کنید . (ادبیات و پیشینه تحقیق بحران های اقتصادی و مالی)

ادامه نقش دولت در اقتصاد

درتئوری­های سنتی سرمایه­گذاری فرض بر این است که تصمیمات سرمایه ­گذاری در محیط مطمئنی صورت می­گیرد. اما ادبیات سرمایه­گذاری، اخیراٌ نااطمینانی را در مدل­ های سرمایه­ گذاری معرفی کرده است. سرمایه­گذاری­ها در انتظار برای دستیابی به اطلاعات جدید در مورد قیمت­ها، هزینه­ ها و سایر شرایط بازار می­توانند با تأخیر انجام شوند. انتظار برای اطلاعات جدید، سرمایه­گذاران خصوصی را با نااطمینانی­ها در مورد متغیرهای کلان اقتصادی حساس می­سازد.

کشورهای در حال توسعه از جمله ایران، از درجۀ بالایی از نااطمینانی متغیرهای کلان اقتصادی برخوردار هستند و این نااطمینانی­ها بر متغیرهای اساسی اقتصاد کلان تأثیر نامطلوبی خواهند داشت که رشد اقتصادی نیز از این قاعده مستثنی نیست.

از جمله عوامل بروز نااطمینانی در سطح اقتصاد کلان سیاست­هایی است که دولت در مواجه با مشکلات کوتاه­مدت اقتصادی وضع می کند که تشخیص نادرست وضع موجود و یا چگونگی اجرای سیاست و در نظر نگرفتن تمام ابعاد اثر­گذاری سیاست منجر به بروز نااطمینانی و بی­ثباتی خواهد شد. این نااطمینانی­ها سرمایه­ گذاران بخش خصوصی را دچار مشکل می­کند؛ از آن جهت که پیش­بینی سود آوری­ها را در  بخش­های تجاری و غیر تجاری با مشکل مواجه می­کند. در واقع ثبات سیاست­های دولت باعث اعتماد در محیط اقتصاد داخلی شده و در نتیجه سرمایه­گذاران به سهولت در مورد سرمایه­گذاری تصمیم­گیری   می­کنند.

از این رو با توجه به حساس بودن رشد اقتصادی نسبت به ثبات سیاست­های دولت در این فصل به بررسی مختصری در مورد نظریه­های مکاتب مختلف در مورد نقش دولت در اقتصاد و نظریه­های رشد پرداخته می­شود.

نظریات مکاتب اقتصادی درمورد نقش دولت در اقتصاد

مکتب کلاسیک

دکترین کلاسیک­ها غالباٌ به نام لیبرالیسم اقتصادی نامیده می­شود. اساس نظریۀ کلاسیک­ها در آزادی شخصی، مالکیت خصوصی، ابتکار فردی، تجارت خصوصی و در نهایت حداقل دخالت دولت خلاصه     می­شود. در این مکتب انتظارات باثبات بوده و نقش نااطمینانی در اقتصاد به حداقل رسیده و نیز قیمت دانش و اطلاعات بسیار ارزان بوده و در اختیار کلیه واحدهای اقتصادی می­باشد.

از طرفی اقتصاددانان کلاسیک معتقدند اقتصاد در بلندمدت در سطح اشتغال کامل است. به عقیده این گروه رشد اقتصادی تنها در افزایش سطح تکنولوژی (بهره­وری عوامل تولید) و افزایش جمعیت ایجاد   می­شود و اعتقاد دارند که عوامل خودکار اقتصاد به تنهایی برای رفع نوسان­های موجود در اقتصاد کافی بوده و ثبات اقتصادی را به ارمغان خواهند آورد.

مکتب کینزی

کینز با مطرح کردن انحصارات در قرن بیستم که جانشین رقابت کامل سرمایه­داری شده بود و همچنین انعطاف­ناپذیری دستمزدها به دلیل پیدایش اتحادیه­های کارگری یا توهم پولی[1] کارگران شدیداٌ دخالت دولت دراقتصاد را تأیید می­کند. از دیدگاه کینزی علاوه بر عوامل اقتصادی مثل انتظارات دربارۀ سطح تقاضا، هزینه­های انجام شده، عوامل غیراقتصادی مثل امیدها و ترس­ها بر روی تصمیم­گیری فعالان اقتصادی تأثیر دارند که موجب نوسانات و عدم اعتماد و نااطمینانی در جو اقتصادی می­شوند

مکتب پولیون

نظریۀ پول­گرایان با نظریۀ کلاسیک­ها شباهت بسیاری دارد. آنها نیز همانند کلاسیک­ها با اعتقاد به پدیدۀ اثر جانشینی معتقدند که سیاست مالی یک ابزار تثبیت کنندۀ موثر نیست، یعنی هرگونه اقدام دولت در اقتصاد توسط عکس­العمل بخش خصوصی خنثی شده و تنها سهم اجزای تقاضای کل تغییر می­کند.

توجه به این نکته اهمیت دارد که پول­گرایان اجرای سیاست پولی توسط دولت را برای تحت ­تأثیر قرار دادن متغیرهای اقتصاد کلان موثر می­دانند. فریدمن که یکی از معروف­ترین اقتصاددانان این مکتب  می­باشد کارایی سیاست مالی را مشروط به اجرای همزمان سیاست پولی یعنی تغییر مناسب در حجم پول می­داند. اگر چه این گروه تغییر در نرخ رشد پول را برای مقابله با اثرات کوتاه­مدت شوکها در اقتصاد موثر می­دانند ولی موافق اجرای این سیاست نیستند چون معتقدند که نمی­توان میزان شوک­ها را به دقت  اندازه­گیری کرد تا سیاست­های دقیق برای آنها طرح کرد. لذا اجرای سیاست ممکن است خود منبع بروز نوسان و شوک شود. به طور کلی مکتب پولیون نیز مخالف دخالت دولت در فعالیت­های اقتصادی هستند.

  مکتب کلاسیک ­های جدید

در اوایل سالهای 1970پیشرفت­هایی در اقتصاد جهت فهم بیشتر اثرات سیاست­گذاری­های اقتصادی، تحت عنوان روش انتظارات عقلایی به وجود آمد. از اقتصاددانان این مکتب می­توان به لوکاس وسارجنت اشاره کرد، این دو با احیاء عقاید مکتب کلاسیک، مکتب کلاسیک های جدید را بنا نهادند.

در این مکتب فرض می شود عاملان اقتصادی با استفاده کارا از اطلاعات و عدم تکرار اشتباهات گذشته خود، انتظارات خود را شکل می­دهند. از دیدگاه این مکتب افراد نه تنها از تجربه گذشته در شکل­گیری انتظارات خود استفاده می­کنند، بلکه از اطلاعات قابل دسترس جاری به بهترین وجه استفاده می­کنند. طبق نظر این مکتب تنها تغییرات پیش­بینی نشده سیاست­ها توسط عاملین اقتصادی بر روی متغیرهای اقتصادی (فقط در کوتاه­مدت) موثرند.

  مکتب کینزین­ های جدید

مدل­های نئوکینزی فرض انتظارات عقلایی را قبول دارند ولی فرض شفافیت بازار کلاسیک­های جدید را رد می­کنند. از دیدگاه کینزین­های جدید نوسانات غیرعادی، غیرمعمول وغیرقابل پیش­بینی می­باشد و لذا شرایط رقابت ناقص را پذیرفته و معمولاٌ حالت رقابت انحصاری را بر اقتصاد حاکم می­دانند. از این رو این مکتب دخالت دولت در اقتصاد را ضروری می­دانند، اما براین اساس زمینه­های نظری متفاوت این مکتب سیاست­گذاری­هایی از نوع ساختاری را توصیه می­کنند؛ یعنی دولت سعی در برطرف کردن زمینه­های غیر­رقابتی­ بوجود آمده داشته باشد و در نتیجه این سیاست­گذاری ها به سمت اشتغال کامل حرکت کند. جمع­بندی به صورت خلاصه از نظریات مربوط به مکاتب اقتصاد کلان در جدول1-2 آورده شده است.

نقش دولت در اقتصاد

جهت مشاهده نمونه های دیگر از ادبیات، پیشینه تحقیق و مبانی نظری پایان نامه های اقتصاد کلیک کنید

نمونه ای از منابع و مآخذ جهت مطالعه بیشتر

• 1.اندرس، والتر(1386)، اقتصاد سنجي سري­هاي زماني با رويکرد کاربردي، ترجمه محمد صادقي و  سعيد  شوال­پور، جلد دوم، چاپ اول، انتشارات دانشگاه امام صادق (ع)، تهران.
• 2.ابريشمي، حميد و محسني رضا(1382)، نوسانات صادرات نفتي و رشد اقتصادي، فصلنامه پژوهشهاي اقتصادي ايران،شماره13،صفحات1-32
• 3.برگستروم، ویلی(1378)، دولت و رشد، ترجمه علی حیاتی،سازمان برنامه و بودجه
• 4.پل، باران (1359) اقتصاد سیاسی رشد، ترجمه کاوه آزادمنش، انتشارات خوارزمی،تهران
• 5.تفضلی، فریدون(1355)، تاریخ عقاید اقتصادی، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی،تهران
• 6.جونز، هایول (1380)، درآمدی بر نظریه های جدید رشد اقتصادی،ترجمه صالح لطیفی،مرکز نشر دانشگاهی،تهران
• 7.درگاهي، حسن و امراللّه قديري (1382)، تجزيه و تحليل عوامل تعيين­کننده رشد اقتصادي ايران (با مروري بر الگوهاي رشد درون­زا) ، فصلنامه پژوهشنامه بازرگاني، شماره 26
• 8.رابینسون،جون(1369)، جنبه هایی از توسعه و توسعه نیافتگی، ترجمه حسن گلریز،نشر نی،تهران
• 9.رمضانپور،اسماعیل (1379)علل و آثارثبات اقتصاد کلان، پایان نامه دکتری،دانشگاه تهران
• 10.سي.جي.مك‌كنا(1372)، اقتصاد عدم اطمينان، مترجم سعيد مقاري و فهيمي عبدالرضا با مقدمه نوري ناييني محمد سعيد، پژوهشكده علوم دفاعي استراتژيك دانشگاه امام حسين(ع)
• 11-…
• 12-…

.

 https://era.ed.ac.uk