موافقتنامه عمومی تجارت خدمات GATS و تمامی مواردی که درباره آن باید بدانید

موافقتنامه عمومی تجارت خدمات GATS

موافقتنامه عمومی تجارت خدمات GATS و تمامی مواردی که درباره آن باید بدانید

فصل دوم: موافقتنامه عمومی تجارت خدمات GATS

2-1- مقدمه موافقتنامه عمومی تجارت خدمات  9

2-2- موافقتنامه عمومی تجارت خدمات   10

2-2-1- مذاکرات دور اوروگوئه و شکل گیری موافقتنامه عمومی تجارت خدمات GATS   10

2-2-2- اهداف موافقتنامه عمومی تجارت خدمات   13

2-3- خدمات در چارچوب موافقتنامه عمومی تجارت خدمات   14

2-3-1-  تعریف خدمات و خصوصیات آن  14

2-3-2- طبقه بندی خدمات   18

2-3-3- ساختار موافقتنامه  19

2-3-4- حوزه پوشش    24

2-4-  بازار خدمات   25

2-4-1-  ساختار بازار 25

2-4-1- شیوه های عرضه خدمات   26

فصل سوم: تعهدات کشورها تحت موافقتنامه عمومی تجارت خدمات GATS

3-1- مقدمه موافقتنامه عمومی تجارت خدمات  32

3-2-  تعهدات و نظامات کلی   33

3-2-1- رفتار مبتنی بر اصل دول کامله الوداد  33

3-2-2- شفافیت   38

3-2-3- افشای اطلاعات محرمانه  44

3-2-4- انحصارات و عرضه کنندگان انحصاری خدمات   47

3-2-5- اقدامات حفاظتی   48

3-2-6- پرداخت ها و انتقالات و محدودیت های مربوط به حفظ تراز پرداخت ها 48

3-2-7- استثنائات کلی   53

3-2-8- استثنائات امنیتی   56

3-2-9- شناسایی   57

3-3- تعهدات خاص    59

3-3-1- دسترسی به بازار 60

3-3-2- رفتار ملی   64

3-3-3- تعهدات اضافی   66

فصل چهارم: انواع و اقسام تجارت خدمات

4-1-  مقدمه موافقتنامه عمومی تجارت خدمات  67

4-2-  خدمات مالی   69

4-2-1-  خدمات بانکی   71

4-2-1-1-بانکداری­الکترونیکی  72

4 -2-1-2-   شیوه های عرضه خدمات بانکی     73

4  -2-2- خدمات بیمه  74

4-2-2-1-انواع­بیمه ها   74

4-2-2-2-بیمه اتکایی  75

4-2-2-3-شیوه­های­عرضه­خدمات­بیمه  76

4-2-2-4-عملکرد­بیمه­در­کشورهای در حال توسعه  78

4-2-2-5-بیمه­در ایران  79

4-3- خدمات اجتماعی و بهداشتی   80

4-3-1- شیوه های عرضه خدمات اجتماعی و بهداشتی   81

4-3-2- موانع خدمات بهداشتی   82

4-4- خدمات حمل و نقل   82

4-4-1- شیوه های عرضه خدمات حمل و نقل   83

4-5- خدمات گردشگری   84

4-5-1- گردشگری الکترونیک    86

4-5-2- شیوه های عرضه خدمات گردشگری   87

4-6- خدمات ارتباطات   88

4-6-1- واسطه ها در ارتباطات الکترونیک    89

4-6-2- خصوصی سازی مخابرات   90

4-6-3- شیوه های عرضه خدمات ارتباطات   93

4-6-4- ضمیمه مربوط به ارتباطات از راه دور 94

4-7- خدمات تفریحی، فرهنگی و ورزشی   95

4-7-1- شیوه های عرضه خدمات تفریحی، فرهنگی و ورزشی   95

4 -7-2- خبرگزاری   95

4 -7-2- موزه 96

4 -7-3- کتابخانه  96

4-8- خدمات زیست محیطی   97

4-8-1- شیوه های عرضه خدمات زیست محیطی   97

4-9- خدمات توزیع  98

4-9-1- شیوه های عرضه خدمات توزیع  99

4-10- خدمات فنی و مهندسی   100

4-10-1- شیوه های عرضه خدمات فنی و مهندسی   100

4-11- خدمات بازرگانی   101

4-11-1- شیوه های عرضه خدمات بازرگانی   101

4-12- خدمات  آموزشی   103

4-12-1- شیوه های عرضه خدمات آموزشی   104

منابع موافقتنامه عمومی تجارت خدمات GATS 110

اهداف موافقتنامه عمومی تجارت خدمات GATS

موافقتنامه عمومی تجارت خدمات GATS خدمات یک موافقت نامه بین دولتی است که چارچوبی از اصول و قواعد تجارت خدمات را با نگاه به توسعه تجارت در شرایط شفاف سازی مداوم به عنوان وسیله ای برای پیشبرد رشد اقتصادی تمامی شرکای تجاری و توسعه کشورهای در حال توسعه تدوین می کند. هدف موافقتنامه نیز مانند گات، افزایش تجارت خدمات، شفافیت  و قابلیت پیش بینی است. فرض بر این است که با حمایت از بهبود گزینه های صادرکنندگان و افزایش رقابت بین المللی در عرضه خدمات، این موافقتنامه، بهبود کیفیت خدمات، رقابت پذیری قیمت و خلاقیت در عرضه خدمات را تقویت نماید.

برخلاف گات 1947، در موافقتنامه عمومی تجارت خدمات GATS نه تنها تعهدات ویژه برای پیشگیری از وضع محدودیت های تجاری بیشتر وجود دارد بلکه الزام به برگزاری ادواری مذاکرات متوالی برای آزاد سازی مداوم تجارت خدمات نیز در آن پیش بینی شده است (کمالی اردکانی، 1383: 17).

قرارداد عمومی تجارت خدمات به دنبال گسترش تجارت خدمات با توجه به اهمیت آن برای رشد و توسعه اقتصاد جهانی در محیطی با ­قوانین و مقررات شفاف است، در محیطی که فرایند آزادسازی تجارت در آن به نحو برنامه­ریزی شده­­ای صورت گیرد.  قرارداد وسیله ای برای رشد اقتصادی تمام کشورهای دادوستد کننده و توسعه کشورهای در حال توسعه می باشد. بر مبنای مقدمه موافقتنامه سایر اهداف قرارداد شامل نکات زیر است :

• تحصیل هرچه سریعتر سطوح بالاتر آزادسازی دادوستد خدمات از طریق تشکیل دورهای مذاکرات چندجانبه به منظور تامین منافع همه اعضای شرکت کننده و بر مبنای متقابلاً مفید.
• تأمین توازن همه جانبه در مورد حقوق و تعهدات کشور­های عضو، ضمن توجه مقتضی به اهداف سیاست ملی اعضا (هر دولت حق دارد که مقررات تازه ای برای عرضه خدمات در سرزمین تحت حاکمیت خود برای رسیدن به هدف های سیاست های ملی وضع نماید. این امر مخصوصاً در مورد کشورهای در حال توسعه صادق است که از این حق با توجه به رابطه مستقیم میزان توسعه یافتگی با درجه تکامل مقررات خود استفاده کنند).
• تشویق کشورهای در حال توسعه برای مشارکت هر چه بیشتر در تجارت خدمات و افزایش صادرات خدمات توسط آنها از طریق افزایش ظرفیت عرضه خدمات در داخل این کشورها و بالا بردن کارایی و قدرت رقابتی آنها.
• توجه خاص به مشکلات بسیار جدی کشورهای کمتر توسعه یافته، با توجه یه وضعیت اقتصادی خاص و نیازهای توسعه ای، تجاری و مالی آنها (رشیدی، 1374: 12-13).

با وجود اینکه هدف غایی گات، حذف موانع تعرفه ای است، موافقتنامه خدمات در پی برداشتن مقررات داخلی نمی باشد بلکه به موجب مقدمه گاتس، تاکید این موافقتنامه بر مقررات مناسبی است که به صورت عینی، بی طرفانه و معقول وضع شوند. گاهی اعضا برای اداره عینی یک بخش خدماتی خاص، نیازمند وضع مقررات جدید(مانند مدیریت صدور مجوز حرفه­های مختلف) هستند. در این مقدمه ذکر شده است ضمن توجه به اینکه در میزان توسعه مقررات خدمات کشورهای مختلف عدم توازن وجود دارد و کشورها­ی در حال توسعه نیاز خاص دارند تا متناسب با سیاست­های ملی خود قانونگذاری کنند، اعضا می­توانند اقدام به تنظیم و وضع مقررات جدید در مورد عرضه خدمات در قلمرو خود به منظور پاسخگویی به اهداف سیاست ملی بنمایند.

موافقتنامه دارای ویژگی های خاص خود است، از جمله :

• موافقت نامه بین آزادسازی و رفع موانع تجاری و حفظ مقررات لازم و موثر بر اهداف سیاست گذاری ملی تفاوت قائل شده است. به عبارت دیگر این موافقتنامه به دنبال آزادسازی و رفع موانع تجاری است و نه مقررات زدایی و دخالت در حاکمیت ملی دولت ها. بنابراین در مقدمه موافقتنامه بر حق دولت ها مبنی بر سیاست گذاری در حوزه تجارت خدمات تاکید شده است.
• موافقتنامه عمومی تجارت خدمات اولین موافقتنامه چند جانبه ای است که حاوی تکالیفی در زمینه رفتار سرمایه گذاران خارجی می باشد. اگرچه این موافقتنامه به خودی خود سیاست های سرمایه گذاری را تحت پوشش قرار نمی­دهد، اما تا حدی که آن سیاست ها مربوط به عرضه خدمات باشند، مورد بررسی قرار می گیرند. بنابراین تکالیف رفتار ملی در این موافقت نامه علاوه بر خدمات، شامل عرضه­کنندگان خدمات نیز می شود (گروه نویسندگان، 1385: 420).

ساختار موافقتنامه عمومی تجارت خدمات GATS

اصول کلیدی موافقتنامه عمومی تجارت خدمات GATS عبارتند از تامین امکانات دسترسی به  بازار، رفتار ملی و اصل دولت کامله الوداد. همچنین وجود شفافیت و نظم در مورد قوانین و مقررات داخلی نیز از جمله شرایط مهم در چارچوب موافقتنامه عمومی تجارت خدمات GATS است. این موافقتنامه 29 ماده و 8 ضمیمه دارد و همانند موافقت نامه گات از دو بخش اصلی به شرح زیر تشکیل می شود:

الف: متن موافقتنامه عمومی تجارت خدمات GATS (مشتمل بر مقررات مربوط به تعهدات عمومی در مقابل تعهدات خاص که در جدول تعهدات آزاد سازی خدمات قرار می گیرد) به همراه ضمایم آن

ب: جدول تعهدات بخش خدمات که جزء لاینفک موافقتنامه است[2] (سازمان جهانی تجارت،2001: 10).

متن موافقتنامه از 6 بخش به شرح زیر تشکیل شده است:

حوزه شمول و تعریف (ماده 1)

تعهدات عمومی (ماده 2 تا 15)

تعهدات خاص (ماده 16 تا 18)

آزاد سازی تدریجی (ماده 19 تا 21)

مقررات نهادی (ماده 22 تا 26)

مقررات پایانی (ماده 27 تا 29)(سازمان جهانی تجارت،2001: 10).

متن اصلی موافقتنامه در 29 ماده در بردارنده مفاهیم کلی و اصولی همچون رفتار ملی، اصل دول کامله الوداد، شفافیت و نیز قواعد حاکم بر اقدامات موثر در تجارت خدمات است. موافقتنامه 8 ضمیمه دارد که به موضوعات خاص (همچون جابجایی اشخاص حقیقی ) و یا بخش های خاص ( همچون خدمات مالی و مخابرات) می پردازد.

به علاوه، کشورها، هر یک تعهدات ویژه ای در زمینه آزاد سازی تجارت در بخش ها و زیر بخش های خدماتی خود دارند که به موافقتنامه پیوست می گردد. این تعهدات انعطاف پذیر است و کشورها بر اساس نتایج مذاکرات خود با سایر اعضای سازمان جهانی تجارت در برخی بخش های خدماتی و یا شیوه های عرضه خدمات تعهدات دسترسی به بازار را می پذیرند (مرکز تجارت جهانی کشورهای مشترک المنافع[1]،2000: 21-10).

قسمت دوم گاتس شامل تعهدات عمومی و خاص در فصل سوم مورد بررسی قرار می­گیرد. قسمت 4 گاتس شامل مواد 19 تا 21 تحت عنوان آزاد­سازی تدریجی است که محتوای این مواد، در متن مقدمه آن نیز ذکر شده است. این قسمت مربوط به مذاکره درباره تعهدات خاص، جداول تعهدات خاص و نحوه تغییر جداول می­باشد که در فصل سوم خواهد آمد.

از قسمت 5 با عنوان مقررات نهادی، مواد مربوط به مشورت و حل اختلاف در اینجا مطرح می­شود. ماده 22 به بیان مشورت و ماده 23 به بیان حل اختلافات میان اعضا می­پردازد. اعضا در خصوص هر مسئله موثر بر اجرای موافقت­نامه که میان اعضا اختلافی رخ دهد، در وهله اول باید به مشورت با هم در آن مورد بپردازند. در صورتی که راه حل رضایت­بخشی حاصل نشد، شورای تجارت خدمات یا رکن حل اختلاف می­تواند در خصوص مسئله مطروحه با هر یک از اعضا که لازم بداند، مشورت کند. در صورت عدم دستیابی به نتیجه مناسب، ارجاع امر به رکن حل اختلاف در نظر گرفته شده است. این رکن، براساس تفاهم نامه­ای به نام تفاهم نامه حل اختلاف، به داوری میان طرفین اختلاف می­پردازد.

اگر هر عضو تشخیص دهد که عضو دیگر از انجام تکالیف یا تعهدات خاص خود که به موجب گاتس بر­عهده دارد، امتناع می­کند، می­تواند به تفاهم­نامه حل اختلاف متوسل شود. در این صورت اگر به تشخیص رکن حل اختلاف، امتناع عضو مذکور با توجه به شرایط و اوضاع و احوالی که در آن قرار گرفته موجه باشد و طرف مقابل از عدم اجرای تعهدات و تکالیف متضرر شود، طرفین می­تواند برای یافتن تعدیلات جبرانی مذاکره کنند. اگر در جریان مذاکره به توافق نرسیدند، رکن حل اختلاف موضوع را به داوری ارجاع خواهد داد و رای داوری لازم الاجرا است (مواد 22 و 23 گاتس).

انواع و اقسام تجارت خدمات

مقدمه

اگرچه خدمات، طیف گسترده ای فعالیت ها را در برمی­گیرد لکن موافقتنامه عمومی تجارت خدمات GATS تنها 12 گروه از خدمات را برشمرده است. از این میان بخش های خدمات مالی، ارتباطات، گردشگری و حمل و نقل مورد توجه بیشتری قرار دارد. متاسفانه برای تعدادی از این بخش­ها تا کنون قواعد تکمیلی تهیه نشده است و در حد کلیات مندرج در موافقتنامه گاتس باقی مانده اند. اعضای گاتس به موجب این موافقتنامه متعهد گردیده اند تا طی مذاکرات ادواری مجموعه ای از قواعد و تعهدات مناسب برای هر یک از بخش­ها را ایجاد نمایند. در تازه ترین دور مذاکرات که در هنگ کنگ برگزار شد، به دلیل تعلل اعضا در ارائه برنامه تعهدات خویش، پیشرفتی در اجرای موافقتنامه حاصل نگردید.

موافقتنامه عمومی تجارت خدمات GATS، تعریفی از هیچ یک از بخش های خدماتی ارائه نداده چرا که هر یک از بخش ها در بر­گیرنده فعالیت های گوناگونی است که ارائه تعریف واحد را دشوار می سازد. این موافقتنامه تنها به بیان فعالیتهای موضوع هر بخش اکتفا نموده است. در بحث انواع تجارت خدمات، با توجه به ماده یک گاتس به این شرح:” از لحاظ موافقتنامه حاضر، معنای تجارت خدمات عبارت است از عرضه یک خدمت:

الف- از قلمرو یک عضو به قلمرو هر عضو دیگر،

ب- در قلمرو یک عضو به مصرف کنندگان خدمات هر عضو دیگر،

ج- توسط عرضه کننده خدمت یک عضو از طریق حضور تجاری در قلمرو هر عضو دیگر،

د- توسط عرضه کننده خدمت یک عضو از طریق حضور اشخاص حقیقی یک عضو در قلمرو هر عضو دیگر.” بررسی شیوه­های عرضه خدمات ضروری است.

با توجه به اینکه خدمات، فعالیت­های متنوعی را در بر می­گیرد و روز به روز بر وسعت آن افزوده می­شود، آخرین بخش خدمات، به مواردی اختصاص یافته که در سایر بخش­ها گنجانده نشده است. بخش خدمات مالی مهمترین بخش خدمات محسوب می­شود و یکی از عوامل واسطه ای بسیار مهم در توسعه و بهبود کارایی سایر بخش­های خدماتی به شمار می­رود. متاسفانه برخی از بخش­های خدماتی مثل خدمات زیست محیطی به عنوان یک فعالیت تجاری مورد توجه قرار نگرفته اند و در دورهای مذاکرات کمتر به آن پرداخته شده است، از این رو این بخش­ها موضوعات قابل بررسی کمتری نسبت به دیگر بخش­های خدمات دارند.

در این فصل 11 بخش شامل خدمات مالی، خدمات اجتماعی و بهداشتی، خدمات حمل و نقل، خدمات گردشگری، خدمات ارتباطات، خدمات فرهنگی، تفریحی و ورزشی، خدمات زیست محیطی، خدمات توزیع، خدمات فنی و مهندسی، خدمات بازرگانی و خدمات آموزشی بررسی خواهد شد. هر یک از این بخش­ها خود دارای چند زیر بخش است. سازمان جهانی تجارت طی ضمیمه ای، زیربخش­های خدمات را فهرست کرده است.

موافقتنامه عمومی تجارت خدمات GATS

جهت مشاهده نمونه های دیگر از ادبیات ، پیشینه تحقیق و مبانی نظری پایان نامه های حقوق کلیک کنید.

نمونه ای از منابع موافقتنامه عمومی تجارت خدمات GATS

• الماسی، نجادعلی (1372). تعارض قوانین، تهران. مرکز نشر دانشگاهی
• امام، فرهاد (1373). حقوق سرمایه گذاری در ایران، چاپ اول، تهران
• بیدآباد، بیژن (1387). سازمان تجارت جهانی و الحاق ایران، تهران
• بلیس، دنیس (1385). راهنمای سیستم تجارت جهانی، ترجمه مرتضی محمدخان و مجتبی شیشه­چی، انتشارات سروش، تهران
• جعفری لنگرودی، محمد جعفر (1370). ترمینولوژی حقوق، انتشارات گنج دانش، تهران
• زایدل، هوهن و فلدرن آیگناتس (1383). حقوق بین الملل اقتصادی، ترجمه قاسم زمانی، نشر شهر دانش
• زمانی فراهانی، مجتبی (1385). پول،ارز و بانکداری، انتشارات ترمه، تهران
• سازمان بورس اوراق بهادار تهران (1378). بهسازی مقررات ایمنی و شفافیت بازار سرمایه ایران: دادوستد دارندگان اطلاعات نهایی، تهران
• فرهنگ، منوچهر (1368). فرهنگ اصطلاحات اقتصادی، تهران
• کاتلر، فیلیپ (1383). مدیریت بازاریابی، ترجمه بهمن فروزنده، انتشارات آتروپات
•  کاتلر، فیلیپ، آرمسترانگ، گری (1384). اصول بازاریابی، ترجمه بهمن فروزنده، اصفهان: نشر آموزه
• کاتوزیان، ناصر (1374). حقوق مدنی، قواعد عمومی قراردادها، ج اول، چ دوم، تهران: انتشارات به­نشر
• …
• …