قرارداد نجات دریایی (تبیین ماهیت ، آثار، احکام، ادبیات و مبانی نظری)

قرارداد نجات دریایی

در این مقاله قصد داریم تمامی مصادیق قرارداد نجات دریایی (تبیین ماهیت ، آثار، احکام، ادبیات و مبانی نظری) را خدمت شما عزیزان در 120 صفحه ارائه دهیم . دقت داشته باشید که این نوشته تماما همراه با منابع لاتین، عربی و فارسی بوده است. امید است که شما عزیزان را در راستای ارتقای علمی کمک رسانده باشیم .

عنوان                                                                                                          شماره صفحه

فصل اول : پیشینه ، مفاهیم و ماهیت قرارداد نجات دریایی ………………………….. 6

مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………….. 7

1-1 پیشینه عملیات نجات دریایی ………………………………………………………………………………….. 7

1-2 مفهوم کشتی و انواع آن ………………………………………………………………………………………….. 8

1-2-1 مفهوم کشتی ……………………………………………………………………………………………………. 8

1-2-2 انواع کشتی ……………………………………………………………………………………………………… 9

1-2-2-1کشتی‎های تجاری …………………………………………………………………………………….. 9

1-2-2-2 کشتی‎های جنگی ……………………………………………………………………………………… 10

1-2-2-3 کشتی‎های مربوط به خدمات عمومی ………………………………………………………….. 10

1-3  کشتی‏های مشمول قانون دریایی و معاهدات دریایی بین‏المللی …………………………………… 10

1-4 مفهوم و اقسام عملیات کمک و نجات دریایی …………………………………………………………… 12

1-4-1  مفهوم عملیات کمک و نجات دریایی ……………………………………………………………….. 12

1-4-2 اقسام نجات دریایی …………………………………………………………………………………………. 16

1-4-2-1 عملیات نجات نظامی و غیر نظامی ………………………………………………………………. 16

1-4-2-2 اقسام نجات دریایی براساس موضوعات آن ………………………………………………….. 16

1-4-2-2-1  نجات اموال ………………………………………………………………………………………. 16

1-4-2-2-2  نجات محیط زیست …………………………………………………………………………… 17

1-4-2-2-3  نجات اشخاص ………………………………………………………………………………….. 18

1-5 مفهوم قرارداد نجات دریایی …………………………………………………………………………………… 20

1-6 تبیین ماهیت حقوقی قرارداد نجات دریایی ……………………………………………………………….. 22

1-6-1 عقد اجاره اشخاص  ……………………………………………………………………………………….. 22

1-6-1-1 اجاره در لغت و اصطلاح ……………………………………………………………………………. 22

1-6-1-2 وجوه افتراق عقد اجاره اشخاص با قرارداد نجات دریایی ……………………………….. 22

1-6-1-2-1 شرایط عوض منافع یا اجرت ……………………………………………………………….. 23

1-6-1-2-2 زمان تحقق مالکیت اجرت …………………………………………………………………… 24

1-6-2 عقد جعاله ……………………………………………………………………………………………………… 24

1-6-2-1  جعاله در لغت و اصطلاح ………………………………………………………………………….. 25

1-6-2-2  وجوه افتراق جعاله با قرارداد نجات دریایی …………………………………………………. 25

1-6-2-2-1 لازم یا جایز بودن عقد …………………………………………………………………………. 25

1-6-2-2-2 شرایط عوض یا اجرت ……………………………………………………………………….. 26

1-6-3 ماهیت قرارداد نجات دریایی ……………………………………………………………………………… 27

فصل دوم : شکل قرارداد و شرایط مربوط به طرفین قرارداد در تشکیل قرارداد نجات دریایی  ………….. …………………………….. 28

مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………. 29

2-1 شکل قرارداد نجات دریایی…………………………………………………………………………………………………………. 29

2-2 طرفین قرارداد نجات دریایی………………………………………………………………………………………………………. 30

2-3 شرایط مربوط به طرفین قرارداد ………………………………………………………………………………. 30

2-3-1وجود اراده ……………………………………………………………………………………………………… 31

2-3-2فقدان قصد و آثار آن ……………………………………………………………………………………….. 31

2-3-3 فقدان یا معیوب بودن رضا و آثار آن …………………………………………………………………. 32

2-3-3-1 عقد فضولی …………………………………………………………………………………………….. 32

2-3-3-2 عقد اکراهی …………………………………………………………………………………………….. 33

2-3-3-3 عقد ناشی از اضطرار ………………………………………………………………………………… 34

2-3-3-4 رضای ناشی از حیله ، خدعه و اغفال …………………………………………………………. 35

2-4 اهلیت قرارداد نجات دریایی ………………………………………………………………………………………………………………… 37

2-4-1 معاملات صغیر ……………………………………………………………………………………………… 38

2-4-2 معاملات مجنون ……………………………………………………………………………………………. 39

2-4-3 معاملات سفیه ………………………………………………………………………………………………. 40

2-5 داوطلبانه بودن ……………………………………………………………………………………………………. 41

2-5-1 مسبوق نبودن به قرارداد قبلی …………………………………………………………………………. 41

2-5-2 در اجرای انجام وظیفه نباشد ………………………………………………………………………….. 42

2-5-2-1 در راستای انجام وظیفه رسمی یا قانونی نباشد …………………………………………… 42

2-5-2-2انجام عملیات نجات ورای وظایف قراردادی و قانونی …………………………………. 43

2-5-3 عدم انجام عملیات نجات صرفاً جهت نجات اموال و جان خویش ………………………… 44

2-6 حسن نیت قرارداد نجات دریایی …………………………………………………………………………………………………………. 45

2-6-1 مفهوم حسن نیت در قرارداد ………………………………………………………………………….. 45

2-6-2 قلمروی اجرای حسن نیت و انصاف در قرارداد نجات دریایی …………………………… 46

2-6-3 مؤلفه‎های غیرمنصفانه بودن قرارداد نجات دریایی …………………………………………….. 47

2-6-3-1 سوء استفاده از اضطرار و ضرورت  …………………………………………………………. 48

2-6-3-2 عدم ارائه اطلاعات مورد نیاز …………………………………………………………………… 48

2-6-3-3 سوء استفاده از در اختیار داشتن منابع بیشتر ………………………………………………. 49

2-6-3-4 اعمال فشار ناروا و تحمیل شروط ناعادلانه ……………………………………………….. 50

2-6-3-5 عدم تعادل نسبی عوضین  ………………………………………………………………………. 51

فصل سوم : شرایط تشکیل قرارداد نجات دریایی حسب موضوعات آن …….. 53

مقدمه  ………………………………………………………………………………………………………………………… 54

3-1 موارد شناخته شده جهت نجات موضوع قرارداد نجات دریایی  …………………………………… 54

3-1-1 شناور ……………………………………………………………………………………………………………. 54

3-1-2 سایر اموال دریایی و  نجات انسان ……………………………………………………………………. 56

3-1-3 محیط زیست دریایی ………………………………………………………………………………………. 57

3-2 انواع آبها و شمول قرارداد نجات دریایی از حیث نوع آب در خصوص موضوعات آن قرارداد   ………….. 57

3-2-1 انواع آبها در تقسیم‎بندی حقوق بین‎الملل عمومی  ……………………………………………….. 57

3-2-1-1 آبهای داخلی ……………………………………………………………………………………………. 58

3-2-1-2 آبهای مجمع‎الجزایری ………………………………………………………………………………… 58

3-2-1-3 دریایی سرزمینی  ……………………………………………………………………………………… 58

3-2-1-4 منطقه مجاور یا نظارت و منطقه انحصاری- اقتصادی ……………………………………. 59

3-2-1-5 فلات قاره ……………………………………………………………………………………………….. 59

3-2-1-6 آبهای آزاد ……………………………………………………………………………………………….. 60

3-3  شمول قرارداد نجات دریایی بر موضوعات حقوق نجات از حیث نوع آب ………………….. 60

3-3-1 شمول قرارداد نجات دریایی حسب  نوع آب بر شناور و اموال دریایی ………………….. 60

3-3-2 نجات اشخاص موضوع قرارداد نجات دریایی و قلمروی شمول آن ازحیث نوع آب .. 61

3-3-3 نجات محیط زیست و قلمروی شمول آن از حیث نوع آب ………………………………….. 62

3-4 شرایط مربوط به موضوع قرارداد …………………………………………………………………………….. 64

3-4-1 در معرض خطر بودن ……………………………………………………………………………………… 64

3-4-1-1 مفهوم خطر ……………………………………………………………………………………………… 65

3-4-1-2 ویژگی خطر …………………………………………………………………………………………….. 66

3-4-1-2-1 نسبی یا غیر مطلق بودن خطر ……………………………………………………………….. 66

3-4-1-2-2 بالفعل(آنی) یا بالقوه بودن خطر ……………………………………………………………. 67

3-4-2 اثبات خطر …………………………………………………………………………………………………… 68

3-5 اجرت یا پرداخت جهت انجام عملیات نجات …………………………………………………………… 68

3-5-1 موفقیت‎آمیز بودن …………………………………………………………………………………………….. 69

3-5-2 تعیین میزان اجرت یا غرامت ویژه ……………………………………………………………………… 71

3-5-2-1 اجرت نجات شناور و سایر اموال دریایی ……………………………………………………… 71

3-5-2-2 پرداخت جهت نجات محیط‎زیست دریایی یا تلاش جهت آن …………………………. 74

3-5-2-3 اجرت نجات جان انسان …………………………………………………………………………….. 77

3-5-2-3-1 نجات جان انسان همراه با نجات اموال دریایی و یا محیط زیست دریایی …… 78

3-5-2-3-2 نجات انسان بدون نجات اموال دریایی و یا محیط زیست دریایی ……………… 79

فصل چهارم : آثار قرارداد نجات دریایی ………………………………………………………… 81

مقدمه …………………………………… ………………………………………………… 82

4-1 محدوده اثر قرارداد نجات دریایی و شروط آن در ارتباط با اصل آزادی قراردادها …………… 82

4-2 مسؤولیت‎ها و حقوق مالک و فرمانده شناور یا مالک سایر اموال (نجات‎یافتگان) ……………. 83

4-2-1 مسؤولیت‎ها و وظایف مالک و فرمانده شناور یا مالک سایر اموال ………………………….. 83

4-2-2 حقوق مالک و فرمانده شناور یا مالک سایر اموال ………………………………………………… 85

4-3 مسؤولیت‎ها و حقوق نجات‎دهنده …………………………………………………………………………….. 87

4-3-1 مسؤولیت‎ها و وظایف نجات‎دهنده …………………………………………………………………….. 87

4-3-2 حقوق نجات‎دهنده …………………………………………………………………………………………… 90

4-3-2-1 اشخاص واجد استحقاق جهت اخذ مطالبه پرداخت ناشی از عملیات نجات ………… 90

4-3-2-2 حقوق ممتاز دریایی ……………………………………………………………………………………… 92

4-3-2-2-1 جایگاه حقوق ممتازه در قانون ایران و کنوانسیون‎های مربوطه ………………………. 92

4-3-2-2-2شمول غرامت ویژه در حقوق ممتازه ناشی از مطالبات نجات ………………………… 94

4-3-2-2-3 شمول حقوق ممتازه …………………………………………………………………………….. 95

4-3-2-2-3-1 کشتی ………………………………………………………………………………………….. 95

4-3-2-2-3-2 کرایه حمل در سفری که این حق ایجاد شده ………………………………………. 96

4-3-2-2-3-3 ملحقات کشتی و کرایه حمل که از شروع سفر ایجادشده ……………………… 96

4-3-2-2-4 تقدم حقوق ممتاز نسبت به یکدیگر …………………………………………………………. 97

4-3-2-2-5 ماهیت حقوق ممتاز ………………………………………………………………………………. 99

4-3-2-2-6 نحوه اجرای حق ممتاز در خصوص پرداخت ناشی از نجات و مرور زمان …….. 100

4-3-2-2-6-1 دعوا علیه شیء یا دعوا علیه شخص و اجرای حقوق ممتاز دریایی ………….. 101

4-3-2-2-6-2 مرور زمان در خصوص حقوق ممتاز و دعوای مربوط به عملیات نجات  …. 105

فهرست منابع قرارداد نجات دریایی ………………………………………………………………………………………………. 107

2)نمونه قرارداد نجات دریایی مؤسسه لویدز انگلستان( نسخه 2011) ………………………………….. 110

مفهوم عملیات کمک و نجات دریایی

قانون دریایی ایران مصوب 1343  همانند بسیاری از موضوعات ، از تعریف کمک و نجات در دریا[1] غفلت ورزیده است. بنابراین ابتدا به تعریف این مفهوم از منظر حقوقدانان و سپس به تعاریف ارائه شده در قانون دریایی برخی از کشور‏ها و اسناد بین‏المللی پرداخته می‏شود.

یکی از حقوقدانان در این زمینه بیان می‏دارد : «منظور از عملیات کمک و نجات این است که شخص یا اشخاصی به صورت داوطلبانه ( بدون داشتن وظیفه قانونی یا قراردادی از پیش منعقد شده )افعالی راجهت حفظ اموال دریایی شامل کشتی ، محموله ، کرایه حمل و سایر اشیاء،  از خطر انجام می‏دهند» (برایس ، 1:2003)[2] .

در کتاب حقوق نجات کندی ، نجات این گونه تعریف گردیده است : «خدمات مفیدی که در راستای حفظ و کمک به حفظ اشیای موضوع نجات از خطر انجام می‏گیرد به گونه‏ای که نتوان از ارائه خدمات مذکور مضایقه نمود ؛ به شرطی که ارائه چنین خدماتی به صورت داوطلبانه و بدون قرارداد از پیش منعقد شده و بدون داشتن وظیفه قانونی و همچنین بدون منفعت طلبی محض،صورت گرفته باشد» ( استیل _ رز ،8:2002)[3] .

قانون دریایی لبنان در تعریف کمک و نجات مقرر می‏دارد : « به هر گونه عمل کمک رسانی که از ناحیه یک کشتی  نسبت به کشتی دیگر  یا اشیای موجود در آن ، که در معرض خطر قرار دارد ،  انجام می‏گیرد یا موجب دفع خطر از کرایه حمل متعلق به کشتی شود حتی اگر کارکنان کشتی آن را رها کرده باشند»(نجفی اسفاد ، 258:1387) .

در ماده 240 از بخش سیزدهم قانون کشتیرانی نمونه (مدل) مورخ مارس 2000 که دکتر وینستون مک‏کالا ، مشاور حقوقی سازمان بین‏المللی دریایی ، بر مبنای قانون کشتیرانی تجاری مورخ 1995 بریتانیا برای کشور‏های منطقه کارائیب تهیه و تدوین نموده ، عملیات نجات  چنین تعریف شده است : «هر گونه عمل یا فعالیت تعهد شده جهت کمک به شناور یا اموال در معرض خطر واقع در آبهای  قابل دریانوردی یا سایر آبهای نظیر آن انجام گیرد به عنوان عملیات نجات خوانده می‏شود » (همان منبع ، 258).

در جدیدترین  تعریف بین‏المللی مربوط به  نجات دریایی که در بند الف ماده یک کنوانسیون بین‏المللی نجات دریایی مورخ 1989 بیان شده ، مقرر گردیده است : « عملیات نجات  عبارت است از هر عمل یا فعالیت تعهد شده جهت کمک به یک شناور  یا دیگر اموال مواجه با خطر در آبهای قابل دریانوردی یا سایر آبها از هر قبیل»

نظر به اینکه مورخ30/01/1373 این کنوانسیون در مجلس شورای اسلامی تصویب شده است ؛ فلذا مستنداً به ماده نه قانون مدنی ایران این کنوانسیون در حکم قانون ایران می‏باشد و ابهامات و کاستی‏های موجود در فصل یازدهم قانون دریایی ایران مصوب 1343  را برطرف می‏نماید. لازم به ذکر است که فصل یازدهم قانون دریایی ایران با عنوان «کمک و نجات دردریا »  اقتباسی ازکنوانسیون مورخ 23 سپتامبر 1910 بروکسل راجع به یکسان سازی مقررات مربوط به کمک‏رسانی و نجات در دریا[4] می‏باشد که کشور ایران دو سال بعد از تصویب قانون دریایی ، در سال 1345 بدان ملحق گردیده است.

عناصر عملیات نجات دریایی عبارتند از : 1) خطر 2) ارائه خدمات به صورت داوطلبانه 3) موفقیت . (مانداراکا شپرد ، 665:2007)[5] . در خصوص این موارد به تفصیل در فصل دوم و سوم  بحث خواهد شد . برای ارائه تعریف جامع و مانع در خصوص کمک و نجات دریایی ابتدا لازم است به دو سؤال پاسخ داده شود. اولین سؤالی که مطرح است، این است که آیا عملیات کمک و نجات دریایی بایستی لزوماً توسط کشتی انجام شود تا مشمول مقررات قانون دریایی و اسناد بین‏المللی دریایی قرار گیرد ؟. به عبارت دیگر ، آیا انجام عملیات نجات دریایی توسط شناور شرط شکلی آن است و موضوعیت دارد؟ . جهت بررسی موضوع مذکور ، ابتدا به قوانین موجود در خصوص نجات دریایی در این خصوص باید توجه نمود. بنابراین ابتدا مواد قانونی مرتبط را ذکر کرده و سپس به تحلیل موضوع می‎پردازیم .

 اقسام نجات دریایی

عملیات نجات دریایی را می‎توان از جهات مختلف تقسیم‎بندی نمود . از جهت موقعیت ، می‎تواند به عملیات نجات نظامی و غیرنظامی تقسیم شود . همچنین می‎توان آن را به اعتبار موضوع عملیات نجات ،  به عملیات نجات اموال ، اشخاص و محیط زیست تفکیک نمود .

مفهوم قرارداد نجات دریایی

عملیات نجات دریایی به ویژه در خصوص نجاتگران حرفه‎ای ، پیرو انعقاد قرارداد نجات دریایی با حادثه‎دیده ، انجام می‎گیرد. این قرارداد علاوه بر تبعیت از قواعد عمومی قرارداد‎ها ، با توجه به اقتضائات و حاکمیت رژیم خاص بر آن ، دارای ویژگی‎هایی است که موضوع اصلی این پایان‎نامه را تشکیل می‎دهد و در بخش‎های بعدی به تفصیل راجع به آن بحث خواهد شد ؛ لکن جهت آمادگی و ورود به بحث اصلی ابتدا لازم  است تعریفی از این قرارداد ارائه گردد .

قرارداد را  می‎توان توافق دو انشاء متقابل است به منظور ایجاد اثر حقوقی دانست (کاتوزیان ، 18:1385) . با توجه به تعریفی که از عملیات نجات دریایی ارائه شد ، می‎توان قرارداد نجات دریایی را اینگونه تعریف نمود : قرارداد نجات دریایی یک توافق بین نجات دهنده و مالک شناور یا مالک اموال یا هردو و یا شخصی به نمایندگی از آنان در هنگام وجود خطراست که بدین وسیله نجات دهنده اصولاً بدون اینکه به موجب قانون یا قرارداد از پیش‎منعقد شده تکلیفی در خصوص نجات داشته باشد ، براساس قرارداد مزبور  متعهد می گردد که نهایت سعی و کوشش خود را حسب مورد در ارتباط با نجات شناور و متعلقات کشتی یا  سایراموال دریایی و یا انسانهای درون کشتی یا گرفتار در مناطق آبی و یا به منظور جلوگیری یا کاهش آلودگی محیط زیست که در معرض خطر قرار دارند ، انجام داده و مالک شناور یا اموال یا هر دو، علی الأصول ملتزم به پرداخت اجرت  و پاداش در صورت موفقیت آمیز بودن عملیات نجات، می گردند.

نجات‎دهندگان معمولاً از قرارداد‎های از پیش‎تنظیم شده و آماده  دراین خصوص استفاده می‎نمایند . یکی از قراردادهای مرسوم  و رایج در زمینه   نجات  دریایی ،  قراردادهای استاندارد لویدز  معروف  به    L.O.F هستد [1]   که از اواخر قرن 19 توسط مؤسسه بین المللی لویدز ارائه شده ومورد استفاده قرار گرفته است (برایس ، 5:1999 ).[2] جدیدترین نسخه های قرارداد لویدز در سال 2000 و پس از آن در سال 2011 توسط مؤسسه لویدز واقع در کشور انگلیس ارائه شده) بانداک ، 541:2001)[3]  که در پیوست آورده شده است .«یک قرارداد استاندارد متنی از پیش تهیه شده است که حقوق و تعهدات طرفین، موارد نقض و ضمانت اجرای آن، قانون حاکم و سایر جزئیات مهم در آن پیش بینی شده است؛ و با پرکردن جاهای خالی مندرج در آن فرم، متن مزبور به یک قرارداد کامل تبدیل می شود»(شیروی،1389،ص.152)

ماده 178 و 179 قانون دریایی ایران و همچنین ماده 6 کنوانسیون بین‎المللی نجات در خصوص قرارداد نجات دریایی و برخی از مسائل راجع به آن مطالبی را بیان داشته است .نظر به اینکه عملیات نجات دریایی عمدتاً تحت قرارداد نجات دریایی انجام می‎کیرد ، فلذا در بخش‎های بعد به بررسی احکام و آثار این قرارداد پرداخته می‎شود.

تبیین ماهیت حقوقی قرارداد نجات دریایی

در میان عقود معین مندرج در قانون مدنی ، قرارداد نجات دریایی بیشترین شباهت را با عقد اجاره اشخاص و عقد جعاله دارد . بنابراین در این بخش ضمن توضیح مختصر در خصوص این عقود، به وجوه افتراق این عقود با قرارداد نجات دریایی می‎پردازیم و در پایان ماهیت قرارداد نجات تبیین می‎گردد.

تبیین ماهیت قرارداد نجات دریایی

از میان عقود مندرج  در قانون مدنی ، قرارداد نجات دریایی ، بیشترین  شباهت را به جعاله و عقد اجاره اشخاص دارد ؛ اما به دلیل وجود وجوه افتراق میان قرارداد نجات دریایی با این عقود نمی‎توان

آنها را منطبق با قرارداد نجات دریایی دانست .

سؤالی که در این خصوص قابل توجه است این است که قرارداد نجات دریایی عقد غیر معین است یا معین ؟ لازم به ذکر است که عقود معین صرفاً آن دسته از عقودی که در قانون مدنی ذکر شده‎اند به حساب نمی‎آیند ؛ بلکه عقود معین ، عقودی هستند که در قانون اعم قانون مدنی و غیره نام خاص دارد و قانونگذار شرایط انعقاد و آثار آن را معین کرده است . البته ضرورت ندارد که تمام حقوق و تکالیف طرفین در پیمان آورده شود(کاتوزیان ، 1388 : 96) .

ماده 179 قانون دریایی ، به قرارداد نجات دریایی اشاره نموده و در خصوص آن مطالبی بیان می‎دارد . همچنین مواد 6 و 7 کنوانسیون بین‎المللی نجات دریایی 1989 به قرارداد نجات دریایی اختصاص یافته است . هرچند در خصوص شرایط انعقاد وآاثار آن به تفصیل اشاره‎ نشده است ، لکن باید به این نکته توجه داشت که عرف مسلم حقوق دریایی در این خصوص نقش قابل توجهی دارد و می‎تواند با توجه به آن به تعیین شرایط و آثار این قرارداد در صورتی که ماده‎ای در این خصوص وجود نداشته باشد ، اظهارنظر نمود . ماده 194 قانون دریایی ایران مقرر می‎دارد : « در مواردی که در این قانون و یا سایر  قوانین مملکتی پیش‎بینی نشده است ملاک اصول و عرف بین‎المللی خواهد بود » . همچنین ماده 220 قانون مدنی بیان می‎دارد : « عقود نه فقط متعاملین را به اجرای چیزی که در آن تصریح شده است ملزم می‎نماید بلکه متعاملین به کلیه نتایجی هم که به موجب عرف و عادت و یا به موجب قانون از عقد حاصل می‎شود ملزم می‎باشند »

در نتیجه در حقوق ایران راجع به قرارداد نجات دریایی باید قائل بر آن بود که این قرارداد ، یک عقد معین می‎باشد که تابع قانون مدنی ، قانون دریایی و کنوانسیون مربوطه  و عرف‎های مسلم حقوق دریایی در این زمینه می‎باشد .

شکل قرارداد و شرایط مربوط به طرفین قرارداد در تشکیل قرارداد نجات دریایی

مقدمه

   قرارداد نجات دریایی همانند هر قراردادی توسط اشخاص منعقد می‎شود. بنابراین لازم است ابتدا طرفین این قرارداد مشخص گردد. قرارداد نجات دریایی به عنوان یک قرارداد ، علاوه بر تبعیت از قواعد عمومی قرارداد‎ها ، دارای شرایط ویژه و اختصاصی جهت انعقاد و تشکیل آن ، می‎باشد. در این فصل مطالبی در خصوص شکل و طرفین قرارداد و همچنین شرایط تشکیل این قرارداد راجع به طرفین آن ، ارائه می‎گردد .شرایطی که اگر رعایت نشود منجر به بطلان یا خارج شدن ماهیت آن قرارداد از قرارداد نجات دریایی می‎شود.(ادامه در فایل)

آثار قرارداد نجات دریایی

مقدمه

در این فصل به بررسی آثار و تعهدات ناشی از قرارداد نجات دریایی می‎پردازیم . ابتدا  محدوده آثار قراردادنجات دریایی و شروط آنها از حیث اصل حاکمیت اراده بررسی می‎گردد. پس از آن به تبیین حقوق و مسئولیت طرفین قرارداد پرداخته می‎شود . همچنین برخی ویژگی‎های مهم حقوق نجات از جمله مرور زمان و وجود حق ممتازه در خصوص اخذ اجرت نجات بررسی خواهد شد .

محدوده اثر قرارداد نجات دریایی و شروط آن در ارتباط با اصل آزادی قراردادها

قرارداد نجات دریایی در ارتباط با محدودیت اصل آزادی قراردادها علاوه بر تبعیت از قواعد عمومی قراردادها ، دارای محدودیت‎هایی خاص می‎باشد . در حقوق ایران و حقوق بسیاری از کشورها مواردی وجود دارد که برخلاف آن توافق نمی‎توان نمود و در صورت توافق فاقد اثر حقوقی است یا می‎توان قرارداد را حسب مورد اصلاح یا ابطال نمود . از جمله مهم‎ترین آنها می‎توان به قواعد آمره، نظم عمومی و اخلاق‎حسنه اشاره نمود.

ماده 10 قانون مدنی توافقات بر خلاف قواعد آمره را فاقد اثر حقوقی دانسته است و مقرر می‎دارد : « قرارداد‎های خصوصی نسبت به کسانی که آن را منعقد نموده‎اند در صورتی که مخالف صریح قانون نباشد ، نافذ است » . همچنین توافقات بر خلاف نظم عمومی و اخلاق‎حسنه فاقد اثر حقوقی است . نظم عمومی به معنای اعم شامل اخلاق حسنه نیز می‎شود(صفایی ،1389 : 58-50) . ماده 975 قانون مدنی مقرر می‎دارد : « محکمه نمی‎تواند قوانین خارجی و یا قرارداد‎های خصوصی را که بر خلاف اخلاق‎حسنه بوده و یا به‎واسطه جریحه‎دار کردن احساسات جامعه ، یا به علت دیگر ، مخالف با نظم عمومی محسوب می‎شود به موقع اجرا گذارد ، اگرچه اجرای قوانین مزبور اصولاً مجاز باشد » .یکی از موارد دیگر تقلب نسبت به قانون است که در خصوص آن در فصل آخر درقسمت انتخاب قانون حاکم بر قرارداد صحبت خواهیم نمود .

صرف‎نظر از این موانع که اصولاً قابل اجرا برای انواع مختلف قرارداد‎ها است ، به موانع آزادی قرارداد‎ها که مختص به قرارداد نجات دریایی است ، می‎پردازیم. بند یک ماده 6 کنوانسیون نجات 1989 اصل آزادی اراده را پذیرفته است و مقرر می‎دارد : « این کنوانسیون در مورد هر عملیات نجاتی اعمال می‎گردد مگر تا حدودیکه قراردادی به طور  صریح یا ضمنی به نحو دیگری مقرر نموده باشد » . در بند 3 همان ماده موانع اصل آزادی قرارداد نجات دریایی را صراحتاً بیان داشته و مقرر می‎دارد : «هیچ چیز در این ماده بر اعمال ماده هفت[1] یا وظایف مربوط به جلوگیری ، یا به حداقل رساندن صدمه به محیط زیست تأثیر نخواهد گذاشت » .

بنابراین اگر قرارداد نجات دریایی یا شروط آن غیرمنصفانه باشد از لحاظ حقوقی نافذ نمی‎باشد که از جمله آن می‎توان کم یا زیاد بودن اجرت نجات نسبت به عملیات نجات را ذکر نمود . همچنین قرارداد نجات یا شروط آن ، تأثیری در جلوگیری یا به حداقل رساندن صدمه به محیط زیست دریایی نخواهد داشت . به عنوان مثال اگر شرط گردد نجات‎دهنده هیچ تعهدی به تلاش و دقت لازم جهت جلوگیری یا کاهش صدمه به محیط زیست نخواهد داشت ، این شرط فاقد اثر حقوقی  بوده و نافذ نیست .

جهت مشاهده نمونه های دیگر از ادبیات ، پیشینه تحقیق و مبانی نظری پایان نامه های حقوق کلیک کنید.

نمونه ای از فهرست منابع

• 1)الماسی ، نجاد علی (1388) ، حقوق بین الملل خصوصی ، چاپ هشتم ، تهران ، نشر میزان
• 2) امید ، هوشنگ ،(1353) ، حقوق دریایی ، جلد اول ، تهران ، چاپخانه زیبا
• 3) امید ، هوشنگ ،(1353) ، حقوق دریایی ، جلد دوم ، تهران ، چاپخانه زیبا
• 4) ایوامی ، هاردی  (1384) ، حقوق دریایی : حقوق حمل ونقل دریایی کالا ، ترجمه دکتر منصور پورنوری ، چاپ دوم ، تهران ، انتشارات مهد حقوق ،
• 5) جعفری لنگرودی ، محمد جعفر (1372) ، ترمینولوژی حقوق ، چاپ نهم ، تهران ، انتشارات گنج دانش
• 6)دهخدا، علی اکبر (1373) ، لغت نامه ، جلد ششم، چاپ سوم ، تهران ، انتشارات دانشگاه تهران
• 7)رهایی ، محمد دیدار(1380) ، حقوق دریایی ، ترجمه عزیز فیضی طالب ،تهران ، انتشارات رایحه عترت
• 8)شمس ، عبداله (1386) ، آیین دادرسی مدنی : دوره بنیادین ، جلد سوم ، چاپ اول ، تهران ، انتشارات دراک
• 9)شهیدی ، مهدی ( 1382) ، حقوق مدنی : تشکیل قراردادها و تعهدات ، جلد یک ، چاپ سوم ، تهران ، انتشارات مجد‎
• 10)شیروی ، عبدالحسین (1389) ، حقوق تجارت بین‎الملل ، چاپ اول ، تهران ، انتشارات سمت
• 11)طالب احمدی ، حبیب (تابستان 1382) ، معاملات قابل ابطال در حقوق ایران ، مجله حقوقی دادگستری ، شماره43)
• 12)…
• 13)…