شورا و ادبیات و مبانی نظری شوراها

شورا

شورا و توضیحات و نظریات درباره این مقوله

10-1-2- مفهوم شورا

11-1 -2- شوراها در نظام اجتماعی ایران

12-1-2- تعریف دهیاری:

14- 1-2- شوراها و مشارکت مردم

15-1-2- عوامل موثر بر مشارکت مردم

1/15-1-2-مباني ظهور و ايجاد شوراها :

2/15-1-2-مفهوم شوراو مشاركت در قرآن و سيره نبوي

3/15-1-2-اقتباس از كنش ايرانيان در شور و مشورت

4/15-1-2- شورا در جوامع اروپايي

6/15-1-2- شورا در بهمن 1357 :

16-1-2- انواع شوراها :

17-1-2- ساختار شوراها

18-1-2- ضرورت تشکیل_شوراها

19-1-2- اهداف تشکیل_شوراها

20-1-2- وظایف و اختیارات_شوراها

21-1-2- ویژگی های اعضای_شوراها

22-1-2- شوراو روستا

23-1-2- شوراها و مشارکت در روستا

24-1-2- آسیب شناسی شوراها در گذر تاریخ

1/25-1-2-نظريه كنش اجتماعي و فرهنگ مشاركت تالكوت پارسنز :

1-1/25-1-2-نظام فرهنگ

2-1/25-1-2- نظام اجتماعي

3-1/25-1-2- نظام شخصيتي

4-1/25-1-2-  ارگانيسم رفتاري

5-1/25-1-2-نحوه تنزل فرهنگ در نظام اجتماعي

6-1/25-1-2-  نحوه تنزل نظام اجتماعي در نظام شخصيت

2/25-1-2-نظريه نوسازي لرنر :

3/25-1-2-نظريه نوسازي اينكلس

4/25-1-2-نظريه نياز به موفقيت ديويد مك كله لند .

5/25-1-2-نظريه نفوذ اجتماعي ارنسون

6/25-1-2-تئوري هاي گرايش يا نگرش Attitude

1-6/25-1-2-  تئوري فيش باين – آيزن ( Fishbein & Ajzen  )

2-6/25-1-2-نظريه ساپ و هارود ( Sapp & Harrod )

7/25-1-2-نظريه وجدان جمعي و همبستگي اجتماعي دوركيم(Social Solidarity  )

8/25-1-2-موريس هالبواكس

9/25-1-2-  ماكس وبر

10/25-1-2-آلفرد شوتز

11/25-1-2-نظريه ماركس و بي قدرتي :

12/25-1-2-زيمل و بي قدرتي :

13/25-1-2-رابرت دال :

14/25-1-2-اينگلهارت :

15/25-1-2-ديويد سيلز :

16/25-1-2-  كولين :

17/25-1-2-  گائوتري :

18/25-1-2-كلندرمن

19/25-1-2-كلي و برين لينگر

20/25-1-2-نلسون و رايت :

21/25-1-2-ليپست :

22/25-1-2-ملوين سيمن :

23/25-1-2-ماري لوين

24/25-1-2-جمع بندي و ارزيابي ديدگاه هاي ارائه شده

2-2- بررسی پژوهش های انجام شده راجع به موضوع پژوهش

منابع

مفهوم شورا

شوراها عبارت است از مجموعه اي از نمايندگان منتخب مردم كه با برخورداري از اختيارات اجرايي رسماً به اداره بخشي از امور انتخابيه خود مي پردازند. اين همان مفهوم مورد نظر قانون اساسي ايران (فصل هفتم ) و قانون تشكيلات شوراي اسلامي كشور است كه امروزه در قوانين بسياري از كشورهاي جهان نيز مندرج است. (ايراني ، 1377 ،ص 15 )

پس در تعريف این مفهوم سه ويژگي مدنظر است كه عبارت است از :

• انتخاب توسط مردم
• داشتن اختيارات اجرايي
• مبتني بودن بر محل زندگي افراد.

با چنين خصايصي شوراهاي منتخب محلي در قالب شوراهاي شهر ، بخش ، روستا و شهرك به اداره برخي از امور عمومي و اجتماعي حوزه خود مبادرت مي كنند. (چون انتخاب و عزل شهردار ، دهيار ، سازماندهي امور مالي و …)

صاحبنظران پنج نقش عمده را براي شوراها قائلند كه اين نقش ها عبارتند از :

• نقش تدارك خدمات. اين نقش عموماً در مدل سنتي و قديمي وجود داشته و در مدل نوين كمرنگ تر است.
• نقش نظارتي و تنظيمي
• نقش منعقد كننده قرارداد
• نقش حكومتي
• نقش نمايندگي (مقيمي ،1382 ،ص 181 )

برگزاری انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا و استقرار شوراها با هدف تصدی امور محلی توسط آنان و کاهش تصدیهای دولتی و تمرکز زدایی از اداره امور یکی از اقدامات مهم دولت بوده ست . اهم دستاوردهای تشکیل شورای اسلامی به شرح زیر می باشد : (تحولات و عملکرد دولت ، 1379 )

• تشکیل 717 شورای شهر ،حدود 850 شورای بخش و 32677 شورای روستا و 24 شورای شهرک.
• تقویت نقش وظایف شوراها ، شهرداریها و دهیاریها بویژه از طریق پیش بینی ساز و کارهای قانونی به منظور انتقال وظایف اجرایی و محلی به آنها .

3-استقرار تدریجی دهیاریها در روستا

شروع فعالیت شوراها با مشکلاتی نیز همراه بوده است . اما همین دوره کوتاه عمر نشان می دهد که توان بالقوه عظیمی در جامعه ما برای مشارکت در تعیین سرنوشت خود و تلاش و فعالیت برای اداره بهتر و کارآمدتر شهر و روستا وجود دارد.

رابطه مردم با دستگاههای اجرایی اداره کننده شهرها ( دستگاههای محلی ) نیز بواسطه تشکیل و  فعالیت شوراها بهتر از گذشته شده و نقش آنها به خصوص در حل اختلافات محلی و منطقه ای ،  همیاری برای حل مشکلات شهرها و روستاها مثبت بوده است . عملکرد شهرداریها را نیز مورد نظارت قرار داده اند و به این ترتیب این دستگاهها را به سمت پاسخگویی به مردم سوق داده اند.

در همین دوره کوتاه فعالیت شوراها ، بودجه شهرداریها در سال 1379 از 20 درصد تا 100 درصد نسبت به سال گذشته افزایش یافقه و نظارت بر هزینه های آنها بیشتر شده است. فعالیت شوراها در مناطق روستایی ، که از هیچگونه امکانات مالی برخوردار نیستند ، چشمگیرتر است .بویژه در روستاها منبع بی نظیری برای نظام و امنیت هستند که باید آن را به فعالیت درآورد.

شوراها در نظام اجتماعی ایران

بر اساس نتایج بررسی های نظری در مورد نقش شوراها در توسعه اجتماعی در یک وضعیت ایده آل ، به طور خلاصه می توان گفت که شوراها می توانند در سطح شهرها و روستاها به عنوان نمایندگان جوامع محلی نقش اساسی در تنظیم اجرا و ارزیابی برنامه های توسعه اجتماعی در هفت زمینه اصلی مرتبط با تعهدات کپنهاک یعنی ایجاد فضای قابلیت زا ، فقرزدایی ، اشتغال کامل ، یکپارچگی اجتماعی ، بهبود وضعیت زنان و دسترسی همه به خدمات آموزشی و بهداشتی پایه و بالاخره تخصیص بهینه منابع در جوامع محلی به اولویت های توسعه اجتماعی بر عهده گیرند. بنابراین نقش اصلی شوراها را باید در سطح جوامع محلی جست و جو کرد.

در سطح ملی نیز شوراها در کنار یکدیگر عناصر مهم جامعه مدنی همچون احزاب و مطبوعات مستقل ، به سهم خود می توانند در نقد و ارزیابی سیاستهای دولت برای توسعه اجتماعی مشارکت داشته باشند (مجلس ایران شورا ، 1380 ).

معرفی چنین نقش هایی برای شوراها در فرایند توسعه اجتماعی همچنین نیازمند توجه به این نکته مهم است که کاربرد این چارچوب نظری در کشورهای توسعه یافته با کشورهای در حال توسعه تا حدودی متفاوت است. فرایند نوسازی و توسعه در کشورهای صنعتی به واسطه شرایط داخلی و جهانی خاص آنها نوعی فرایند خودجوش و بدون یک برنامه ریزی متمرکز ملی بوده است ، در حالی که این فرایند در کشورهای در حال توسعه و در حال گذرا نیازمند نوعی برنامه ریزی متمرکز ملی می باشد لذا نمی توان همان نقشی را که شوراها در توسعه اجتماعی کشورهای دسته اول ایفا کرده و می کنند را برای کشورهای در حال توسعه قایل شد.

به عبارت دقیق تر شوراها در کشورهای توسعه یافته کاملاُ به مثابه حکومت های جوامع محلی عمل کرده و تا حدود زیادی از دولت مرکزی دارای استقلال عمل هستند و دولت مرکزی جز در موارد خاص و هنگامی که مسائلی مانند امنیت ملی مطرح باشد ، در اداره امور شهرها دخالت نمی کنند در این شرایط شاید جز در مواردی خاص نیاز چندانی به هماهنگی برنامه های خود برای توسعه جوامع محلی با دولت مرکزی را احساس نکنند ، اگر چه به واسطه پیروی همه عناصر نظام اجتماعی در این کشورها از نوعی قواعد عام و مشترک ، نوعی هماهنگی خودجوش میان برنامه های جوامع محلی و برنامه دولت مرکزی برای بهبود زندگی شهروندان به وجود می آید. (کامروا ، 1378 )

جهت مشاهده و دانلود  پیشینه تحقیق و مبانی نظری مشارکت و مشارکت اجتماعی کلیک کنید .

شوراها و مشارکت مردم

عملکرد شوراها تحت تأثیر عوامل متعددی قرار دارد که تعیین کننده ، اثربخش وسبب  موفقیت یا عدم موفقیت شوراها می باشند . یکی از مهمترین یا به عبارتی محوری ترین عامل موثر را باید « مشارکت مردمی » نامید . این عامل اهمیت زیادی در خصوص سیاست عدم تمرکز را دارد به گونه ای که برخی ، شوراها را وسیله ای بر ارتقاء مشارکت مردمی می دانند .

اولین و بدیهی ترین اساس مشارکت افراد چه در سطح سازمانها و چه در سطح حکومت های محلی و ملی ، طرز تلقی و نگرش مسئولان و سیاستمداران نسبت به افراد است ، برای این منظور باید اعتقاد داشته باشیم که انسان موجودی باشعور ، آگاه و دارای احساس و عاطفه است . بدون این فرض اساسی تداوم فعالیت های شورای محلی و حتی حکومت ها نیز با مشکل مواجه می گردد . مبنای فکری و اعتقادی نیز بارها این تفکر را تأیید نموده و به عنوان یک اصل غیر قابل اجتناب توصیه کرده است . شورای اسلامی شهر و روستا نیز که بار اسلامی بر عهده دارند ضرورتاُ نیازمند پیروی از آن و تعهد عملی نسبت به آن هستند .

این فرض اساسی به عنوان مبنای فعالیت های شورای اسلامی از قرن ها در حوزه های فکری اسلام مطرح بوده است در صورتی که کشورهای توسعه یافته و اصطلاحاُ غربی به صورت ناقص آن هم بعد از سالها آزمایش و خطا به آن دست یافته اند . با پذیرش این اصل به عنوان زیربنای فکری برنامه ها و فعالیت های شورای محلی مشارکت مردم روان تر و آسان تر عمل می شود .

-مباني ظهور و ايجاد شوراها :

عوامل پيدايش همگي در تعيين حدود اختيارات و وظايف شوراها مؤثرند و هر گونه تقويت و افزايش اختيارات شوراهاي اسلامي مي بايست تابعي از تغيير يا تقسيم جديد از اين مفاهيم باشد

مفهوم مشاركت در قرآن و سيره نبوی

در قرآن كريم در دو آيه : و شاورهم في الامر (آل عمران ، 159 ) و امرهم شوري بينهم (شوري آيه 38 ) كه به بيان اوصاف مؤمنان مي پردازد و مي فرمايد از جمله ويژگيهاي مؤمنان اين است كه در كارهايشان با يكديگر مشورت مي كنند. و اين دو آيه به لزوم مشاركت مردم در امور جاري اشاره دارد.

همچنين امام علي (ع ) مي فرمايند : هر كس از وجوه مختلف آراء استقبال كند مواضع خطا را مي شناسد و در جاي ديگر فرموده اند : از گفتن سخن حق و مشورت به عدل نسبت به من خودداري نكنيد چرا كه من در امر اداره جامعه مصون از خطا نيستم مگر اينكه خدا كفايت كند.

اقتباس از كنش ايرانيان در شور و مشورت

ايرانيان در طول زمان در امور جاري خود از طريق ايجاد گروههاي مختلف مشورتي تحت عنوان ريش سفيدان و برگزيدگان براي اداره امور حكومتي و محلي اقدام به تشكيل نهادهاي سنتي كرده اند.

شوراها در جوامع اروپايي

مشاركت دادن مردم هر محل از طريق نمايندگي در امور محل در قالب نهادهاي مشورتي كه طي چند قرن گذشته در اروپا با بازنگري دموكراسي مستقيم اعمال شده و در يونان باستان تحت عنوان دموكراسي غير مستقيم يا تصميم گيري از سوي نمايندگان مردم براي تمامي مردم مطرح شده الگويي براي تشكيل نهادهاي مشابه شوراهاي اسلامي از انقلاب مشروطيت به بعد قرار گرفت.

 شوراها در ايران پيش از انقلاب اسلامي

آغاز فعاليت به سال 1285 حدود 94 سال پيش بر مي گردد.و تصويب قانون انجمنهاي ايالتي و ولايتي كه در زمان انقلاب مشروطيت اتفاق افتاد آغازي بود بر حاكميت مردم بر سرنوشت خود . قوانيني كه بعد از آن در اين خصوص تا زمان انقلاب اسلامي به تصويب رسيد عبارتند از : قانون انجمن بلديه ، قانون شهرداري و انجمن شهر ، قانون اصلاحيه شهرداري ، قانون انجمنهاي ده واصلاح امور اجتماعي و عمران دهقان ، قانون انجمنهاي شهرستان و استان و قانون انجمنهاي ده و دهباني….

جهت مشاهده و دانلود  مشارکت سیاسی (پیشینه تحقیق ، ادبیات، نظریه ها و مبانی نظری) کلیک کنید .

هدف از تشکیل شوراها را می توان در موارد ذیل خلاصه کرد :

• پیشبرد سریع امور و سرعت بخشیدن به کارها
• جلوگیری از تبعیض
• واگذاری کار مردم به مردم
• احترام به شخصیت مردم و استفاده از افکارشان
• آگاه سازی مردم از امور
• نظارت بر مؤسسات و سازمانهای دولتی که در یک منطقه فعالیت دارند از جهت پیشرفت پروژه ها و نظارت بر جریان امور کشور و اجرای هماهنگ برنامه های عمرانی و رفاهی
• کاستن فشار از دولت و بالا بردن توان آن
• تکمیل کار دستگاههای دولتی
• هدایت و رهبری در برنامه های محلی
• اجرای نظام عدم تمرکز. (عمید زنجانی ، 1373 ، ص 215 و 216 )

شورا و روستا

از منظر جامعه شناسی روستا نقطه آغاز حرکت اجتماعی است. ( دکتر محسنی ، 1384 ) مطالعه نشان می دهد در روستاها فرهنگ مشارکتی به مفهوم مشارکت آگاهانه و داوطلبانه تنها در قالب نهادهای محلی مانند شوراهای اسلامی قابل ترویج و آموزش است و به همین سان تقویت و غنی کردن عملکرد آنها در روستا می تواند فرصت یادگیری اجتماعی و آموزش در عمل را برای مردم روستا فراهم سازد.

همین مطالعه مؤید آن است که شوراها در روستا نهادی است که می تواند با درگیر کردن و دخالت دادن مردم در امور مربوط به محل زندگی خود ، نسبت به تضعیف استبدادگرایی و بیگانگی اجتماعی و از همه مهمتر تقویت اعتماد اجتماعی پیشگام شود.(آقایی ، 1382 )

به این ترتیب به نظر می آید مسئولیت و رسالت شوراهای اسلامی در روستا که در واقع نخبگان و سرآمدان آن جامعه نیز به شمار می آیند و به مراتب سنگین تر از شهرهاست.

از این رو لازم است که شوراهای اسلامی روستا با تنظیم برنامه ای منظم و با محوریت مسائل و مشکلات عمومی روستا ، برای بالا بردن میزان ارتباط و تعامل با مردم ده لحظه ای تردید ، به خود راه ندهند و مطمئن باشند که این حرکت چیزی غیر از جذب سرمایه اجتماعی نیست.

سرمایه ای که به تعبیر یکی از پیشگامان آن از مولفه هایی چون اعتماد متقابل ، احساس هویت جمعی ، احساس وجود تصویر مشترک از آینده  وکار گروهی حاصل می شود .(رابرت پانتام ،1384 )

جهت مشاهده و دانلود   همیاری – ادبیات و مبانی نظری همیاری و همیاری های اقتصادی کلیک کنید .

جهت مشاهده نمونه های دیگر از ادبیات ، پیشینه تحقیق و مبانی نظری پایان نامه های علوم اجتماعی کلیک کنید.

نمونه ای از منــابع

الف )كتابنامه :

• 1- آتال ، يوكش و الس اوين ( 1379 ) . درگير ساختن مردم فقير ، پرسش هاي فراوان ، ترجمه ايراج پاد ، فقر و مشاركت در جامعه مدني ، تهران : انتشارات سروش ، چاپ اول .
• اجلی، مظفر ( 1380 )، شورای اسلامی تهران ، مجله ایران شورا ، شماره 3 ، سال دوم ، تهران ، صص 27-26 .
• 2- اسكيدمور ، ويليام ( 1375 ) . تفكر نظري در جامعه شناسي ، ترجمه علي محمد حاضري و همكاران ، تهران : انتشارات تابان .
• 3- اعزازي ، شهلا ( 1376 ) . جامعه شناسي خانواده با تأكيد بر نقش ، ساختار و كاركرد خانواده در دوران معاصر ، تهران : انتشارات روشنگران و مطالعات زنان .
• 4- اورنسون ، اليوت ( 1369 ) . روان شناسي اجتماعي ، تهران : انتشارات رشد ، چاپ   پنجم .
• 5- اينگلهارت ، رونالد ( 1374 ) . تحول فرهنگي در جامعه پيشرفته صنعتي ، ترجمه مريم وتر ، تهران : انتشارات كوير ، چاپ اول .
• 6- بازسازي و برآورد جمعيت شهرستان هاي كشور بر اساس محدوده سال 1380 ( 1382 ) . تهران : مركز آمار ايران ، مديريت انتشارات و اطلاع رساني .
• بشیریه ، حسین ، (1378 ) ، جامعه مدنی و توسعه سیاسی در ایران ، گفتارهایی در جامعه سیاسی ، مؤسسه نشر علوم نوین ، ص75.
• 7- بيرو ، آلن ( 1375 ) . فرهنگ علوم اجتماعي ، ترجمه باقر ساروخاني ، تهران : كيهان .
• تحولات کشور و عملکرد دولت ، 1379 ، سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور ، تهران ، ص 69 .
• 8- توسلي ، غلامعباس ( 1382 ) . مشاركت اجتماعي در شرايط جامعه آنوميك ، تهران : انتشارات دانشگاه تهران ، چاپ اول .
• 9- توسلي ، غلامعباس ( 1369 ) . نظريه هاي جامعه شناسي ، تهران : انتشارات سمت ، چاپ اول .
• 10- توسلي ، غلامعباس ( 1382 ) . مشاركت اجتماعي در شرايط جامعه آنوميك ، تهران : انتشارات دانشگاه تهران ، چاپ اول .
• 11- حامد مقدم ، احمد ( 1373 ) . مشاركت و توسعه مشاركت روستايي ، مجموعه مقاله هاي سمينار جامعه شناسي توسعه ( جلد دوم ) ، تهران : سمت ، چاپ اول .
• حسینی ، سید محمد ، (1381 ) ، چند پاسخ ، همشهری ، شماره 2781 ، دوره دهم .
• 12- حسيني ، يعقوب ( 1382 ) . آمار ناپارامتريك : روش تحقيق و نرم افزار آماري SPSS   ، تهران ، دانشگاه علامه طباطبايي ، چاپ اول
• 13- دال ، رابرت ( 1364 ) . تجزيه و تحليل جديد سياست ، ترجمه حسين ظفريان ، تهران : انتشارات ظفريان .
• 14- دوچ ، مورتون و روبرت كراوس ( 1374 ) . نظريه ها در روانشناسي اجتماعي ، ترجمه مرتضي كتبي ، تهران : انتشارات دانشگاه تهران .
• 15- رتيزر ، جرج ( 1374 ) . جامعه شناسي در دوران معاصر ، ترجمه محسن ثلاثي ، تهران : انتشارات علمي ، چاپ اول .
• 16- رفيع پور ، فرامرز ( 1375 ) . كندوكاوها و پنداشته ها ، تهران : شركت سهامي انتشار .
• 17- رفيع پور ، فرامرز ( 1372 ) . سنجش گرايش روستاييان نسبت به جهاد سازندگي ، تهران : مركز تحقيقات و بررسي مسائل روستايي وزارت جهاد سازندگي .
• 18- ساروخاني ، باقر ( 1373 ) . روش هاي تحقيق در علوم اجتماعي ، تهران : انتشارات علمي و فرهنگي ، جلد نخست .
• 19- طوسي ، محمد علي ( 1370 ) . مشاركت در مالكيت و مديريت ، تهران : مركز آموزش مديريت دولتي .
• 20- عظيمي ، سيروس ( 1370 ) . اصول روانشناسي عمومي ، تهران : انتشارات صفار .
• 21-…
• 22-…

ادبیات و