ادبیات و مبانی نظری سلامت سازمانی

سلامت سازمانی

ادبیات و مبانی نظری سلامت سازمانی

2-3 سلامت سازمانی

2-3 -1- سازمان سالم

2-3 -2- مفهوم سلامت

2-3 -3- مفهوم سازمان و سلامت سازمانی

2-3 -4- ویژگی­های سازمان سالم

2-3 -5- اهمیت سلامت سازمانی

2-3-6- عوامل ایجاد و حفظ سلامت سازمانی

2-3-7- منابع سلامت سازمانی

2-3-8- سلامت سازمانی و تصمیم گیری مدیران

2-3-9- زيربناي نظري سلامت سازماني

2-3-10- ابعاد سلامت سازمانی

منابع

سلامت سازمانی

ضرورت هاي جهان كنوني، بسياري از كشورهاي پيشرفته را بر آن داشته است تا سازمان های خود را پيوسته بررسي، تحليل و نقد كنند و راه هاي ناسودمند كار را رها سازند و شيوه­هاي نو و سازگار با ضرورت هاي جهان كنوني و آينده نه چندان دور را برپا دارند و كارآمد گردند. در اين ميان سازماني كه از مديريت شايسته­تري برخوردار باشد، بهتر مي­تواند هدف خود را برآورده سازد. زيرا امكانات برنامه­ريزي صحيح تري ايجاد خواهد نمود.

فقدان مديريت شايسته، موجب ناهماهنگي، انحراف از هدف، اتلاف وقت و انرژي مي شود و سازمان ها را به نابساماني و از هم پاشيدگي مي كشاند (شريعتمداري، 1388). امروزه، سازمان­ها به عنوان موجود زنده­اي كه داراي هويتي مستقل از اعضا خود مي باشند، تصور مي­شوند. به گونه اي كه با اين هويت جديد مي­توانند، رفتار كاركنان را تحت تأثير قرار دهند. اين شخصيت و هويت مي­تواند داراي «سلامت سازمانی» و يا «بيماري سازمانی» باشد (سیدجوادین و همکاران، 1389).

سازمان سالم

سازمان سالم سازماني است كه براي ادامة حيات خود قادر است به هدفها و مقاصد انساني خود دست يابد، موانعي را كه در دستيابي به هدفهايش با آن مواجه مي­شود، بشناسد و اين موانع را از پيش پاي خود بردارد. سازمان سالم سازماني است كه دربارة خود و موقعيتي كه در آن قرار گرفته است، واقع بين باشد، قابليت انعطاف داشته و قادر باشد براي مقابله با هر مشكلي، بهترين منابع خود را به كار گيرد (انصاري و همکاران، 1388).

در سازمان های سالم، کارمندان متعهد و وظیفه­شناس و سودمند هستند و از روحیه و عملکرد بالایی برخوردارند. سازمان سالم جایی است که افراد با علاقه به محل کارشان می­آیند و به کارکردن در این محل افتخار می­کنند (میرکمالی و ملکی نیا، 1387). فورد[1] (2001)، نیز بیان می­دارد که یک سازمان سالم و ارتباط مدار فقط در کنار یک مدیریت و رهبری قوی، عاقلانه و شورانگیز به وجود می­آید. نقش مدیران در سلامت سازمانی زمانی بیشتر مشخص می­شود که معلوم شود آنها عاملان کلیدی برای ایجاد تغییر در سازمانها به منظور حرکت­دادن سازمان به سوی سلامت بیشتر می باشند و به همین دلیل، در سالهای اخیر پویایی شگرفی برای فهم، شناسایی و بازسازی سازمانها صورت گرفته است.

اصطلاح سلامت سازمانی در نيم قرن اخير به صورت گسترده مورد توجه مديران، كارفرمايان و مجامع آكادميك قرار گرفته است. كاربرد اين واژه عمدتاً نشان دهنده حاكميت ذهنيتهاي مختلف علمي است كه بر فضاي دانشگاهي رشته مديريت و شعب گوناگون آن سايه افكنده و به تعبيري “قرائتي ويژه از جهان” را در اختيار مشتاقان اين حوزه از معرفت بشري قرار داده است. اين قرائت مبين فضاي ذهني و دل نگراني اصلي و حاكم بر تفكر دانشمندان مديريت است كه در قالب تئوري و نظريه براي توضيح پديده­ها و امور سازماني ارائه مي­گردد.

در واقع ارائه تئوريهاي گوناگون باعث مي­شود كه ما دريابيم توضيح، تحليل و نگرش غالب در هر دوره زماني چيست و كدام عامل بر شكل­گيري فكري محققان رشته تأثير مي­گذارد. در يك سير تاريخي، قرائت حاكم از روابط مدير و كاركنان در سازمان با ارائه نظريه مديريت علمي آغاز شد سپس به شكل تئوريهاي جديد، روندي تكاملي يافت. كاربرد و ترويج اصطلاح سلامت سازمانی مبين برتري ذهنيتي است كه از علم روانشناسي مدد گرفته است و سازمان را همچون ارگانيزمي مي­نگرد كه مثل آدميان سيكل و سير متنوعي از تعادل، سلامتي، بيماري و مرگ را طي مي­نمايد. لذا همچون آدمي، سازمانها مي­توانند سالم يا ناسالم باشند (كاكيا، 1388).

سازمان سالم جایی است که افراد با علاقه به محل کارشان می­آیند و به کارکردن در این محل افتخار می­کنند. در حقیقت سلامتی سازمان از لحاظ فیزیکی، روانی، امنیت، تعلق، شایسته­سالاری و ارزش گذاری به دانایی، تخصص، و شخصیت ذی­نفعان و رشد دادن به قابلیت­های آن­ها و انجام وظایف محول شده از سوی فراسیستم­های خود در اثر بخشی رفتار هر سیستمی تأثیر بسزایی دارد (کور­کماز[2]، 2006).

 مفهوم سلامت

سلامت به معنی فقدان بیماری و نارسایی در ارگانیسم است. مایلز[3] معتقد است صرف نظر از اشکالاتی که مفهوم ارگانیسم پنداری سازمان و نوع آرمانی بودن بودن مفهوم سلامت کامل به بار می­آورند. رویکرد سلامت سازمانی از لحاظ فهم پویایی­های سازمان­ها و پژوهش و کوشش جهت بهسازی آن­ها، مزایای علمی قابل ملاحظه­ای دارد (جاهد، 1384).

معادل واژه سلامت در زبان انگليسي (Health) مي باشد سلامت به معني فقدان بيماري و نارسايي در يك ارگانيسم (موجود زنده) است. در حالت سلامت مثبت، ارگانيسم ضمن انجام وظيفه، به رشد و شكوفايي خود ادامه مي‌دهد. قريب به اين مفهوم، خوديابي[4] است كه در روان درماني و آموزش روابط انساني بدان اشاره مي‌شود. به زعم «مزلو»[5]، خوديابي، ميل رسيدن به حدكمالي است كه شخص قابليت رسيدن به آن را دارد. در حالت خوديابي يا تحقق ذات، استعددهاي بالقوه شخص شكوفا شده، فعليت مي­يابند. هر دو مفهوم سلامت مثبت و خوديابي، جذابيت ويژه‌اي در قلمرو علوم رفتاري پيدا كرده‌اند.

حال سوال اين است كه «آيا مي‌توان مفهوم سلامت را كه مربوط به موجودات زنده است، در مورد سازمانها به كار برد؟»  مايلز معتقد است كه صرف نظر از مشكلاتي كه «ارگانيسم پنداري» سازمان و «نوع آرماني»[6] بودن مفهوم «سلامت كامل» به بار مي­آورند، رويكرد «سلامت سازمانی» از لحاظ فهم پويايي‌هاي سازمانها و پژوهش‌ و كوشش در جهت بهسازي آنها، مزاياي علمي قابل ملاحظه‌اي دارد. (علاقه‌بند، 1378).

مفهوم سازمان و سلامت سازمانی:

سازمان عبارتند از هماهنگي معقول تعدادي افراد كه از طريق تقسيم وظايف و برقراري روابط منظم و منطقي، براي تحقق هدف يامنظور مشتركي، بطور مستمر، فعاليت مي‌كنند. سايمون[7] نيز سازمان را اين چنين تعريف نموده است: سازمان عبارتند از سيستم فعل و انفعالات سلوكي و رفتاري اجتماعي يك گروه انساني، كه همگي اعضاء را شركت كنندگان سازماني مي ناميم. هر يك از اعضاء ياگروههاي شركت كننده در قبال آن كه از خود فعاليتي را بروز مي‌دهند منفعتي را دريافت مي‌نمايند.

جامعه معاصر ما، جامعه‌اي است سازمان يافته، در سازمانهايي كه  افراد خانواده ما، زندگي مي‌نمايند ولادت مي‌يابيم، توسط سازمانهاي آموزشي از تعليم و تربيت بهره مي بريم،  قسمت اعظم زندگي خود رادر  خدمت به سازمانها صرف مي‌كنيم و بسياري از اوقات فراغت خود رادر  سازمانها مي‌گذرانيم و حتي به هنگام كفن و دفن توسط سازماني اجازه تدفين صادر مي‌گردد و بالاخره باز هم به دست افراد سازمان مربوط به خاك سپرده مي شويم (پرهيزگار، 1382: 103).

از ديدگاه كيت ديويس[8] زماني سازمان سالم است كه كاركنان احساس كنند كاري سودمند به جاي مي‌آورند و به احساس رشد و پرورش شخصي دست مي‌يابند. آنان بيشتر كاري شوق انگيز را كه خشنودي دروني فراهم مي‌آورد، دوست دارند و مي‌پذيرند. بسياري از كاركنان مسئوليت و فرصت پيشرفت و كاميابي شغلي را جستجو مي‌كنند. آنان مي‌خواهند كه به سخنانشان گوش داده شود و با آنان چنان رفتار شود كه گويي هر يك داراي ارزش وجودي فردي هستند آنها مي‌خواهند كه اطمينان يابند سازمان به راستي براي نيازها و دشواريهاي آنان دلسوزي مي‌كند (ديويس و نيواستورم[9]، 1380: 81)

در تعريف ديگري از سلامت سازمانی ، سازماني را سالم مي‌دانند كه آفريننده باشد و براي اين ويژگي يعني آفرينندگي بايد از ويژگي هايي برخوردار باشد كه عبارتست از:

الف) دگرگوني را بپذيرند.

ب) انديشه‌هاي تازه را گرامي بدارد.

ج) آزمايش و شكست را جزئي از كاميابي بداند.

د) از كوشش مردمان قدرداني كنند.

سازماني كه داراي جو سالمي است سازماني است كه:

• در مبادله اطلاعات قابل اعتماد باشد.
• داراي قابليت انعطاف‌و خلاقيت براي ايجاد تغييرات لازم بر حسب اطلاعات بدست آمده باشد.
• نسبت به اهداف سازمان داراي يگانگي و تعهد باشد.
• حمايت داخلي و آزادي از ترس و تهديد را فراهم كند زيرا كه تهديد به ارتباط خوب و سالم آسيب مي‌رساند قابليت انعطاف را كاهش مي‌دهد و بجاي علاقه به كل نظام، حفاظت از خود را تحريك مي‌كند (هوي و ميسكل، 1387: 261).

[1]  Ford

[2] Korkmaz

[3] Miles

[4] self-actualization

[5] Maslow

[6] Ideal type

[7] Simon

[8]  Kiet davies

[9]  Davis and Nyvastvrm

سلامت سازمانی

 جهت مشاهده نمونه های دیگر از ادبیات ، پیشینه تحقیق و مبانی نظری پایان نامه های مدیریت کلیک کنید..

نمونه ای منابع فارسی سلامت سازمانی

• آخوندی، مصطفی (1382). اخلاق مدیریت. قم: کوثر‌ غدیر.
• ابزري، مهدي؛يزدان شناس، مهدي (1386). مسئولیت اجتماعی و اخلاق کار در مدیرت کیفیت نوین. ماهنامه فرهنگ مدیریت. شماره 150. صص: 5-42.
• ابطحي، سيد حسين (1376). اخلاقيات در مديريت. فصلنامه پژوهش فرهنگی. سال دوم، شماره 5، صص: 52-38.
• الوانی، سید مهدی (1383)، اخلاقیات و مدیریت؛ به سوی نظام یکپارچه در سازمان، فصلنامه مطالعات مدیریت، نشریه دانشکده مدیریت و حسابداری دانشگاه علامه طباطبایی، شماره 41-42، صص: 1-10.
• الواني، سيدمهدي؛ حسن پور، اكبر؛ داوري، علي (1389). تحليل اخلاق سازماني كاركنان با استفاده از الگوي دايره اخلاق. اخلاق در علوم و فناوري;5(4-3)، صص: 25-34.
• انصاری رنانی، قاسم؛ نجفی، غلامحسین (1380). اخلاق در مدیریت اسلامی. مجموعه مقالات اولین همایش اولین همایش مدیریت اسلامی. تهران: مرکز انتشارات علمی دانشگاه آزاد.
• انصاري. محمداسماعيل، استادي. حسين، جاوري. فرشته(1388)، بررسيرابطةبينسلامتسازمانيونگرش­هايمثبتكاريكاركناندراداراتامورمالياتياستاناصفهان، فصلنامهتخصصيماليات، دورهجديد، شمارهششم، (مسسل 54 )، صص، 65-41.
• ایران نژاد پاریزی، مهدی ، ساسان گهر، پرویز (1390). سازمان و مدیریت از تئوری تا عمل. تهران: موسسه عالی بانکداری ایران
• بازوند، کیومرث؛ کاشف، میرمحمد؛ اسمعیلی، محمدرضا (1392). رابطةهوشهيجاني،تعهدسازمانيورضايتشغليكاركنانادارةكلتربيتبدني استانلرستان. مديريتورزشي، دوره پنجم، شماره 4، صص: 143-125.
• ببی، ارل (1392). روش های تحقیق درعلوم اجتماعی. مترجم: رضا فاضل، تهران: انتشارات سمت.
• …
• …

ب) نمونه ای از منابع لاتین

• Barnes , K. M., (2004), The Organizational Health of Middle Schools ,Trust, and DicisionPartipation, Unpublished Master’s Tesis, New Jersy University.
• Bateman, c.l. (2000), relationship among empowerment, organizational health, and principal effectiveness. Dissertation abstract international A, 60(9).p.3207.
• J, & Gold. J. (2007), Human Resource Management, Theory and Practice, 4th ed. Palgrave Macmillan.
• Dejoy& Wilson. (2007), Organizational health promotion: Broadening the horizon of workplace health promoting. Health, Facility Management UAS.
• FarmahiniFarahani, M. Mirzamohamadi, M. M. RaediAfsouran, N. Mohammadi, S. S. (2014) The Study of the Relationship of Organizational Health of the Schools and that of the Student’s′ Academic Achievement (A Case Study of High schools of Kohkilouie and Boierahmad Province, Iran 2011). Procedia – Social and Behavioral Sciences. 109, pp: 628 – 633.
• Ford, K. (2001); “Competencies in the Real World: Performance Management for the Relationally Health Organization; Compensation and Benefits Review Saranac Lake, pp. 25-34.
• Herrbach P. (2007) Is Ethical P–O Fit Really Related to Individual Outcomes?. A Study of Management- Level Employees. Business & Society.453: 305-290.
• Korkmaz, M., (2006), The Relationship Between Organizational Health and Robust School Vision in Elementary Schools, Educational Research Quarterly, Vol. 30, No. 1, pp. 14-36.
• Korkmaz. M (2007). The effect of leadership style on organizational health. Educational Research Quarterly. V30 N2 P23-55
• Lee, J. C. Chen, C. L. Xie, S. H. (2014) The influence of school organizational health and occupational burnout on self-perceived health status of primary school teachers. Procedia – Social and Behavioral Sciences, 116, pp: 985 – 989
• …
• …

سلامت سازمانی