قیمت 9,900 تومان

اشتراک 0دیدگاه 14 بازدید

فهرست مطالب

عنوان صفحه
فصل سوم:معرفی سعاد الصباح و جایگاه ادبی وی…………………………………………………….     

3-1 زندگی نامه………………………………………………………………………………………………………………………………

3-2 آثار و تالیفات علمی و ادبی……………………………………………………………………………………………………..

3-3 مجموعه مقالات ……………………………………………………………………………………………………………………..

3-4 کتاب­های تألیفی در زمینه­ی اقتصاد ……………………………………………………………………………………..

3-5 آثار علمی پژوهشی …………………………………………………………………………………………………………………

3-6 فعالیت­ های فرهنگی ………………………………………………………………………………………………………………

3-7 عضویت ها ………………………………………………………………………………………………………………………………

3-8 سبک شعری……………………………………………………………………………………………………………………………

3-9 ویژگی شعری …………………………………………………………………………………………………………………………

3-9-1 تضاد و تناقض گویی……………………………………………………………………………………………………………

3-10 تاثیر پذیری از مکتب نزار قبانی……………………………………………………………………………………………

فصل چهارم: انعکاس مضامین اجتماعی در شعر سعاد الصباح………………………………

4-1  بررسی مضامین اجتماعی………………………………………………………………………………………………..

4-1-1 زن در جامعه معاصر عربی……………………………………………………………………………………………

4-1-1-1 تعلیم زن …………………………………………………………………………………………………………………

4-1-1-2 آزادی زن ……………………………………………………………………………………………………………….

4-1-1-3 اعتراض به نگرش جنس گونه زن و تحقیر او………………………………………………………….

4-1-1-4 نگاه جامعه به زن و نقد شاعر نسبت به آن…………………………………………………………….

4-1-2 دیدگاه شاعر نسبت به مرد…………………………………………………………………………………………..

4-1-3 تبعیض طبقاتی…………………………………………………………………………………………………………….

4-1-4 نفاق و تزویر…………………………………………………………………………………………………………………

4-1-5 ستم و خشونت……………………………………………………………………………………………………………..

4-1-6 استعمار و تحت سلطه دیگران بودن…………………………………………………………………………….

4- 1-7 آزادگی و استبداد………………………………………………………………………………………………………..

4-1-8 وطن دوستی…………………………………………………………………………………………………………………

4-1-9 انسان دوستی، محبت، برادری و وحدت عربی…………………………………………………………….

4-1-9-1 فلسطین از نگاه شاعر………………………………………………………………………………………………

4-1-9-2 لبنان از نگاه شاعر …………………………………………………………………………………………………..

4-1-9-3 عراق از نگاه شاعر ……………………………………………………………………………………………………

4-1-10راهکارها و نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………

4-1-10-1 راهکارها ر شعر سعاد الصباح…………………………………………………………………………………

4-1-10=2 نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………..

فهرست منابع…………………………………………………………………………………………………………………………….

 

 

 

 

سعاد الصباح و اشعار او

سعاد الصباح و مضامین اشعار او

زندگی نامه سعاد محمد الصباح:

سعاد محمد الصباح در سال 1942در عراق متولد شد. وی اولین دختر شیخ محمد الصباح، نوه­ی محمد الصباح پادشاه کویت می­باشد او تحصیلات ابتدایی را در کویت فرا گرفت و پس از پایان تحصیلات مقدماتی و متوسطه در سال 1973موفق به اخذ مدرک لیسانس در رشته­ی اقتصاد و علوم سیاسی از دانشگاه قاهره شد جهت ادامه تحصیلات دانشگاهی روانه­ی انگلستان شد و در سال 1976 از دانشگاه لندن فوق لیسانس گرفت (زیدان،1999: 420).در سال 1981 از دانشگاه «ساری» انگلستان موفق به دریافت مدرک دکترای اقتصاد گردید او از رساله­ی خود تحت عنوان برنامه­ریزی رشد در اقتصاد کویت و نقش زن در آن دفاع نمود.

سعاد در مدت اقامت خود در انگلستان ضمن آشنایی با شاعران و نویسندگان انگلیسی زبان، اولین شعرهایش را بر صفحه کاغذ آورد. (یگانه ،1382: 153) وی پس از اخذ مدرک دکترا به کویت بازگشت تا به طور مستقیم در فعالیت­های فرهنگی، سیاسی و اقتصادی کشورش شرکت نماید وی در دهها سمینار اقتصادی و ادبی در قاهره، خرطوم، عمان، بحرین، دمشق، لندن، واشنگتن، ژنو، پاریس و…شرکت داشته است (ندیم، ،بدون شماره، بی تا)

او درباره­ی خود می­گوید:

أنا الخليجيةُ /التی نصفُها سَمَکة و نِصفُها إمرأة …

(الصباح،2000: 53)

من زنی خلیجی­ام، نیمی ماهی، نیمی زن. او خود را مانند پری دریایی می­داند. از ویژگی اشعار او می­توان به کوتاهی اشعار ،زبان طنزآلود و پایان بندی ژرف اشاره کرد.

 

آثار و تألیفات علمی و ادبی  

1- أمینة-1971- القاهرة- دار المعارف، الطبعة الثانیه-1989 الکویت –دار السعاد الصباح للنشر و التوزیع، ­أمینة از جمله اولین آثار سعاد الصباح است، و در اولین مجموعه، پایبندی بیشتری به سبک کلاسیسم دارد و شعرهایش از وزن و قافیه برخوردارند. اما پختگی و شیوایی دلنشینی که در دیگر آثار او مشاهده می­شود در این اثر کمتر به چشم می­خورد، این اثر در واقع نوعی متمایز از سایر آثار اوست.

2- لحظات من عمری-1961- الکویت.

3- ومضات باکرة- 1961- الکویت. .(زیدان ،420:1999 )

4- إلیک یاولدی –القاهرة- دارالمعارف، الطبعه الثانیة- 1989- الکویت – دار سعاد الصباح للنشر و التوزیع.در رثای فرزندش مبارک عبدالله، حزن و عاطفه­ی راستینی را به تصویر می­کشد، او فکر و احساس خود را به گونه_ای در هم می­آمیزد که قابل تفکیک نیست و با خواندن اشعارش غمی که احساس می­کند مجسم می­شود.(ندیم ،بی تا:11).

5- فتافیت إمرأة -1986- القاهرة- الهیئه المصریه العامه للکتاب، الطبعه االثانیة-1989- الکویت- دار سعاد الصباح للنشر و التوزیع و في 1992القاهره که خواننده­ی مشهور ماجده الرومی قصیدة « کن صدیقی»از همین کتاب را خوانده و عبدو منذر موسیقی­اش را تنظیم کرده است.

در این دیوان شاعر نوعی دوگانگی در تعبیر را در اشعارش منعکس می­سازد که در نوع خود کم نظیر است و آن تصویر زنی است که بین عاشق بودن، کینه­ورز بودن، و سرکشی، و فرمان برداری در نوسان است این مجموعه، هم چنین اشعاری را که در عشق به وطنش، کویت سروده است،را در برمی­گیرد.

6- فی البدء کانت الأنثی -1988 -لندن-  منشورات ریاض الریس، و في 1992القاهره. این مجموعه شامل 97 قصیده است و همه موضوعات مطرح شده در این دیوان پیرامون محوری واحد است و آن مفهوم عشق و دوستی است و شاعر در این مجموعه معنای عشق و دوست داشتن را به طرز زیبا و دل انگیزی بیان می­کند.

7- حوار الورد و البنادق 1989گفت گوی گل سرخ و تفنگ -لندن-  منشورات ریاض الریس.

8- برقیات عاجله إلی وطنی  -1990- القاهره – الهیئه المصریه العامه للکتاب، و فی 1992- الکویت-  دار سعاد الصباح للنشر و التوزیع.  این مجموعه شامل 8 قصیده است که سعاد بیشتر این قصاید را بعد از حمله­ی عراق به کویت در سال 1990 و اشغال هفت ماهه_ی کویت توسط نیروهای عراقی، در بیان عشقش به کویت و در دفاع از سرزمینش سروده ، او در خلال این قصاید به بیان احساسات میهن پرستانه­اش پرداخته است.

9- آخر السیوف -1991- الکویت دار سعاد الصباح للنشر و التوزیع.

مرثیه­ای است که برای همسر فقیدش، عبدالله مبارک الصباح در لندن و در سال1991 سروده است .(حسنین، 2001: 103)

10- قصائد حب- 1992-  الکویت – دار سعاد الصباح للنشر و التوزیع.

11- امرأه بلا سواحل- 1994-  الکویت–دار سعاد الصباح للنشر و التوزیع .

12- خذنی إلی حدود الشمس 1997- الکویت – دار سعاد الصباح للنشر و التوزیع .

13-.القصیدة أنثی و الأنثی قصیدة- 1999- الکویت-  دار سعاد الصباح للنشر و التوزیع..

14- و الورود تعرف الغضب- 2005-   الکویت-  دار سعاد الصباح للنشر و التوزیع.

مجموعه مقالات

1- مجموعه مقالات « هل تسمحون لي أن أحب وطنی»- 1990 القاهرة، الطبعة الثانیة- 1992 القاهرة.

2- کتاب مستند تاریخی “صقر الخلیج” عبدالله المبارک 1995. http://stocksexperts.net))

 

فعالیت های فرهنگی سعد الصباح :

سعاد الصباح در بیشتر فعالیت ها و کنفرانس های مخصوص زن و کودک، همایش ها و جشنواره های فرهنگی و شعری، وطن عربی مشارکت فعالی در خدمت جنبش فرهنگی و فکری برای رسیدن به وضع فرهنگی بهتر داشت، با تأکید بر این امر که فرهنگ وشعر رسالتی انسانی دارد و ادیب باید آیینه­ی صادقی از واقعیتهای اجتماعی باشد و هم چنین با چاپ مجله­ی «الرسالة المصریة» که رئیس تحریر آن «احمد حسن زیات» بود. (احمدیان، 1380: 25 ) .به احیای میراث معاصر پرداخته و جوائزی را برای جوانان قرار داد که از جمله­ی آنها می توان به:

  1. جایزه شیخ عبدالله مبارک الصباح برای اقسام ابداعات علمی.
  2. جایزه سعاد الصباح برای اقسام ابداعات فکری.

3.جایزه جوانان سرزمین اشغالی و … اشاره کرد.( الدَّعاس ،13:2001)

علاوه بر اینها او « دار سعاد الصباح للنشر و التوزیع » را در کویت و قاهره تأسیس کرد و این انتشاراتی برای تشویق توانمندی­ها و ابداعات مستعدان عرب اقدام به برگزاری مسابقات ادبی و ملی می­کند و جوائزی را بدین امر اختصاص می­دهد.

از دیگر فعالیتهای او اینکه در سال 1988 سعاد الصباح به همراه شیخ محمد عبدالله مبارک اولین گروه را برای تشویق و ترغیب جوانان عرب به سوی خلق آثار علمی و فکری و ادبی تشکیل دادند بدین ترتیب که هر ساله چهار جایزه با عنوان « جایزه عبدالله مبارک » برای خلاقیت­های علمی و چهار جایزه با عنوان « جایزه سعاد الصباح » برای خلق آثار فکری و ادبی به جوانان سرزمین­های عربی اهدا می­شود و نیز جایزه­ی ویژه برای نوآوری­های فلسطین در نظر گرفته شده­است. وی هم چنین برای پویایی نقش کویت در عرصه­ی فرهنگی و با تأکید بر این موضوع، که تنها امتیاز کویت و تنها سرمایه­ی آن نفتش نیست.

 

سبک شعری سعد الصباح

شعر سعاد در اوج لطافت، ساده، روان و بیانگر احساسات زن عرب در قالب نوعی رئالیسم ادبی است، اما از آنجا که خود رئالیسم مخل ورود عناصر زیبا شناسانه به شعر است شاعر سعی در برطرف سازی این ضعف با تصویرسازی و عاطفه گرایی و رمزگرایی دارد و از این رو بسیار ، ازبازی با واژگان سود می­جوید و با مهارت تمام از بلاغت و بدیع سود می­جوید(جهانگیر اصفهانی،1387: 9) بیش از سه دهه شاعری با تمام افت و خیزهای خاص خویش، صورتی متنوع به کارهای سعاد الصباح داده است او در این دوره­ها، رمانتیسم را تجربه کرده است و به رئالیسم اجتماعی روی آورده است، و از کوچه پس کوچه­های شعر غنایی گذشته، ناسیونالیسم بر کارهایش سایه افکنده و در نهایت از او فمنیستی تندرو ساخته که شدیداً به ضایع شدن حقوق زن در جامعه­ی عربی معترض است و با قلمش مردسالاری را گوی میدان می­کند و با لحن تمسخر آمیزی به بازی می­گیرد(یگانه، 1382: 152).

 

ویژگی شعری سعد الصباح

 تضاد و تناقض گویی

در اشعار سعاد الصباح نوعی تناقض گویی به چشم می­خورد و در سرودهایش، ماه و درنده، سیاه و سفید، اومانیسم و صوفی­گری، انقلاب و ضدشورش، و تمایل وصال و اغتیال هر دو با هم به چشم می­خورند، از یک سو تمایلات زنانه و میل به رهایی، و از سوی دیگر دریای مردانگی جنس مخالف، و اینکه آیا زنی باشد رها و گسسته از مرد، یا زنی پذیرای عشق او؟ او این تناقض را چنین بیان کرده:

…يتصارعُ فی داخلی بَحران / بحر أُنوثَتی المُتوسِّط

و بَحر رجولتِکَ المزروعُ  بالألغامِ و القراصنة.

«در درونم دو دریا در تلاطم و مبارزه اند/ دریای زنانگی متوسط من / و دریای مردانگی که انباشته از مین ها و دزدان دریایی است».

او پذیرای عشق است، اما از عشق نیز بیم دارد چرا که آن را مین گذاری شده ، و با راهزنانی در کمین توصیف می­کند و در قسمت آغازین قصیده هم این ترس را بیان داشته چرا که سروده:

تتصارعُ فی أعماقی رَغبتان..

رَغبتی فی أن أکونَ حبيبَتَک …

و خَوفی من أن أُصبحَ سَجينتَک…

«در وجودم دو تمایل در مبارزه­اند / در من تمایل است که معشوقه باشم / اما می­ترسم از زندانی شدن…»

او در مورد عشق مرد دو گزینه را روبروی خویش می­یابد: یکی زیر سلطه رفتن، و دیگری تمرّد و سرکشی است، اینکه یا باید به سلول مسی سینه­ی مرد پناه ببرد، یا بگریزد و به آفتاب آزادی پناه ببرد:

خيار القبولِ بخطابِکَ السُّلطَويّ / و خيار التمرُّدِ علی کلامِکَ المنزل …

او هم به سان اکثر روشنفکران این سوی دنیا، نتوانسته است خود را از تناقض میان سنت و مدرنیته برهاند از سویی منکر تصاویر است و از سوی دیگر مقهور آنها است. شعرهای او گرچه به خاطر خاستگاه طبقاتی اجتماعی­اش از تصاویر اروپایی، نوشیدن قهوه، نواختن پیانو و روزنامه خواندن در قهوه خانه و … پر است و گرچه ظاهری بسیار شیک و غیر سنتی دارد، باز در لایه­های ژرف خود جدال زنی را جلوه­گر است که در تار عنکبوت سنتی سرشار از تحقیر و تبعیض دست و پا می­زند. (مقدم، 1385: 17)

و اینگونه، دنیای درون سعاد الصباح پر است از تناقضات، و حوادث ناگهانی او در میان دو عالم درگیر است: عالمی شورنده و متغیر که رو به سوی واقعیت و آزادی و رهایی از قیود مردانه و اسلوب­های ویرانگرش دارد که لازمه­ی دست­یابی آن مبارزه­ای طولانی با مرد؛ و جهانی باز پس گرا که آزادی را نفی کرده و از پذیرش آن سرباز می­زند و پذیرای عشق مرد شود بدون لحاظ هیچ قید و شرطی و با محدود کردن آزادی­های زنانه، و سعاد در این دو تناقض و در این دو دنیای متفاوت اسیر است. (بدیر، 1994: 27)

اشعار او بیانگر این­اند که زنان در جوامع شرقی، در جدالی دائم میان امید و ناامیدی، درست و غلط، خشم و شادی، به گرد خویش می­چرخند. حتی خود او که از پیشگامان نبرد زنان برای آزادی در سرزمین­اش بوده است نیز، هنوز یارای بریدن بندها را ندارد و مبارزه­ی او برای برابری چنان بی­پایان است که انگار در پیچا پیچ هزار توی خود گم شده است و شعر او بازتاب ناگزیر خشم است در راه­های بن بست، خشم شاعر که تا سر حد کودکانه شدن پیش می­رود،همه چیز را رها می­کند و ناجوانمردانه پیکان مبارزه را به سمت مردان می­گیرد. انگار که آنان تنها مجرمان واقعی در جهانی هستند که زن، شهروند درجه دو محسوب می­شود. سعاد الصباح با مشت انگار بر دری بسته می­کوبد اما هرگز سخن از مدینه فاضله­ی نمی­گوید که در پشت گشودن قفلی هست.(مقدم،1385: 17)

 

 تاثیر پذیری از مکتب نزار قبانی

سعاد با آغاز دهة 70 به انتشار اشعار رمانتیک خود پرداخت، اما شکوفایی شعری او در دهة 80 و با حضور در جشنواره­های شعری مربد در عراق، به اوج رسید.

با توجه به تشابه زیادی که بین اشعار او و نزار قبانی از حیث لغات و فضای شعری وجود دارد، نام او در کنار نزار شاعر رمانتیک سوری قرار گرفته است. پرداختن به عالم زنان و به کارگیری صدای زن در بیان درد و رنجهای اجتماعی موجب گردید برخی مدعی این امر گردند که نزار اشعار او را می­سراید و یا از اشعار نزار رونویسی می­کند .( خمیس، 1985: 92)

به ویژه پس از انتشار دیوان «فتافیت امرأه» سعاد الصباح، جهاد فاضل ناقد سوری کتابی با عنوان «فتافیت شاعر» منتشر کرد و به اتهام اینکه نزار سراینده سعاد الصباح می­باشد آن دو را نزار الصباح و سعاد قبانی اطلاق کرد که این امر اعتراض شدید خانم صباح را به دنبال داشت. (روزنامه «الرای العام» الاربعاء، 2مارس 2005، یکتبها کمال حسن نجیت).

 

برررسی مضامین اجتماعی اشعار سعد الصباح

زن در جامعه معاصر عربی

زن و جامعه معاصر عربی دو محور اصلی است؛ در اواخر قرن نوزدهم هم زمان با بازگشت هيئت مصريان اعزامی ازفرانسه که در رأس اينان رفاعة طهطاوی(1801-1873) قرار داشت. به تفاوت زيادی که بين زن مصری و فرانسوی و اروپايی قائل می شدند، آگاهی يافتند و خواستار حقوق و آزادی زن در امر تعليم، ازدواج و حجاب شدند. محمد عبده  از جمله کسانی بود که ندای مبارزه با جهل و بيسوادی زنان را سر داد و خواستار تعليم دختران جوان و  ارسال آنان به مدارس ابتدائی شد.( العشماوي، 2005: 12)

« از زمان محمّد علی در مصر، به جايگاه زن توجّه زيادی نشان دادند و به دنبال آن اسماعيل اين افکار را دنبال کرد، هم چنين از جمله افرادی که در زمينه­های مختلف و خصوصاً روزنامه روی کار آمدند و ندای آزادی و دفاع از حقوق زن را سردادند، می توان جمال الدّين اسد آبادی را نام برد که تأکيد دارد: تا زمانی که زنان از حقوق خويش محروم باشند، خروج از جايگاه­های پست و حقير، زندان ذلّت و نداری وپرتگاه­های ضعف امکان پذير نيست.»( عليان، 2001: 191)

ارزش اجتماعی جامعه با دو عنصر زن و مرد در کنار يکديگر تکميل می­شود و امّا جامعه­ای که زن را در قيد و بند استبداد قرار داده و از حضور وی در اجتماع چشم پوشی کرده است، يک جامعه ناقص به حساب می­آيد که تنها يک دست دارد و نمی­تواند به خوبی از زير بار تکاليف خود پيروز بيرون بيايد. همچنين جوامع گذشته زن را چون گنجی می­ديدند که بايد در حفظ آن نگهداری می­کردند و تنها به آراستگی و زيبايی او می­انديشيدند. در جوامع امروزی نيز زن چون گنجی با ارزش نهادينه شده، ولی او تنها در خانه محبوس نيست بلکه از او به عنوان ابزار علمی در کارخانه­ها و سرمايه گذاری­ها استفاده می­کنند.(الزيات،1972 : 27-29 )

اين در حالی است که اسلام زن را از قيد و بند استبداد و بندگی آزاد کرده، شأن او را از هر نقص و کاستی بالا برده، برای او حق و حقوقی قائل شده است به گونه­ای که هيچ دينی چون اسلام ارزش معنوی او را درک نکرده و برای او عزّت و احترامی قرار نداده است. «پس اسلام با ايجاد تساوی بين زن و مرد او را از سلطه مطلق پدر، همسر، خويشاوندان وديگر افراد که  زيرذرّه بين نگاه خود قرار داده و حق و حقوقش را زائل کرده­اند، آزاد ساخته است.»( منصور الجمري،1986: 67-69)چنانکه در قرآن کريم آمده است: « وَلَهُنَّ مِثْلُ الَّذِي عَلَيْهِنَّ بِالْمَعْرُوفِ ّ[1]»(بقرة: 228)

نمونه ای از منابع فارسی

  1. حظيظ، کاظم، الاتّجاهات الجديدة في الشعر العربي المعاصر، بيروت،مؤسسة نوفل،1999م.
  2. خمیس، ظیبه، الذات الأنثویه، الکویت، ذات السلاسل،1985م.
  3. خلف، فاضل، سعاد الصباح الشعر و الشاعره، الکویت، منشورات شرکه النور،1992م.
  4. خوري، رئيف، الفکر العربي الحديث؛ اثر الثورة الفرنسية في توجيهه السياسي و الإجتماعي، الطبعة الثانية، بيروت – لبنان، 1973م.
  5. رحماني، أحمد، نظريات نقدية و تطبيقاتها، الطبعة الأولي، القاهرة، مکتبة وهبة، 2004م.
  6. 15.الرشید، عبدالعزیز، تاریخ الکویت، بیروت، مکتبه الحیاه، 1978م.
  7. 16.الزيات، احمد حسن، وحي الرّسالة؛ فصول في الأدب و النّقد و السّياسة و الإجتماع و القصص، المجلّد الثاني، الطبعة السابعة، بيروت لبنان، دار الثقافة،1970م.
  8. الزید، خالد سعود، ادباء الکویت فی قرنین، الطبعه الاولی، الکویت، شرکه الربیعان، 1982م.
  9. زیدان، جوزیف، مصادر الأدب النسائی العالم العربی الحدیث، الطبعه الاولی، بیروت، المجلد الاول، 1999م.
  10. سعداوی، نوال، دراسات عن المرأه و الرجل فی المجتمع العربی، الطبعه الثانیه، بیروت، المؤسسه العربیه للدراسات و النشر،1990م.
  11. شبلی، احمد، موسوعه التاریخ الاسلامی و الحضاره الاسلامیه، الطبعه الثالثه، القاهره، مکتبه النهضه المصریه، 1985م.
  12. شهاب، خديجه، حقوق الإنسان في روايات عبدالرّحمن مُنيف، الطبعة الأولي، بيروت-لبنان، المؤسسة العربية للدراسات و النشر، 2009م.
  13. الصباح، سعاد، آخر السیوف، الطبعه الخامسه، الکویت، دار سعاد الصباح، 2005م.

 

 

نقد و بررسی‌ها

هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.

اولین کسی باشید که دیدگاهی می نویسد “سعاد الصباح و مضامین اجتماعی در اشعار آن”

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

لطفا برای ارسال یا مشاهده تیکت به حساب خود وارد شوید