مبانی نظری و ادبیات خون (خون چیست و پیشینه تحقیق)

مبانی نظری و ادبیات خون

مبانی نظری و ادبیات خون

– خون ……………………………………………………………………………………………………………………………..

2-1-3-1- ترکیب_خون ……………………………………………………………………………………………..

2-1-3-2- خون سازی ……………………………………………………………………………………………….

2-1-3-2-1- هماتوپوئز ………………………………………………………………………………………..

2-1-3-3- دودمان سلول های خونی ………………………………………………………………………….

2-1-3-4- اریتروپوئز ……………………………………………………………………………………………….

2-1-3-5- هموگلوبین ……………………………………………………………………………………………….

2-1-3-6- شاخص های هماتولوژی خون ……………………………………………………………………

2-1-3-7- تعداد گلبولهای قرمز………………………………………………………………………..

2-1-3-8- غلظت هموگلوبین …………………………………………………………………………………….

2-1-3-9- محاسبه تغییر حجم پلاسما ………………………………………………………………………

2-1-3-10- هماتوکریت …………………………………………………………………………………………….

2-1-3-11- میانگین حجم گویچه ای ………………………………………………………………………..

2-1-3-12- میانگین هموگلوبین گویچه ای ……………………………………………………………….

2-1-3-13-  میانگین تراکم هموگلوبین گویچه ای……………………………………………………..

2-1-3-14- اثر ورزش بر پارامترهای خونی ………………………………………………………………..

2-1-3-15- آیا ورزش سبب ایجاد کم خونی می شود؟ ……………………………………………..

2-1-3-16- تأثیر تمرین بر حجم خون و سلولهای قرمز خون ……………………………………

2-1-3-16-1- تأثیر تمرین بر هموگلوبین …………………………………………………………….

2-1-3-17- انتقال اکسیژن و دی اکسید کربن در خون ……………………………………………

2-1-3-17-1- انتقال اکسیژن ………………………………………………………………………………

2-1-3-17-2- اشباع هموگلوبین

– ادبیات تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………….

تحقیقات مربوط به …………………………………………………………………………………………………….

2-2-2-1-تحقیقات انجام شده در داخل کشور…………………………………………………………….

2-2-2-2-تحقیقات انجام شده در خارج کشور……………………………………………………………..

منابع

 خون

ترکیب خون

حجم کلی خون در یک فرد بالغ، 5 الی 6 لیتر یا 7% الی8% وزن بدن  می باشد. بطور تقریبی 45% از حجم خون را گلبولهای سفید، گلبولهای قرمز و پلاکت ها تشکیل می دهند. گلبولهای قرمز حاوی هموگلوبین بوده و عمل حمل و نقل گازهای تنفسی را به عهده دارند. گلبولهای سفید، بدن را در مقابل عوامل بیگانه محافظت می نمایند و پلاکت ها در قطع خونریزی دخالت دارند. 55% باقی مانده از حجم آن، بخش مایع آن می باشد که پلاسما نام دارد. 90% پلاسما از آب تشکیل شده و 10% باقیمانده آنرا پروتئین (آلبومین، گلوبولین و فیبرینوژن) کربوهیدراتها، چربیها و نمکها تشکیل می دهند (گایتون،1387).

خون سازی

همانگونه که اشاره شد، اجزای سلولی خون مرکب از گلبولهای قرمز(اریتروسیتها)، گلبولهای سفید (لکوسیتها)و پلاکت ها (ترومبوسیت ها) می باشند. هر یک از این اجزای سلولی، عمل مرفولوژی و طول عمر خاص خود را داشته و بدین وسیله از یکدیگر متمایز می شوند. به هنگام سلامتی بدن بین میزان تخریب و تولید این سلولها تعادل وجود دارد و بنابراین تعداد آنها در خون تقریبا ثابت است (موگیوس[1]،1387).

همانگونه که یک فرد از دوران جنینی تا زمان رسیدن به  بلوغ سنی مراحل مختلفی را پشت سر می گذارد، سلولهای خونی نیز باید برای پرورده شدن و کسب کارآیی، مراحل متفاوتی  را طی نمایند. به هنگام سلامتی تنها سلولهای بالغ در خون  یافت می شوند ولی در بعضی حالات بیماری سلولهای غیر طبیعی و نابالغ نیز در خون مشاهده می گردند (رودس[2]،1384).

هماتوپوئز

اصطلاحی است که در مورد تولید سلولهای خونی به کار می رود. خون سازی تقریباً از همان ابتدای زندگی جنینی آغاز می شود بدین ترتیب که در دو هفته اول زندگی جنینی  گلبولهای قرمز اولیه تا ماه دوم گرانولوسیت ها و مگاکاریوست ها، در حدود ماه چهارم لنفوسیت ها و در ماه  پنجم مونوسیتها شروع به تشکیل می نمایند. در دوران  جنینی خون سازی بطور متناوب در کبد، طحال، تیموس، مغز استخوان و گره های لنفاوی صورت می پذیرد.

پس از تولید و تا هنگام بلوغ تولید سلولهای خونی عمدتاً محدود به مغز  قرمز استخوان شده و در این هنگام تولید این سلولها در استخوانهای پهن جمجمه، ترقوه، جناغ دنده ها، مهره ها، استخوان لگن و نیز استخوانهای دراز بازو و ران صورت  می پذیرد. از سن 18 سالگی و برای بقیه عمر، مغز قرمز استخوان تنها محدود به استخوانهای پهن یاد شده در فوق و انتهای پروگزیمال استخوانهای دراز می شود و باقیمانده فضای میانی استخوان بوسیله سلولهای چربی اشغال می گردد، که این سلولها می توانند تحت شرایط ویژه توسط سلولهای خون سازی جایگزین گردند (گایتون،1377).

جهت مشاهده مطلب مشابه یعنی –پروتئین کربونیل پلاسمای خون زنان فعال- کلیک کنید .

دودمان سلول های خونی

یکی از بحث برانگیزترین و پیچیده ترین مسایل در خون شناسی، دودمان سلولهای خونی و ارتباط و وابستگی بین آنهاست. دانشمندان معتقدند که ابتدا یک سلول پایه فاقد صلاحیت چند ظرفیتی، تبدیل به سلول پایه لنفوئیدی و سلول پایه  میلوئیدی می شود. سلولهای پایه،  قادر به تولید سلولهای نوع خود هستند. این سلولها از نظر مرفولوژیکی از یکدیگر قابل تشخیص نبوده  و بسیار شبیه به لنفوسیت های کوچک و متوسط  می باشند. به نظر می رسد سلول پایه خونساز یا میلوئیدی پیش ساز مشترک گلبولهای قرمز، گرانولوسیت ها، مونوسیت ها و سلول پایه صلاحیتدار می شود (گایتون،1362).

 اریتروپوئز

اریتروپوئز، واژه ای است که بر تولید گلبول های قرمز دلالت می نماید، که این تولید به طور معمول در مغز استخوان انجام می پذیرد. طبیعتاً سرعت تولید گلبول های قرمز در مغز استخوان، عامل تعیین کننده  میزان هموگلوبین و یا تعداد این سلول ها در خون محیطی است. رتیکولیست اندکی از گلبول قرمز طبیعی بزرگتر بوده و تا حدودی حالت چسبندگی دارد. این خصوصیت باعث می شود تا رتیکولوسیت قبل از آن که به داخل گردش خون رها شود، مدت 2 الی3 روز در مغز استخوان باقی بماند. رتیکولوسیت پس از ورود به خون، بعد از گذشت 1 روز تبدیل به گلبول قرمز  می شود. گلبول های قرمز موجود در گردش خون، دارای طول عمری در حدود 20 تا120 روز می باشند (ویلمور،1387 ).

تولید گلبول های قرمز ( اریتروپوئز ) توسط هورمونی بنام اریتروپویتین تحریک می شود. این هورمون عمدتاً توسط کلیه ها  تولید شده و در پلاسما یافت می گردد. هنگامی که مقدار هموگلوبین در شخص، کمتر از حد طبیعی است، تحویل اکسیژن به کلیه ها کاهش یافته و این امر کلیه ها را وادار به تولید بیشتر اریتروپویتین می نماید که نتیجه آن، افزایش میزان تولید گلبول های قرمز توسط مغز استخوان است (گایتون،1377).

هموگلوبین(Hb)

هموگلوبین، یک فرو پروتئین است که جزء اصلی گلبول قرمز بوده و وسیله ای برای انتقال اکسیژن و دی اکسید کربن است. ملکول هموگلوبین مرکب از یک بخش غیر پروتئینی بنام هم و یک بخش پروتئینی بنام گلوبین است (رودس وفلانزر[3]،1384).

هنگامی که سنتز هم آغاز می شود، سنتز گلوبین نیز بر روی ریبوزومهای اختصاصی موجود در سیتوپلاسم گلبول قرمز شروع می شود. هموگلوبین مرکب از یک ملکول گلوبین و چهار ملکول هم می باشد (گایتون،1377).

شاخص های هماتولوژی  :

شاخص های هماتولوژیک به سلول های خونی مرتبط هستند. آنها در خون اندازه­گیری می­شوند و عبارت از تعداد گلبول­های سفید، تعداد گلبول­های قرمز، غلظت هموگلوبین، هماتوکریت، میانگین حجم گویچه­ای، میانگین هموگلوبین گویچه­ای، میانگین تراكم هموگلوبین گویچه­ای، پلاکت­ خون، تعداد لنفوسیت­ها و تعداد نوتروفیل­ها می باشند. تعداد گلبول سفید، تعداد گلبول قرمز، هماتوکریت و پلاکت از رایج ترین شاخص­ های هماتولوژیک به حساب  می­آیند (موگیوس،1387 ).  سازگاری با فعالیت ورزشی معمولاً با تغییرات حجم تام خون و حجم تام پلاسمای خون ارتباط دارد. در بسیاری از موارد، این تغییرات برای تامین نیازهای عملكرد ورزشی ضروری اند( ویرو[4]، 1386).

 تعداد گلبول های قرمز خون(RBC):

گویچه های سرخ از سلولی موسوم به هموسیتوبلاست مشتق می شود كه خود آنها از سلول های مادر اولیه[5] كه در سراسر مغز استخوان قرار گرفته اند تشكیل می شوند. عمل عمده آنها حمل هموگلوبین است كه خود هموگلوبین اكسیژن را به بافت ها و اكسید دو كربن را به آلوئول های ریوی منتقل می كنند (گایتون،1377).

تعداد گلبول های قرمز، گلبول های سفید و پلاکت ها نشان دهنده تعداد کل سلول ها در(1µL)خون است. گلبول های قرمز، فراوان ترین سلول های خونی هستند، به طوری که در هر میکرولیتر خون میلیون ها گلبول قرمز(M.µL^-1) وجود دارد. در مقابل، در هر میکرولیتر خون هزاران گلبول سفید و پلاکت(K.µL^-1) وجود دارد.

غلظت هموگلوبین(HB)

هموگلوبین مولكولی است از چهار گروه هِم و یك گلوبین ایجاد شده است. مهمترین خاصیت هموگلوبین قدرت آن برای تركیب سست و قابل بازگشت بااكسیژن می ­باشد (گایتون،1377).

پروتئین حامل اکسیژن در خون است. هموگلوبین در گلبول های قرمز یافت می شود و فراوان ترین ترکیب خون(حدود 14%) پس از آب است. به علت پوشش طبیعی گلبول های قرمز مقدار اندکی از هموگلوبین در پلاسما حل می شود که اصطلاحاً این عمل همولیز^[1] نامیده می شود.

هموگلوبین پلاسما در انتقال اكسیژن شركت نمی كند و توسط کبد از جریان خون برداشته می شود. پس از افزودن ماده ضد انعقاد جهت جلوگیری از انعقاد خون، غلظت هموگلوبین کل خون اندازه گیری می­شود. فاصله مرجع به جنسیت و سن بستگی دارد. هر دو دامنه بالایی و پایینی مرجع، به دلیل فعالیت آنابولیک تستوسترون در مردانی که وارد دوره جوانی می شوند، افزایش می یابد(موگیوس،1387).

با قرار گرفتن در ارتفاع بالا، به دلیل کم اکسیژنی غلظت هموگلوبین خون افزایش می یابد. با کاهش اکسیژن در هوا، اکسیژن موجود در خون نیز کاهش یافته و تولید اریتروپویتین توسط کلیه ها افزایش می یابد. اریتروپویتین هورمونی پروتئینی است که موجب تشکیل گلبول قرمز(نوسازی هِم) در مغز قرمز استخوان می شود. همچنین غلظت هموگلوبین خون(نه مقدار هموگلوبین) هنگام فعالیت بدنی افزایش می یابد؛ زیرا آب از عروق خونی به صورت عرق خارج می شود.

این افزایش غلظت هِم[2] حداکثر تا یک ساعت پس از تمرین ادامه یافته و اندازه گیری دقیق هموگلوبین را در تغییرات حجم خونی میسر می سازد. به عنوان مثال، اگر غلظت هموگلوبین در حالت استراحت 6/14 گرم در دسی لیتر و پس از تمرین 2/15 گرم در دسی لیتر باشد، از آنجا که غلظت نسبت معکوسی با حجم دارد، لذا حجم خون بعد از تمرین  96/0=2/15: 6/14 می باشد؛ یعنی 96/0 حجم خون در حالت استراحت. در نتیجه افزایشی در غلظت هم به اندازه  4% =96-100 وجود دارد.

گاهی اوقات و غالباً در مطالعات پژوهشی تغییر حجم خون مورد نظر نیست، بلکه به تغییر حجم پلاسما در اثر فعالیت توجه می شود. برای محاسبه تغییرات حجم پلاسما، باید تغییرات حجم سلول های خون در نظر گرفته شود(موگیوس،1387).

[1]– Hemolysis

[2]– Hemoconcentration

جهت مشاهده نمونه های دیگر از مبانی نظری پایان نامه تربیت بدنی کلیک کنید.

.

نمونه ای از فهرست منابع ومآخذ

منابع فارسی

• آل فاكس، ادوارد؛ ماتیوس، دونالد.(1375).  فیزیولوژی ورزش، جلد دوم، ترجمه، اصغر خالدان، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
• آل فاكس، ادوارد؛ ماتیوس، دونالد.(1383).  فیزیولوژی ورزش، جلد اول، ترجمه، اصغر خالدان، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
• ابراهیم، خسرو؛ حلاجی، محسن.(1383). آشنایی با مبانی نظری و فرایند استعداد یابی ورزشی، تهران، بامداد کتاب.
• ابوالحسنی، حسین. (1375). بررسی تاثیر یک دوره تمرین ویژه زیر بیشینه بر میزان تغییرات حجم ها و ظرفیت های ریوی مصدومان شیمیایی شهر اصفهان، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی.
• ادینگتون،ادگرتون.(1380). بیولوژی فعالیت بدنی، ترجمه، حجت الله نیك بخت، سازمان مطالعه و تدوین كتب علوم انسانی دانشگاه­ها، تهران.
• اراضی، حمید.( 1386). پاسخ مرحله حاد به یک و دو جلسه تمرینات استقامتی و مقاومتی همزمان، فصلنامه المپیک.
• اردکانی،  مصباح. (1388).  کالبد شناسی عمومی، انتشارات دانشگاه علوم پزشکی شیراز.
• آزاد، احمد. (1372). بررسی تغییرات تنفسی دانش آموزان پسر دبیرستان­های شهر زنجان پس از هشت هفته فعالیت هوازی، پایان­نامه كارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، دانشكده تربیت بدنی و علوم ورزشی.
• اسكات، باورز ؛ادوارد، هاولی. (1377). نظریه و كاربرد فیزیولوژی ورزشی، ترجمه، بختیار ترتیبیان، ارومیه، انتشارات جهاد دانشگاهی.
• انصاری، فرخ؛ عابدینی، احمد. (1366). خون چیست؟ چاپ اول، انتشارات آذر، تهران.
• با شفاعت،  هادی. (1387).   بررسی و تدوین شاخصهای استعداد یابی در رشته دوچرخه سواری کورسی مردان از دیدگاه مربیان برجسته کشور،  پایان نامه کارشناسی ارشد،  دانشگاه شهید چمران اهواز.
• بارک، ادموند آر. (1385). فیزیولوژی دوچرخه سواری : راهنمای مربیان و ورزشکاران، ترجمه، شمس الدین تقوی، تهران، کمیته ملی المپیک جمهوری اسلامی ایران.
• ترتیبیان، بختیار.( 1387). اثر یک دوره برنامه تمرینی منتخب هوازی 10 هفته ای بر 17 بتا- استرادیول سرم، فصلنامه المپیک.
• ترکان، فرزانه.(1375 ).  سومین دوره آموزش طب ورزشی، تهران، انتشارات اداره کل ورزش بانوان کشور، انجمن پزشکی و ورزشی بانوان.
• …
• …

منابع انگلیسی

• ANDEREN, p. (1975).  capillary density in skeletal muscle of man. Acta physiol.
• Armour, j., Donnelly, P. (1993).  Institute of Respiratory medicine. Royal Prince Alfred Hospital. Camerdown. Journal Article, 6(2), 237-297.
• Balaban,EP.( 1992 ).Sport anemia. Clin. Sport med.
• Barlett, H.L. (1984). Body composition and expiratory reserve volum in female gymnasts and runners, med. scie. Sports.Exer, vol. 16 ,No 3,pp:311-5.
• Barnes, M.M.,  cgee, D.M.M.,Bultler, A.K and Galbreath, R. (2004).
• Belman, M.J., Mitman, C.(1988). Ventilatorymuscele improvesexercise capacity in COPD patients. Am.Rev.Respir.dis,Vol 121, pp:273.
• Biancottipp. Caropreso,A-D. Vincenzit. Gonzit, GP. Gribad., CG. Hemat. (1992).Logical status in a group of male athlets of different sport. J. sports med physfitness.
• Biancotto, pp, etal. (1992). Hemat. Logical status in a group of male at hletes of di fferent sport. Med. Phys. Fitness.
• Bloom field. (1995). Science and medicine in sport.
• Bompa, T.O.(1985).Talent Identification. science Periodical on research and technology in sport.  Ottawa.
• Bowers, R.(1992).Sport Physiology.
• Breiman, c., Rohling,  R., Krafft, A., Huch, A., Huch,  R. (2000). Blood droping ,, with recombinant erythropoietin and assessment  of functional iron deficiency in healthy Volunteers. Bntj  Haematology.
• Broka, J., Kyle, C., Buske, E. (1999). Racing  cyclists  power  requirements  in  the 4000m individual  and  team  pursuits. Medicine and Science in Sports and Exercise.

https://digitalcommons.usf.edu/edj_etd/