حیطه‌های رشد و انحطاط مسلمین

حیطه‌های رشد و انحطاط مسلمین در 112 صفحه همراه با منابع خدمت شما عزیزان ارائه می شود.

حیطه‌های رشد و انحطاط مسلمین

گفتار اول: حیطه های رشد و شکوفایی.. 23

الف- فرهنگی- علمی.. 24

1- شکل گیری روحیه علم آموزی در بین مسلمین.. 24

2- عقلانیت متعامل با نقل.. 25

3- توجه به دستاوردهای فکری ملل و نحل دیگر. 26

1) ترجمه و تقلید. 26

2( بومی سازی.. 27

4- شکل گیری علوم و دانشمندان در اسلام. 28

1) علوم اسلامی.. 28

1. قرائت… 28
2. تفسیر. 29
3. حدیث… 29
4. فقه و اصول.. 30
5. عرفان نظری.. 30
6. کلام. 32

2) علوم دیگر و دانشمندان مسلمان این عرصه. 32

1. شیمی.. 32
2. مکانیک… 33
3. ریاضیات… 34
4. طب… 34
5. نجوم. 35

4- تأسیس مراکز علمی.. 36

1) بیت الحکمه. 36

2) نظامیه. 37

3) کتابخانه‌ها 37

4) حوزه های علمیه و دانشگاه‌ها 38

ب- تربیتی- اخلاقی.. 39

1- تشکیل پایه‌های خانواده. 40

2- عرفان عملی و عرفا 40

3- مسجد مرکز تربیت… 42

4- سیرۀ عملی علمای این عرصه. 42

1) کتب اخلاقی و دانشمندان این عرصه. 42

2) استقلال فکری دانشمندان.. 43

5- اخلاق در بین مسلمین.. 44

1) مدارا 44

2) برابری.. 44

3) آزادی مذهب… 45

ج-  اجتماعی- سیاسی.. 45

1- گسترش مناطق تحت تسلط… 45

2- ثبات حاکمیت… 46

3- سازمان های اداری و اجتماعی.. 46

1) دیوان.. 47

2) نهاد حسبه. 47

3) تشکل های بین المللی جهان اسلام. 48

ج- اقتصادی.. 48

1- تجارت… 49

2- منابع طبیعی.. 50

3- کشاورزی.. 50

گفتار دوم: حیطه های انحطاط.. 51

الف-  فرهنگی- علمی.. 51

1- از بین رفتن مراکز علمی و کتابخانه‌ها 52

2- تحجر. 53

3- جریان های عقل گریز. 54

1) تکفیر. 55

2)  بی فایده خواندن علوم طبیعی.. 55

4- درباری شدن علم.. 56

5- وضعیّت امروز علم و فرهنگ دربین مسلمین.. 56

1)  بی سوادی عمومی.. 56

2)  فرار مغزها 57

ب- تربیتی- اخلاقی.. 57

1- سقوط اخلاقی.. 57

2- تخریب نهاد اخلاق در جامعه. 58

2- تجمل گرایی.. 60

3- اباحیگری صوفیانه و کنار انداختن ظاهر شریعت… 61

ج- اجتماعی- سیاسی.. 62

1-  غصب خلافت، اولین قدم انحراف.. 63

2-حکام فاسد. 64

1)  بحران مشروعیت… 65

2) استبداد. 65

3) ثروت اندوزی خلفا و امرا 66

4) ضعف سیاست و خیانت… 67

5) حکام دست نشاندۀ امروز. 68

6) جدایی مردم از حکام. 68

3- شکل گیری جریان های تروریستی و تند رو. 69

4- تجزیۀ ممالک اسلامی.. 71

5- هجوم دشمنان.. 71

ج- اقتصادی.. 72

1- مسلمانان مصرف کننده. 73

2-اقتصاد تک محصولی.. 74

3- نابرابری تراز تجاری.. 74

باورهای دینی تاثیرگذاردر حیطه‌های رشد و انحطاط مسلمین

گفتار اول: باورهای اعتقادی.. 136

الف- باورهای موثر در حیطه‌های رشد و انحطاط مسلمین . 137

1- توحید. 137

2)  آرامش بخشی.. 138

3) پاسخ به احساس تنهایی.. 138

2- نبوت و امامت… 140

1) نقش آموزشی.. 140

2) الگو دهی.. 140

3) انتظار در امتداد امامت… 141

3- معاد. 141

1) صبر. 142

2)  بازدارندگی.. 142

3)  تشویق.. 143

ب- باورهای موثر در حیطه‌های رشد و انحطاط مسلمین .. 143

1- درک نادرست از توکل.. 144

2- اهلبیت گریزی.. 145

3- اعتقاد به کفایت محبت اهل بیت… 146

4- جبرگرایی.. 147

گفتار دوم: باورهای اخلاقی.. 149

1-در قبال خدا 149

1)  شناخت خدا 149

2)  عبادت و پرستش…. 150

2- در قبال خود. 150

2)  اصلاح نفس…. 151

2)  خویشتن شناسی.. 151

3)  حفظ سلامت و بهداشت جسم و روان.. 152

3- در قبال دیگران.. 153

1)   روابط ایمانی.. 153

1. محبت… 153
2. مساوات و برادری.. 154
3. امر به معروف و نهی از منکر. 154

2)  روابط انسانی.. 155

عدل عمومی.. 156

3- در قبال محیط زیست… 157

1)  نگاه الهی به طبییعت… 158

2)  تاثیر طبیعت در انسان.. 158

3)  منابع طبیعی و اعمار آن.. 159

4)  مسولت اخلاقی نسبت به تمام موجودات… 159

4)  وظایف حکومت اسلامی در قبال محیط زیست… 160

گفتار سوم: باورهای عملی.. 160

الف- سیاسی.. 161

1- همگرایی دین و سیاست… 162

2- همگرایی مردم ، حکومت و اسلام. 163

3- حاکمیت قانون الهی.. 163

4- جهانی اندیشی.. 164

ب- اجتماعی.. 165

1- روابط اجتماعی بر اساس برادری و برابری.. 166

2- تعاون.. 166

3- همبستگی.. 167

4- انضباط اجتماعي.. 167

5- اهتمام به خانواده. 168

1) محبوبیت خانواده در اسلام. 168

2)  ازدواج سنت الهی.. 168

3) قبح تجرد. 169

ج-  اقتصادی.. 169

1-  رعایت اخلاق  در اقتصاد. 170

2- نفی فقر. 170

4- کار و تلاش… 171

1) کرامت کارگر در اسلام. 172

2) کارگر در صف مجاهد. 172

د- علمی.. 173

1- اسلام دین علم و خرد. 173

2-قرآن و دعوت به تجربه و حس…. 175

3- کسب علم و عبادت… 176

4- عقل ابزاری اسلامی.. 177

5- ترغیب به علم آموزی.. 178

6- توصیه به استفاده از علوم سایرین.. 179

7- احترام به دانشمندان.. 179

ب- باورها در حیطه‌های رشد و انحطاط مسلمین .. 179

باورهای دنیا گریز. 180

احکام عملی.. 181

1- احکام عبادی.. 183

1- احکام –  مالی.. 184

3-  احکام سیاسی.. 185

4-  احکام جزایی.. 186

5- احکام خوردنیها 187

6- احکام خانواده. 187

منابع حیطه‌های رشد و انحطاط مسلمین

حیطه‌های رشد و انحطاط مسلمین

حیطه‌های رشد و انحطاط مسلمین: مطالعۀ عصر درخشش تمدن اسلامی و یادآوری آن دوران، برای مسلمین این دوره، هم بسیار غرورآفرین و هم مایۀ اعجاب است؛ و برای دشمنان مسلمین، مایه انکار؛ چرا که مسلمین در قرونی که مغرب زمین دوران قرون وسطی را می‌گذرانید، به چنان عظمت معنوی و مادی دست یافت بود که چشم‌ها را خیره می‌نمود؛ به طوری که از دیدگاه ویل‌دورانت، تنها در دورانهای طلایی تاریخ بوده است که جامعه‌ای می توانسته، مانند جامعۀ اسلامی، در مدتی کوتاه، این همه دانشمندان و آثار بزرگ در زمینۀ حکومت، تعلیم و آموزش ادبیات، لغت شناسی، جغرافیا، تاریخ، ریاضیات، نجوم، شیمی، فلسفه و پزشکی به وجود آورد.[1] و در واق حرف همان ست که خود دورانت می گوید: ظهور و انحطاط تمدن اسلامی ز حوادث بزرگ تاریخ است. اسللام طی پنج قرن، از سال 81 تا 597 هق( 700-1200م) از هر لحاظ بالنده بودند[2]

هر یک از محققین، ادواری را برای سیر پیشرفت و انحطاط تمدن اسلامی فرض کرده‌اند؛ آقای جعفریان برای مراحل شکل گیری تمدن اسلامی چنین آورده:

1- دوران شکل‏گیری و نضج تمدن اسلامی‏ (قرن اول و دوم هجری/هفتم و هشتم میلادی(

2 دوران حرکت و پیشرفت‏ (قرن سوم هجری/نهم میلادی(

دوران حرکت و پیشرفت از زمانی آغاز شد که اقوام مختلف‏ موجود در تمدن اسلامی از فتوحات و بی‏نظیر اجتماعی حاصل از آن فارغ شدند و نظمی نوین در جهان اسلام‏ را تجربه کردند.

3- دوران تمدن اسلامی‏ (قرن چهارم تا اوائل هفتم/دهم-سیزدهم)

بهترین آثار علمی‏ دنیای اسلام در هر زمین در این دو قرن پدید آمد. آنچه در این تمدن چشمگیر است و اساسا نمودار رشد همه‏ جانبه آن،این است که در تمامی بخش‏های علمی و اقتصادی، این پیشرفت به چشم می‏خورد..[3]

4:دوران توقف و رکود (قرن هفتم-دهم/سیزدهم-شانزدهم میلادی)

جنگ‏های داخلی، ظهور تصوف و عدم باز شدن درهای تازه ترقی علمی به روی مسلمانان،سبب درجا زدن آنان شد.

5: دوران تجدید (دهم تا دوازدهم/شانزدهم-هیجدهم) عصر عثمانی و صفوی را از یک طرف و ظهور و داوم دولت‏ مغولی هند را در دهلی از طرف دیگر،می‏توان آغاز یک تجدید به شمار آورد.

و: دوران انحطاط (قرن سیزدهم و چهاردهم/نوزدهم تا بیستم)  دور جدید انحطاط در تمدن اسلامی با تضعیف و نابودی‏ دولت عثمانی و صفوی-قاجاری و نیز دولت مغولی هند همراه‏ بود و رسوخ تمدن غرب،سبب از هم گسیختگی‏ در تمدن اسلامی شد که پدید آمدن نسل جدید و قدیم یکی از عوارض بسیار مهم آن بود.

ز: انقلاب اسلامی ایران، عصر بازگشت[4]

پس مسلمین، با شروع اسلام بود که روزه به روز بالنده‌تر شدند و به اوج رسیده و قرون متوالی منشاء خدمات بسیاری برای دنیا گشتند؛ و سرانجام قدر داشته‌های خود را ندانستند و در حیطه‌های مختلف از اریکه جلال به پایین نشستند و با ناباوری به گذشته خود نگاه کردند؛ تا اینکه در قرون حاضر باز هم به خود باوری رسیدند .

با توجه به تقسیم‌بندی فوق ما در این فصل برآنیم تا گوشه‌ای از پیشرفت‌ها و انحطاط‌های صورت گرفته توسط مسلمین را در گذشته یا حال در‌‌عرصه‌های فرهنگی- علمی، تربیتی- اخلاقی، اجتماعی- سیاسی و اقتصادی ، به صورت بیان کلیاتی از حیطه‌های پیشرفت یا انحطاط ، بررسی کنیم.

حیطه‌های رشد و انحطاط مسلمین

جهت مشاهده نمونه های دیگر از مبانی نظری رشته فقه و حقوق اسلامی کلیک کنید.

نمونه ای از منابع حیطه‌های رشد و انحطاط مسلمین

• 19- ﺑﺎﻓﻜﺎر، ﺣﺴﻴﻦ ، ﻛﺎﻧﻮن ﻣﻬﺮ (وﻳﮋه ﺧﺎﻧﻮاده)، ﭼﺎپ اول، 1380، ﻣﺮﻛﺰ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي اﺳﻼﻣﻲ ﺻﺪا و ﺳﻴﻤﺎ
• 20- باربور٫ایان ، علم و دین، ترجمه بهاالدین خرمشاهی ، مرکز دانشگاهی، 1362
• 21- بجنوردی، محمدکاظم، دایرة المعارف بزرگ اسلامی، ج تهران، مرکز دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی، چ دوم، 1374
• 22- ﺑﺴﺘﺎن، ﺣﺴﻴﻦ ، اﺳﻼم و ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﻲ ﺧﺎﻧﻮاده، ﭼﺎپ دوم، 1380، ﭘﮋوﻫﺸﮕﺎه ﺣﻮزه و داﻧﺸﮕﺎه
• 23- بختی، کامران،  فرهنگ انگلیسی – فارسی، مترادف و متضاد؛ تهران، نشر کلمه، ج اول، 1371
• 24- برنال، جان، علم در تاريخ، ترجمه: حسين اسدپور پيرانفر، کامران ماني، ج1، چاپ دوم، اميرکبير، تهران: 1380
• 25- برنجکار ،رضا ، آشنایی با علوم اسلامی، طه، چ2، 1382
• 26- بایارد ، داج ، دانشگاه الازهر، ترجمه آذرمیدخت مشایخ فریدنی، مرکز نشر دانشگاهی، تهران، چ1، 1376
• 27- بوش، ریچارد و سایر نویسندگان، جهان مذهبی( ادیان در جوامع امروز) مترجم دکتر عبدالرحیم ،  دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چ 2، 1378
• 28- بورلو، ژوزف،تمدن اسلامی، مترجم: اسدالله علوی، آستان قدس رضوی، 1386
• 29- بیرو، آلن ، فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه باقر ساروخانی، تهران ، انتشارات کیهان چاپ دوم، 1370
• 30- بیات ، عبدالرسول با جمعی از نویسندگان، فرهنگ واژه ها، موسسه اندیشه و فرهنگ دینی، قم،
• …
• …

حیطه‌های رشد و انحطاط مسلمین