جدول داده ستانده (آپدیت 1402)

جدول داده ستانده

جدول داده ستانده

مروري بر ادبيات..

3-1 جدول داده ستانده

3-2 سابقه تاريخي جدول داده ستانده

3-2-1 در جهان.

3-2-2 در ايران.

3-3 فروض و ساختار جدول داده ستانده

3-3-1 فروض جدول داده ستانده

3-3-2 ساختار جدول داده ستانده

3-4 ضرايب فني داده ستانده و معكوس ماتريس لئونتيف..

3-4-1 ضرايب فني داده ستانده

3-4-2 معرفي معكوس ماتريس لئونتيف..

3-5 معرفي پيوندهاي پسين و پيشين.

3-5-1 پيوندهاي پسين و پيشين جزئي (مستقيم)

3-5-1-1 پيوند پسين جزئي.

3-5-1-2 پيوند پيشين جزئي.

3-5-2 پيوندهاي پسين و پيشين كلي راسموسن.

3-5-2-1 پيوند پسين كلي.

3-5-2-2 پيوند پيشين كلي.

3-6-روش­های محاسبه.

3-6-1 تجزيه ماتريس لئونتيف..

3-6-2 روش استراسرت..

3-6-3 روش سلا.

3-7 معرفي شاخص‌هاي ارزيابي بخش انرژي..

3-7-1 شاخص‌هاي قدرت انتشار و حساسيت..

3-7-1-1 شاخص قدرت انتشار.

3-7-1-2 شاخص حساسيت..

3-7-2 شاخص اشتغال.

منابع جدول داده ستانده

جدول داده ستانده

جدول داده ستانده

همان­طور كه ذكر شد جدول داده ستانده جهت تعيين بخش‌هاي كليدي اقتصاد به كار مي‌رود، لذا يكي از اهداف اين تحقيق تعيين بخش‌هاي كليدي اقتصاد ايران با استفاده از جدول داده ستانده است. از اين رو اين بخش به معرفي جدول داده- ستانده اختصاص دارد. قسمت اول اين بخش به بررسي تاريخي داده- ستانده مي‌پردازد و در قسمت بعد فروض و ساختار جدول داده- ستانده معرفي مي‌شود. در قسمت سوم ضرائب فني داده- ستانده و معكوس ماتريس لئونتيف مورد بررسي قرار مي‌گيرد و نهايتاً در قسمت آخر، شاخص‌هاي پيوندي پسين و پيشين معرفي مي‌شوند.

 سابقه تاريخي جدول داده ستانده

پیشینه تحقیق در جهان

منشأ تحليل داده- ستانده، جدول «فرانسوا كنه» اقتصاددان، جراح و پزشك معروف فرانسوي در سال 1758 ميلادي است كه داد و ستد ميان سه طبقه اجتماعي آن دوران را نمايان مي‌سازد. تحليل جدول داده- ستانده متأثر از نظريه تعادل عمومي «لئون والراس» است براين اساس مجموعه اقتصاد يك منطقه، يا كشور و يا حتي اقتصاد كل جهان به صورت نظام واحدي مدنظر گرفته شده و بر اساس آن تحليل صورت مي‌گيرد.

نخستين جدول داده ستانده در اوايل دهه 1930 ميلادي توسط «واسيلي لئونتيف» و همكارانش در دانشگاه هاروارد و با استفاده از آمارهاي 1919 و 1929 ايالات متحده آمريكا ساخته شد. (توفيق، فيروز، 1375).

پس از اين كار، تلاش‌هاي گسترده‌اي توسط كشورهاي جهان جهت تدوين جدول داده ستانده انجام شد و همچنين تحولات وسيعي در زمينه بسط و گسترش ساختار مبدل داده- ستانده صورت گرفت. در دهه 1950 ميلادي تهيه و تدوين و كاربرد جدول داده- ستانده به دوران شكوفايي خود رسيد. در اين دهه جدول داده- ستانده در كشورهاي اروپاي غربي و ژاپن و سپس با كمي تأخير در اقتصادهاي متمركز و پس از آن در كشورهاي در حال توسعه يكي پس از ديگري تدوين و مورد استفاده قرار گرفت. (توفيق، فيروز، 1371)

دهه 1960 دوره بسط و گسترش جدول داده- ستانده است. در اين دهه «ريچارد استون» با استفاده از مباحث و تئوري‌هاي درآمد ملي «كينز» و چارچوب جدول داده- ستانده لئونتيف،‌ ماتريس جديدي به نام ماتريس حسابداري اجتماعي «SAM» (Social Accounting Matrix) ارايه نمود. در اين ماتريس روابط توليد و روابط مالي در هم ادغام و ماتريس جديد با ضرايب جديد محاسبه گرديد. در اين ماتريس پس‌اندازها و سرمايه‌گذاري‌ها و نظاير آن مورد بررسي و تجزيه و تحليل قرار مي‌گيرد و به طور كلي مورد استفاده از جدول مذكور در حوزه‌هاي توزيع درآمد و اشتغال است. (عين‌افشار، مهناز، 1379)……

پیشینه تحقیق در ايران

انديشه تدوين جدول داده ستانده در ايران به اوايل سال 1333 ه. ش. برمي‌گردد كه مركز مطالعات خاورميانه دانشگاه هاروارد قصد تنظيم آن را داشت ولي به علت فقدان آمار و اطلاعات مورد نياز در سطح ملي و بخش‌ها، انديشه‌ مذكور عملي نشد. (بانويي، 1991)

پس از آن وزارت اقتصاد و دارايي با مشاوره پروفسور لئونتيف و ماهالانوبيس اولين جدول تجربي براي سال 1341 را تهيه و سپس در سال 1344 تكميل نمود. دفتر آمار وزارت اقتصاد و دارايي دو جدول غيرآماري براي سال­هاي 1351 و 1356 به قيمت خريداران (قيمت خريدار مبلغي است كه توسط خريدار پرداخت مي‌شود) براساس جدول سال 1341 تهيه نمود. بانك مركزي ايران نيز سعي كرد جدول داده- ستانده سال 1348 را به طور تجربي به قيمت توليدكنندگان (قيمت توليدكننده برابر است با قيمت خريد منهاي افزوده‌هاي بازرگاني و حمل و نقل) تهيه و تدوين كه در سال 1355 كار آن به اتمام رسيد.

مركز آمار ايران جدول جداگانه‌اي براي سال 1351 به قيمت جاري توليدكنندگان و با همكاري مهندسين مشاور يكم در سال 1356 تدوين و محاسبه كرد. (عين‌افشار، مهناز، 1379) در سال 1356 اداره آمارهاي ملي و محاسبات ملي مركز آمار ايران جدول جداگانه‌اي را براي سال 1352 به قيمت جاري توليدكنندگان تدوين نمود. كمي بعد از آن اداره حسابداري اقتصادي بانك مركزي ايران سعي كرد جدول ديگري را براي سال 1353 تهيه و تدوين نمايد ولي سال انتشار آن مشخص نيست. (بانك مركزي ايران، 1353)…..

جدول داده ستانده

جهت مشاهده نمونه های دیگر از ادبیات، پیشینه تحقیق و مبانی نظری پایان نامه های اقتصاد کلیک کنید .

ادامه جدول داده ستانده

فروض جدول داده ستانده

الگوي جدول داده ستانده اساساً يك نظريه عمومي توليد است و براين اصل استوار است كه همه فعاليت‌هاي توليدي كشور را مي‌توان به گروه‌ها و بخش‌هايي تقسيم و روابط متقابل آنها را به صورت جريان‌هاي بين صنايع با مجموعه‌اي از توابع ساده توليد بيان كرد. (فرجي‌دانا، احمد، 1356) توجيه نظري الگوي مذكور، مانند نظريه‌هاي ديگر مستلزم فروض چند است. به طور كلي در استفاده از الگوي داده- ستانده سه فرض اصلي «همگني»، «تناسب» و «جمع‌پذيري» ضروري به نظر مي‌رسد كه عبارتند از:

1. فرض همگنی (همساني)

براساس فرض همگني، هر بخش توليدي داراي تنها يك نوع ستانده و تنها يك ساختار داده‌اي است. هيچ نوع جانشيني بين محصولات و بخش‌هاي مختلف انجام نمي‌گيرد. به عبارت ديگر براي توليد هر فرآورده فقط يك روش به كار مي‌رود و در توليد هيچ كالا و خدماتي نهاده‌ها جايگزين يكديگر نمي‌شوند.

2. فرض تناسب (نسبيت)

طبق فرض دوم، داده‌هاي هر بخش تابعي خطي از محصول همان بخش است بدين معني كه تغيير در مقدار داده جذب شده توسط هر بخش با تغيير در ميزان محصول آن بخش ارتباط مستقيم دارد. تعبير اقتصادي اين فرض همان بازده ثابت نسبت به مقياس است و از نظر فني مي‌توان گفت كه فرايند توليد با اين فرض (ضرايب فني توليد) ثابت تلقي مي‌شود.

3. فرض جمع‌پذيری

اين فرض بدين معني است كه اثر توأم انواع برنامه‌هاي توليدي، مثلاً افزايش توليد كشاورزي و خدمات و ترابري، مساوي جمع اثرات انفرادي هر يك از آن برنامه‌ها است. در نتيجه فرض بر اين است كه صرفه‌جويي‌ها و زيان‌هاي بيروني در روند توليد وجود ندارد. (فرجي‌دانا، احمد، 1356)

ساختار جدول داده- ستانده

يك جدول داده ستانده متعارف داراي چارچوب كلي است اين ساختار را مي‌توان به كمك جدول (3-1) نشان داد. همان­طور كه ملاحظه مي‌شود جدول مذكور به طور كلي از چهار ربع يا ناحيه تشكيل شده است.

ناحيه اول جدول داده ستانده معمولاً مربع بوده و قسمت اصلي را تشكيل مي‌دهد زيرا گردش توليد و مصرف كالا و خدمات در فرايند توليد تجاري و يا داد و ستد آنها ميان بخش‌هاي توليدي در اين ناحيه نشان داده مي‌شود كه مبادلات مصارف واسطه‌اي بين بخشي ناميده مي‌شود.

در ناحيه اول بخش‌ها برحسب طبقه‌بندي استاندارد فعاليت‌هاي اقتصادي   ISIC) (International Standard Industrial Classification : و به طور يكسان در سطرها و ستون‌هاي جدول رديف مي‌شوند. بخش‌ها در سطرهاي جدول به عنوان فروشندگان كالا و خدمات واسطه به ساير بخش‌ها تلقي مي‌شوند و در ستون‌ها گيرندگان نهاده‌ها و يا خريداران نهاده‌هاي ساير بخش‌ها محسوب مي‌گردند. بنابراين محل تلاقي سطر i  و ستون j، كميت X_ij ستانده بخش j از فرآورده‌هاي بخش i را نشان مي‌دهد.

 https://era.ed.ac.uk

نمونه ای از منابع فارسی جهت مطالعه بیشتر :

1. احمديان، مجيد (1375)، نظريه بازار و كاربرد آن براي منابع انرژي پايان‌پذير، مؤسسه مطالعات بين‌المللي انرژي.
2. بانك مركزي ايران (1375)، جدول داده- ستانده، سال 1367.
3. بانك مركزي ايران، جدول نهاده محصول اقتصاد در ايران در سال 1353.
4. بانويي، علي‌اصغر (1376)، جدول داده- ستانده در بستر تحولات فكري اقتصادي- اجتماعي در نيم‌قرن اخير، اولين همايش روش‌هاي علمي تهيه و تدوين جداول داده- ستانده، مركز آمار ايران، دانشگاه علامه طباطبايي.
5. برانسون، ويليام اچ (1378)، تئوري و سياست‌هاي اقتصاد كلان، ترجمه عباس شاكري، نشر ني.
6. پيروي، مهدي (1382)، بررسي تغييرات ساختار اقتصاد ايران و تعيين بخش‌هاي كليدي آن با استفاده از جدول داده- ستانده، پايان‌نامه كارشناسي‌ارشد، دانشكده علوم انساني و اجتماعي، دانشگاه مازندران.
7. توفيق، فيروز (1371)، تحليل داده- ستانده در ايران و كاربردهاي آن در سنجش، پيش‌بيني و برنامه‌ريزي
8. تيرل وال. اپ (1378)، اقتصاد توسعه، ترجمه دكتر منوچهر فرهنگ و دكتر فرشيد مجاورحسيني، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي.
9. جهانگرد، اسفنديار (1379)، ‌ماتريس حسابداري اجتماعي زيست‌محيطي به منزله الگويي براي توسعه پايدار، مجله برنامه و بودجه شماره 58 و 59.
10. جيروند، عبدا…، (1366)، توسعه اقتصادي، مجموعه عقايد، نشر مولوي.
11. سابرانا گناك (1369)، اقتصاد توسعه، ترجمه زهرا افشاري، انتشارات جهاد دانشگاهي
12. سازمان برنامه و بودجه (1369)، جدول داده- ستانده سال 1364.
13. سازمان بهينه‌سازي مصرف سوخت كشور (1382)، داستان انرژي، نشر ذره
14. ساعدي، مهدي‌ (1369)، تحليلي بر نظريه رشد متعادل و نامتعادل در توسعه اقتصادي، فصلنامه مديريت شماره 5، دانشگاه آزاد اسلامي.
15. سورشجاعي ساماني، پژمان (1377)، تعيين بخش پيشرو در اقتصاد ايران، پايان‌نامه كارشناسي ارشد، دانشكده اقتصاد، دانشگاه شهيد بهشتي.
16. شرزه، غلامعلي، موسوي حقيقي، محمدهاشم (1378)، ارزيابي رابطه انرژي با ساير نهاده‌هاي توليدي در فرايند توليد صنايع ايران (در سال‌هاي72-1345)، ‌دومين همايش ملي انرژي، شوراي جهاني انرژي، كميته ملي انرژي جمهوري اسلامي ايران.
17. شكيبايي، عليرضا (1378)، ‌اقتصاد انرژي.
18. شيرازي، حميد (1378)، تجزيه و تحليل منابع رشد اقتصادي در ايران (طرف تقاضا) با استفاده از جداول داده- ستانده، پايان‌نامه كارشناسي ارشد دانشكده اقتصاد، دانشگاه شهيد بهشتي.
19. عسگري، منصور (1382)، تجزيه و تحليل نقش انرژي در اقتصاد كلان ايران در طي سالهاي 78-1350، چهارمين همايش ملي انرژي، انرژي براي توسعه پايدار، شوراي جهاني انرژي كميته ملي انرژي جمهوري اسلامي ايران.
20. فرجي‌دانا، احمد (1356)، تحليل داده‌ها- ستانده‌ها و روش كاربرد آن در ايران، رساله دكتري دانشكده اقتصاد دانشگاه تهران
21. …
22. …