بررسی اشاعه یا مشاع در مالکیت

ادبیات بررسی اشاعه یا مشاع و آثار آن در مالکیت از منظر فقه شیعه و حقوق ایران

بررسی اشاعه یا مشاع در مالکیت – بررسی اشاعه یا مشاع و آثار آن در مالکیت از منظر فقه شیعه و حقوق ایران (بررسی اشاعه در مالکیت)-1402 آذر

بررسی اشاعه یا مشاع و آثار آن در مالکیت از منظر فقه شیعه و حقوق ایران

بررسی اشاعه یا مشاع در مالکیت

پیشینه‌ی تحقیق

1-7- معانی اشاعه

1-7-1- اشاعه در لغت

1-7-2- اشاعه دراصطلاح فقه

1-7-3-   اشاعه در اصطلاح حقوق

1-7-4-  تعریف اشاعه

1-8- مورد اشاعه (یا موضوع )

1-9- اسباب اشاعه

1-9-1- ارث

1-9-2-  عقد

1-9-4- حیازت مباحات

1-10- مفهوم اشاعه

1-10-1- تحلیل مالکیت به اشتراک یا مشاع

1-10-2-  اشاعه در بیع جزء مشاع معلوم

1-10-3- انتقال ملک مشا.ع

1-10-4- مراحل فروش ملک مشا.ع

1-10-5- مالکیت مشاع وکلی در معین

1-10-6- مالکیت در اشاعه و حق شریکان اشخاص حقوقی

1-11-   آموزه‌ی مالکيت مشاع

1-12-  محدودیت های ناشی از اشاعه

1-12-1-  تصرفات حقوقی

1-12-1-1- تصرفات حقوقی شریک نسبت به سهم خود

1-12-1-2- تصرفات حقوقی شریک نسبت به سهم شرکاء

1-12-2- تصرفات مادی

1-12-2-1- تصرف مادی بدون اذن شرکاء دیگر

1-12-2-2  تصرف مادی با اذن شرکاء دیگر

1-13-   غصب مال مشاع

1-14- سرقت مال مشاع

1-15-  قلع و قم مستحدثات در ملک مشاع

1-16- مالکیت طبقات یک ساختمان چند طبقه به طور مشاع

1-17- مالکیت قسمت های مشترک آپارتمان ها

1-18-  اصل مالکیت جمعی و مشاع

1-19-  ثبت مال مشاع

1-20 – مالکیت

1-20-1- اقسام حقوق مالكيت

1-20-1-1-   مالكيت حقيقى و اعتبارى

1-20-1-2- مالكيت خصوصى

1-20-1-3-  مالكيت جهت

1-20-2- مباحات عامّه و نقش دولت

1-20-3- مبناى حقوق مالكيت

1-20-4- اهميت حقوق مالكيت در فقه اسلامى

1-21- نتیجه فصل

فهرست منابع

بررسی اشاعه در مالکیت

معانی اشاعه

اشاعه در لغت

انتشار خبر در میان مردم یا خبرهای پخش شده، پراکنده و آشکار شده. (ابن منظور،1405، 1/190).

اشاعه دراصطلاح فقه

انتشار سهم هر یک از مالکان و صاحبان حق در تمام مال یا حقَ. (همان)

و به تعبیر دیگر؛  اشاعه در لغت : به معنی خبر مشاع که توسط مردم منتشر می‌شود و احتمال دارد صادق یا کاذب باشد. و در اصطلاح چیزی که تقسیم نشده باشد و از سهام و حصه  جدا نشده باشد. (فتح الله، 1415 ه ق، 71/309 ).

ملک مشاع در مقابل مفروز است و در لغت به معنی خاک بخش نشده است و در اصطلاح به معنای سرزمین  بخش نشده ای است که میان دو یا چند تن مشترک باشد و مالکین مشاعی در جزء جزء مال  شریک باشند  بدون این که  متصرفات آنان مشخص باشد. در واقع  مال مشاع مالی است  که در آن حالت اشاعه وجود داشته باشد ؛ یعنی، از حیث قانون  سهم شرکاء معلوم و معین باشد  اما از نظر جغرافیایی خیر و ایشان  در ذره ذره مال با یکدیگر شریکند. (عمید،1362، 974) .

مشاع عبارت است از چیزی که دو نفر یا بیش تر در آن شریک باشند، سهام هر یک را در خارج نتوان تمیز داد ؛ مثلاً: خانه ای که به ارث به دو پسر می‌رسد و یا دو نفر با پول مشترک خانه ای می‌خرند، هر یک به نسبت سهم خود در خانه شریک است و هر قسمت و ذره که از آن خانه در نظر گرفته شود سهمی از آن به طور اشاعه متعلق به یکی و بقیه متعلق به دیگری است. برای آن که شیء مشاع به صورت مفروز در آید باید آن را تقسیم نمود. تقسیم شیء مشاع از نظر تحلیل حقوقی آن است که هر یک از شرکاء، سهم مشاعی خود را که در قسمت مفروز دیگری واقع شده در مقابل سهم مشاع دیگری که در قسمت مفروز او واقع شده به شریک خود واگذار بنماید. تقسیم مشاع به تراضی شرکاء یا به وسیله‌ی دادگاه به عمل می‌آید. (امامی، 1384، 1/ 423 ).

  اشاعه در اصطلاح حقوق

عبارت است از پراکنده بودن حقوق مالکانه دو یا چند مالک در یک مال. (جعفری لنگرودی، 1377، ص 45) .

تعریف اشاعه

اجتماع حقوق چند نفر بر مال معین را اشاعه گویند. به تعبیر دیگر ؛ انتشار سهم هریک از مالکان و صاحبان حق در تمام مال یا حق را اشاعه گویند. (همان) .

جهت مشاهده و دانلود ادبیات اشاعه در«شفعه، وقف، اجاره، وصیت، رهن، هبه، مساقات، مزارعه» کلیک کنید .

بررسی اشاعه در مالکیت

اشاعه در شرکت

در قران آیه ای تحت عنوان شرکت عقدی به طور صریح وجود ندارد، هر چند می‌توان برای اثبات صحت و مشروعیت آن به عمومات از جمله آیات زیر استناد کرد.

به قول خدای متعال « و اعلموا انَّما غنمتم من شیء فان الله خمسه و للرسول …….» (انفال41)

و بدانید که آن چه به غنیمت به شما رسد خمس آن برای خدا و برای پیامبر و برای ذالقربی …….»

در این آیه، خداوند سبحان غنیمت را بین غنیمت برنده و اهل خمس مشترک قرار داده و خمس را مشترک بین اهلش قرار داده است.

و قال تعالی : « یوصیکم الله فی اولادکم للذکر مثل حظّ الانثیین » (سوره نساء11) «خداوند متعال فرمود : خداوند در بین فرزندانشان سهم ارث برای مذکر (پسر) مثل نصیب دو دختر قرار داد » پس خدا وند سبحان ترکه را بین ورثه مشترک قرار داده است. (قطب راوندی،1405، 2/65 ).

ماهیت  شرکت

برای تحقق شرکت، ضروری است که دو یا چند حق مالکیت با هم در آمیزد. هدف این آمیزش رسیدن به یگانگی است. شکل تحول یافته و کامل شرکت در حقوق کنونی صورتی است که در آن مالکیت های جزء اصالت خود را از دست می‌دهد و در یک مالکیت جمعی و مشترک ادغام می‌شود. اجتماع مالکیت‌ها وجودی جداگانه می‌یابد که از آن به « شخصیت حقوقی » تعبیر می‌کنند. برای مثال ؛ اگر چند نفر سرمایه ای به منظور تجارت فرش در این اجتماع گذارند، خواه نوع آورده‌ها یکسان یا گوناگون باشد، پس از تحقق شرکت، مالکیت خصوصی هر کدام نسبت به آورده از بین می‌رود. همه چیز به شخصیت ساخته‌ی این جمع تعلق می‌یابد و مالکان جزء در عوض آن چه به میان نهاده اند شریک در سود و زیان سرمایه « شرکت » می‌شوند. شرکت های تجارتی در حقوق ما از این گونه اند.

تعریف شرکت

شرکت: اجتماع حقوق مالکین در شیء واحد به نحو اشاعه . (محقق حلی،1350،2/374).

پس مشترک گاهی عین، گاهی منفعت و گاهی حق است. و سبب شرکت گاهی ارث، گاهی عقد، گاهی آمیخته ای از عقد و مزج و گاهی حیازت است.

و شبیه تر در حیازت ،مختص هر چیزی است که گرفته شده باشد دو نفر این که درختی را قطع کنند یا یک دفعه آبی را بگیرند شرکت تحقق پیدا می‌کند. و هر یک از دو مال، یکی با دیگری آمیخته می‌شود، طوری که تشخیص داده نمی‌شوند .پس شرکت در آن دو تحقق پیدا کرده، چه مزج از روی اختیار باشد یا اتفاقی باشد. و ثابت می‌شود در دو مال مثل هم در جنس و صفت، چه آن دو مال قیمتی باشند یا غیر قیمتی باشند.

بررسی اشاعه در مالکیت

جهت مشاهده نمونه های دیگر از ادبیات و پیشینه تحقیق پایان نامه های حقوق کلیک کنید.

به نحوه اشاعه

قید شیاع (در تعریف شرکت) برای خارج کردن موردی است که حق مالکین در شیء واحد جمع شده است اما نه به نحو مشاع مانند: این که سه نفر خانه ای را بنا کنند که یکی چوب آن را و دیگری بقیه مصالح و سومی نیز زمین آن را تأمین کرده باشد در این مورد گرچه حقوق مالکین در شیء واحد (خانه) جمع شده است لکن شرکت به وجود نیامده است زیرا: حالت مشاع محقق نشده است (محقق کرکی،1410، 8/7).

به عبارت ساده تر یعنی تجمیع و فراهم بودن حق مالکیت اشخاص مختلف در یک مال تقسیم و مجزا نشده. ویژگی مال مشاع این است که شرکاء در ذره ذره مال شریک هستند  و هیچ قسمتی از مال متعلق به شخص خاصی نیست و اگر قسمتی از مال متعلق به شخص خاصی باشد در آن قسمت شرکت معنا ندارد  و شرکت نیست  این نوع شرکت شراکت یا شریک مال نیز نامیده می‌شود.  و (ماده ی573) قانون مدنی بیان می‌کند شرکت یا اختیاری یا قهری است .(میرزایی ،1386، 1و2 / 194 ).

شرکت قهری از جمله در وراثت ایجاد می‌گردد که ورثه بدون اراده و قهری و مالک مشترک ما ترک متوفی می‌شود. (حسنی، 1385،  362 ).  در علم حقوق شرکت را می‌توان به دو دسته تقسیم نمود : 1- شرکت مدنی 2- شرکت تجاری یا حقوقی  (یگانه، همان ،89) .

عدم مضاربه در مال مشاع

مضاربه در مال مشاع صحیح نمی‌باشد، هنگامی که شریک در آن غیر مضاربه باشد برای این که نمی‌تواند تصرف کند در آن با وجود شراکت بین مضاربه دهنده و شریکش، چرا که  منظور از مضاربه افزایش مال است و این اختلاف مانع مقصود می‌شود پس به این خاطر مضاربه باطل است. هرگاه میان دو مرد دو هزار درهم باشد و برای هریک  هزار درهم باشد یکی از آن دو اجازه دهد به دیگری تصرف در آن مال را به این که سود میانشان نصف شود آن نه شرکت است و نه مضاربه است، برای این که کارکردن خودش را شرط نکرده پس در این جا مانع شرکت شده است، شرط نشده برای آن بخش از سود پس به این خاطر مانع مضاربه می‌باشد. (همان).

اشاعه  در قسمت

تقسیم اعم است از تفکیک و افراز و غیر آن. مثلاً هر گاه کسی فوت کند ترکه‌ی او بین ورثه تقسیم می‌شود و این ترکه شامل منقول و غیر منقول می‌شود. و در این مورد اصطلاح تقسیم ترکه بکار برده می‌شود نه افراز و تفکیک. (شهری، 1389 ، 113 ).

تقسیم به تعریف بعضی از فقها تمیز حق تعریف شده و نباید آن را با معاملات بیع، صلح یا هبه معوض اشتباه گرفت.

در مورد ماهیت تقسیم در میان فقها اختلاف نظر وجود دارد. برخی، تقسیم مال مشاع را به دلیل آن که در آن، دو مال مبادله می‌شود نوعی بیع دانسته اند ولی غالب فقها آن را معامله ای جدای از بیع دانسته اند. به نظر این عده، تقسیم، معامله ای مستقل از عقود معین است و دلیل اعتبار آن، عمومات و اطلاقاتی است که در باب معاملات می‌توان بدان تمسک کرد. به عنوان نمونه طباطبایی تبریزی در این باره می‌نویسد: “تقسیم عقدی است که مفادش تعیین قسمت‌ها است در مقدار معین از مال مشترک که داخل بیع نمی‌شود در مشروعیت تقسیم کافی است و لزومش بعد از آن چه و بناءشان در مال مشترک به قول عزَ من قائل: “اوفوا بالعقود “که مراد به عقد، عقد التزام ولو به اجبار است “. (طباطبایی، 1362،بی جا) .

به نظر تعدادی از حقوق دانان مشهور تقسیم بدین منظور انجام می‌شود که به جای سهم مشاع منتشر در مجموع، بخش معینی از مال به هر شریک داده شود تا در آن مالکیت مستقل پیدا کند. همین مبادله سهم مشاع یا بخش معین از آن باعث شده است تا بعضی تقسیم را نوعی بیع تلقی کنند که درآن دو مال با هم مبادله می‌شود. این پندار در مورد تقسیم به رد یعنی درجایی که سهام تعدیل نمی‌شود و مقدار سرانه به یکی از صاحبان بپردازند، تقویت شده است؛ زیرا: در برابر تمام یا بخشی از سهم مشاع به او مال دیگری که بطور معمول پول است پرداخته می‌شود و از نظر ماهیت به بیع شباهت دارد که از طرف بعضی از فقها مورد انتقاد قرار گرفته است (کاتوزیان،1378،1/326).

  نمونه ای از فهرست منابع

• قرآن کریم

1. ابطحی، سید محمد علی،1419(1377)، مسائلی از فقه شیعه (فارسی)، چاپ اول، نشر ابنیه، قم
2. ابن براج، 1411ه ق، جواهر الفقه، موسسه نشر اسلامی، قم.
3. ابن براج ،1406ه ق، المهذب ،ج 1، مؤسسه نشر اسلامی،قم
4. ابن حمزه،1408 ه. ق، الوسیله، چاپ اول، نشر کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، قم.
5. ابن قدامه،1389ه1969م، مغنی، ج 5، نشر مکتب شرق الجدید، بغداد .
6. ابن منظور، 1405، لسان العرب، نشر ادب حوزه، قم، ایران.
7. اراکی، محمدعلی ،1371، توضیح المسائل، نشر دفتر تبلیغات اسلامی، قم ،ایران .
8. امام خمینی، ر، 1379، بیع، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، تهران، ایران .
9. امام خمینی، ر، 1385، تحریر الوسیله،چاپ اول، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، تهران، ایران .
10. امامی، حسین، 1384و1377، حقوق مدنی، ج1و2، نشر اسلامیه. تهران، ایران
11. امینی، علی رضا،آیتی، محمدرضا ،1388، تحریر الروضه فی شرح المعه، ج2 ،موسسه فرهنگی طه.،قم.
12. امینیان مدرس، محمد،1381، وقف از دیدگاه حقوق و قوانین، انتشارات سمت، تهران، ایران
13. بازگیر، یدالله،1379، قانون مدنی در آئینه آراء، دیوان عالی کشور (صلح و اجاره)، ج 1 ،انتشارات فردوسی، تهران.
14. پاینده، ابوالقاسم،1360، نهج الفصاحه، چاپ پانزدهم، انتشارات جاویدان، تهران.
15. پورسلیم بناب، جلیل، 1384، بررسی حقوقی نحوه تفکیک املاک، اراضی و باغات و افراز آنها،، آریان ،تهران.
16. …
17. …