اثر کاهش محتوای رطوبتی بر بذرهای ویول، برودار و مازودار

بذرهای برودار، مازودار و ویول

1-2. کلیات…………………………………………………………………………………………………………………

1-2-1. تخریب جنگل­ها و جنگل‌کاری……………………………………………………………………………

1-2-2. اثر کاهش رطوبت بر جنگل­کاری…………………………………………………………………………

1-2-3. ویژگی‌های برودار (Quercus brantii)………………………………………………………………….

1-2-4. ویژگی‌های مازودار (Quercus infectoria)……………………………………………………………

1-2-5. ویژگی‌های ویول (Quercus libani)…………………………………………………………………….

1-2-6. محصولات اقتصادی گونه‌های بلوط در زاگرس………………………………………………………

4-1­. اثر کاهش محتوای رطوبتی بر قدرت حیاتی بذرهای برودار، مازودار و ویول……………………

4-2. اثر کاهش رطوبت داخلی بر درصد جوانه­زنی بذرهای برودار، مازودار و ویول…………………

4-3. اثر محتوای رطوبتی بر اوج جوانه­زنی گونه­های برودار، مازودار و ویول………………………….

4-4. اثر کاهش رطوبت داخلی بر سرعت جوانه­زنی برودار،مازودار و ویول…………………………….

4-5. اثر کاهش رطوبت داخلی بذر بر انرژی جوانه­زنی برودار، مازودار و ویول……………………….

4-6. اثرکاهش رطوبت داخلی بذر بر متوسط زمان جوانه­زنی گونه­های برودار، مازودار و ویول…..

4-7. اثر کاهش محتوای رطوبتی بذرها بر ارزش جوانه­زنی برودار، مازودار و ویول………………….

4-8. اثر کاهش محتوای رطوبت داخلی بذور بر دوره جوانه­زنی برودار، مازودار و ویول……………

4-9. اثر کاهش رطوبت بر شروع جوانه­زنی بذرهای برودار، مازودار و ویول…………………………..

4-10. اثر کاهش رطوبت داخلی بذرها بر پایان جوانه­زنی بذرهای برودار، مازودار و ویول…………

4-11. اثر کاهش رطوبت داخلی بر طول ساقه­چه­های برودار، مازودار و ویول…………………………

4-12. اثر کاهش رطوبت داخلی بر طول ریشه­چه بذرهای جوانه­زده برودار، مازودار و ویول……..

4-13. اثر کاهش رطوبت داخلی بذرها بر وزن خشک ساقه­چه برودار، مازودار و ویول……………..

4-14. اثر کاهش رطوبت داخلی بذرها بر وزن خشک ریشه­چه برودار، مازودار و ویول…………….

4-15. اثر کاهش رطوبت داخلی بذرها بر طول گیاهچه برودار، مازودار و ویول……………………….

4-16. اثر کاهش رطوبت بر وزن خشک گیاهچه برودار، مازودار و ویول……………………………….

4-17. اثر کاهش رطوبت بذرها بر نسبت طول ساقه­چه به ریشه­چه برودار، مازودار و ویول……….

4-18. اثر کاهش رطوبت بذرها بر نسبت وزن خشک ساقه­چه به ریشه­چه………………………………

4-19. اثر کاهش رطوبت بذرها بر شاخص بنیه بذرهای برودار، مازودار و ویول………………………

منابع

ویژگی‌های برودار (Quercus brantii)

خانواده راش دارای هشت جنس و بیش از هزار گونه است. که جنس بلوط با بیش از 400 گونه بزرگ‌ترین جنس این خانواده می­باشد (جانسون و همکاران، 2002). برودار با نام علمی (Quercus brantii LindI.) یکی از گونه­های مهم و مقاوم جنس بلوط در ایران است، و در سراسر ناحیه رویشی زاگرس پراکنش داشته و ارتفاع این‌گونه تا 20 متر نیز می‌رسد ولی در وضعیت موجود ارتفاع متوسط این درختان در جنگل‌های حوزه رویشی زاگرس حدود 8 متر است (جزیره­ای و رستاقی، 1382). برگ­های آن عموما یکنواخت و تخم مرغی شکل با حاشیه دندانه­دار می­باشد کرک‌های ستاره­ای شکل و انبوه روی برگ و کرک­های نرم و خزی زرد رنگ پشت آن را فراگرفته است و دارای چندین واریته در ایران می­باشد (ثابتی، 1373). بر اساس بررسی­های صورت گرفته که در ارتفاع 1600 تا 1800 متری در جنگل­های منطقه بانه و مریوان (استان کردستان) انجام شده است، ظهور برگ و گلدهي در هفته سوم فروردين تا هفته اول ارديبهشت، كامل شدن برگ حدود 15 تا 20 روز پس از ظهور آنها، ظهور ميوه از پياله هفته چهارم مرداد ماه، رسيدن ميوه هفته دوم و سوم آبان ماه، ريزش ميوه تا يك هفته پس از رسيدن، شروع خزان برگ اوايل هفته چهارم آبان، پايان ريزش برگ اواخر هفته اول آذر می­باشد (مردانی و یوسفی، 1384). با توجه به گستردگی پراکنش این‌گونه در عرض­های جغرافیایی این تاریخ­ها با تغییرات ارتفاعی و آب و هوایی تغییر می­نماید.

گونه بلوط ایرانی عموماً بر روی خاک­های با منشاء تشکیلات آهکی و pH قلیایی فاقد آب‌شویی، آهک و رس استقرار یافته است. بافت خاک عموماً کمی سنگین و نیز کوبیدگی خاک سطحی در اثر چرای مفرط دام موجب گردیده تا نفوذ‌پذیری آب در خاک متوسط تا ضعیف باشد (درویش­زاده، 1380 و یوسفی و همکاران، 1381 و جزیره­ای و ابراهیمی­رستاقی، 1382).

این‌گونه نسبت به سایر گونه­های هم‌جنس خود در زاگرس مقاومت بیشتری به خاک دارد. در واقع در زاگرس شمالی زمانی‌که خاک رویشگاه دو گونه ویول و دارماز و فرسوده و از عمق حاصل­خیزی آن کاسته می­شود در روند پی­آئی گونه برودار جایگزین می­گردد.

نیاز رطوبتی گونه برودار نسبت به سایر گونه­های جنس بلوط در حوزه رویشی زاگرس کمتر است و در حقیقت از دامنه بردباری وسیع­تری در قبال رطوبت برخوردار است.

بیشترین سطح توده­های پیوسته این‌گونه در حوزه رویشی زاگرس در حدود ارتفاعی 1000 تا 2300 متر از سطح دریا واقع گردیده است و رویشگاه بهینه این‌گونه از منظر ارتفاع از سطح دریا بین 1000 تا 2000 متر می­باشد که در این حدود ارتفاعی عموما به صورت خالص ظاهر می­گردد (جزیره‌ای و ابراهیمی رستاقی، 1382).

تجدید حیات دانه­زاد این‌گونه در شرایط مناسب به­راحتی امکان­پذیر است ولی به­دلیل تخریب شدید رویشگاه‌های این‌گونه، غالبا تجدید حیات به­صورت شاخه­زاد انجام می­گیرد.

1-2-4. ویژگی‌های دارمازو (Quercus infectoria)

درختی است به ارتفاع 6 متر و بالاتر با نام علمی (Quercus infectoria oliv) که دارای پوست خاکستری و ترک خورده می­باشد. شاخه­های جوان آن معمولا زاویه­دار و در زیر گونه­هایش با کرک سفید یا زرد رنگی پوشیده شده که به­تدریج صاف می­گردد. فلس­ها تخم­مرغی صاف یا کرک­دار است. برگ­هایش چرمی و در زمستان خزان می­کنند شکل آنها کشیده یا تخم­مرغی کشیده و یا واژ تخم­مرغی کشیده است. قاعده برگ آن گرد یا قلبی نامتقارن و با انتهایی گرد با حاشیه­ای موج­دار، دندانه کمانی یا سینوسی و دارای 8-4 جفت دندانه می­باشد (ثابتی، 1373).

رویشگاه این‌گونه در ایران زاگرس شمالی است و وسیع‌ترین رویشگاه این‌گونه در آذربایجان‌غربی و کردستان از جنگل‌های حوزه شهرستان پیرانشهر تا حوزه شهرستان مریوان به­صورت تقریبا پیوسته و رویشگاه‌های منفصل آن در مدارات جنوبی­تر، در حوزه شهرستان جوانرود و منطقه فریادرس استان کرمانشاه و نیز منطقه زشت و قلائی شهرستان نورآباد در شمال استان لرستان واقع شده است. این‌گونه علاوه بر ایران در جنگل‌های کشورهای عراق، سوریه، لبنان و ترکیه، قبرس و یونان رویش دارد.

نیازهای رویشگاهی این‌گونه حدواسط نیازهای گونه برودار و ویول می‌باشد. به­عبارت دیگر نیازهای اکولوژیک آن پایین‌تر از گونه ویول و بیشتر از گونه برودار است و با هر دو گونه تشکیل تیپ جنگلی می‌دهد. گسترش ارتفاعی این‌گونه در زاگرس شمالی از حدود 1300 شروع و تا ارتفاع 2050 متر از سطح دریا ادامه دارد، اما مناسب‌ترین رویشگاه این گونه در ارتفاعات حدود 1400 تا 1600 متر از سطح دریا واقع شده است.

این‌گونه به هر دو صورت جنسی و غیر جنسی تجدید نسل می­کند. قدرت جست دهی این‌گونه بیشتر از ویول و کمتر از برودار است (جزیره­ای و ابراهیمی رستاقی، 1382).

1-2-5­. ویژگی‌های ویول (Quercus libani)

ویول یا یوول با نام علمی (Quercus libani oliv) درختی است به ارتفاع 10 تا 12 متر با پوست خاکستری تیره و شکاف‌دار، شاخه‌های اولیه آن دارای کرک‌های ظریف می‌باشد که بعد از مدتی کرک‌های خود را از دست می­دهد. جوانه­های آن مستطیلی تا تخم­مرغی و قهوه­ای رنگ و نوک جوانه‌ها تیز به طول 4 تا 5 میلیمتر است. برگ­ها مستطیلی تا تخم­مرغی یا سر نیزه­ای هستند، قاعده برگ­ها گرد یا قلبی شکل و برگ­ها 6 تا 10 و بعضا 15 سانتیمتر طول دارند و فلس­های روی پیاله کوتاه، لوزی یا مستطیلی شکل و به­صورت فشرده هستند. بذرها به­طول تقریبی 5/3 سانتیمتر و به  قطر 2 تا 5/2 سانتیمتر و استوانه­ای شکل می­باشند که طی دو سال می­رسند (ثابتی، 1373).

تاکنون تحقیقی پیرامون فنولوژی گونه ویول انجام نگرفته است ولی با توجه به مشاهدات شخصی می­توان اظهار داشت که پدیده­های فنولوژیک در این گونه اختلاف چندانی با سایر گونه­های بلوط مستقر در رویشگاه­های مشترک نداشته باشد یا حداقل زمان شروع خزان بذر و خزان برگ در گونه مشابه گونه برودار می­باشد.

ویول در ایران در زاگرس شمالی و در دو استان کردستان و آذربایجان غربی رویش دارد. و در جنگل­های حوزه شهرستاه­های پیرانشهر، سردشت، بانه و مریوانرویش داشته و پایین­ترین حد رویشی آن به مدار حدود 35 درجه و 25 دقیقه عرض شمالی در حوزه شهرستان مریوان ختم می­گردد. ویول علاوه بر ایران در جنگل­های کشورهای عراق، سوریه، لبنان و ترکیه رویش دارد.

ویول از خواهش­های اکولوژیکی بیشتری نسبت به سایر گونه‌های جنس بلوط ناحیه زاگرس برخوردار است. رویشگاه اصلی ویول خاک‌های نیمه عمیق تا عمیق می­باشد ولی در خاک­های کم عمق نیز استقرار یافته است. بافت خاک سطحی عمدتا لومی و لومی شنی و بافت خاک در افق­های زیرین، به­دلیل انتقال رس، کمی سنگین­تر است. pH خاک به­طور میانگین از 6 تا 7 (اسیدکلین تا خنثی) متغیر است. رویشگاه­های ویول از حداقل 1300 تا حداکثر 2150 متر از سطح دریا واقع شده است ولی به­طور عمده رویش آن از ارتفاع 1400 متر از سطح دریا شروع می­گردد و با افزایش ارتفاع بر جمعیت آن افزوده می­شود و مجددا در ارتفاع بالاتر (1800) از جمعیت آن کاسته می­شود.

تجدید نسل در ویول در صورت مهیا بودن شرایط و رفع عوامل محدود کننده به­راحتی امکان‌پذیر است. ولی در صورت قطع درخت به روش شاخه­زاد تجدید نسل می­کند ولی توان جست‌دهی این‌گونه پایین‌تر از گونه‌های مازودار و برودار است (جزیره­ای و ابراهیمی رستاقی، 1382).

اثر کاهش محتوای رطوبتی بر قدرت حیاتی بذرهای برودار، مازودار و ویول

نتایج تجزیه واریانس مقادیر قدرت حیاتی بذرها در گونه­ها و سطوح رطوبتی مختلف نشان داد که اثر اصلی گونه و اثر متقابل بین گونه­ها و سطح رطوبت داخلی بذور بر قدرت حیاتی بذور در سطح اعتماد 95 درصد معنی­دار نبود، ولی اثر اصلی رطوبت داخلی بر قدرت حیاتی بذور در سطح اعتماد 99 درصد معنی­دار بود (جدول 4-1).

جهت مشاهده نمونه های دیگر از ادبیات ، پیشینه تحقیق و مبانی نظری پایان نامه های مهندسی کشاورزی کلیک کنید.

نمونه ای از فهرست منابع

• 1.­ الوانی‌نژاد، س. طبری، م. اسپهبدی، ک. تقوایی، م. حمزه­پور، م. 1387. بررسی اثر محتوای بذر بر جوانه­زنی و بنیه بذر بلوط ایرانی (Quercus brantii Lind1.). فصلنامه تحقيقات جنگل و صنوبر ايران، 16 (4):582-574.
• 2.­ الوانی‌نژاد، س. طبری، م. اسپهبدی، ک. تقوایی، م. حمزه­پور، م. 1388. تحقیق بر روی صفات مورفولوژیک و جوانه­زنی بذر بلوط ایرانی(Quercus brantii Lind1.) در نهالستان. فصلنامه تحقیقات جنگل وصنوبر، 17 (4): 533- 523
• 3.­­­ پروانه، ا. اعتماد، و. زبیری، م. مروی­مهاجر، م. 1390. بررسی اثر فرم درختان بر برخی از خصوصیات بذر بلوط ایرانی (Quercus persica) مجله جنگل ایران. 15 (3): 223-232.
• 4.­ ثابتی، ح. 1372. جنگل­ها، درختان و درختچه­های ایران. انتشارات دانشگاه یزد. چاپ دوم. 860 ص.
• 5.­ جزیره­ای، م. ابراهیمی رستاقی، م. 1382. جنگل‌شناسی زاگرس. انتشارات دانشگاه تهران. 560 ص.
• 6.­ جعفرپور، ا. 1356. پژوهشی در اقلیم کردستان. پژوهش­های جغرافیایی. 15: 26-55.
• 7.­ درویش­زاده، ع. 1380. زمین شناسی ایران. انتشارات دانشگاه تهران. 424 ص.
• 8.­ ذوالفقاري،ر. نظري، م. كريمي،خ.  فياض،پ. الواني نژاد، س.1391. ارتباط ویژگی‌های ريخت شناسي بذر سه گونه بلوط بومي زاگرس با جوانه‌زني و رويش نونهال. فصلنامه جنگل و فراورده‌های چوب‌، 65(1) :33-134
• 9.­ رضوی، س.ع. 1388. محصولات فرعی جنگل و مرتع.
• 10.­ فتاحی، م. 1373. بررسی جنگل­های بلوط زاگرس و مهمترین عوامل تخریب آن. موسسه تحقیقات جنگل و مراتع (نشریه­ی 101).
• 11-…
• 12-…