انتقال تکنولوژی و بررسی قرارداد های دارای قابليت انتقال تکنولوژی

انتقال تکنولوژی

در این مقاله قصد داریم تمامی مصادیق انتقال تکنولوژی و بررسی قرارداد های دارای قابليت انتقال تکنولوژی را خدمت شما عزیزان در 105 صفحه ارائه دهیم . دقت داشته باشید که این نوشته تماما همراه با منابع لاتین و فارسی بوده است. امید است که شما عزیزان را در راستای ارتقای علمی کمک رسانده باشیم .

فصل اول : مفهوم شناسی  و ماهيت انتقال تکنولوژی

مبحث اول :تعریف مفاهیم در حوزه انتقال تکنولوژی………………………………………………………6

گفتار اول :تعریف تکنولوژی……………………………………………………………………………………….6

گفتار دوم :تحول تکنولوژی………………………………………………………………………………………..8

گفتار سوم :کاربردتکنولوژی…………………………………………………………………………………….. 9

گفتار چهارم : تعریف دانش چگونگی………………………………………………………………………….10

گفتار پنجم  : تعریف فن آوری………………………………………………………………………………….12

گفتار ششم:تعریف اختراع ……………………………………………………………………………………….12

گفتارهفتم :اسرار تجاری………………………………………………………………………………………… 14

بند اول :معیارهای تعیین و تشخیص اسرار تجاری……………………………………………………….15

بند دوم :راههای حمایت از اسرار تجاری…………………………………………………………………..15

مبحث دوم :ماهیت انتقال تکنولوژی ………………………………………………………………………….15

گفتار اول :مفهوم انتقال تکنولوژی……………………………………………………………………………16

گفتار دوم :فرایند انتقال تکنولوژی…………………………………………………………………………. 19

گفتار سوم :كانالهاي انتقال تكنولوژی………………………………………………………………………21

گفتار چهارم :اركان انتقال تكنولوژی  ……………………………………………………………………….21

بند اول:عرضه كننده تكنولوژي……………………………………………………………………………….21

بند دوم :متقاضي تكنولوژي ، آمادگيهاو هماهنگيها……………………………………………………..23

گفتار پنجم:موانع انتقال تكنولوژی…………………………………………………………………………..25

گفتار ششم : روش های انتقال تکنولوژی……………………………………………………………….. 25

گفتار هفتم: معرفی برخی از قراردادهای انتقال فناوری……………………………………………… 27

فصل دوم : بررسی  قرارداد های  داراي قابليت انتقال تکنولوژی

مبحث اول : قرارداد ليسانس ………………………………………………………………………………..35

گفتار  اول : مفهوم عقد لیسانس…………………………………………………………………………….35

گفتار دوم : قلمرو و محدودیت های عقد لیسانس…………………………………………………….37

گفتار سوم : آثار قرارداد لیسانس……………………………………………………………………………42

بند اول : تعهدات لیسانس دهنده……………………………………………………………………………42

بند دوم : تعهدات لیسانس گیرنده…………………………………………………………………………..50

مبحث دوم : فرانشيز…………………………………………………………………………………………….55

گفتار اول: تعریف و ماهیت فرانشیز………………………………………………………………………..55

گفتار دوم :انواع فرانشيز به اعتبار روش هاي اعطاي آن……………………………………………..57

گفتار سوم :قانون حاکم بر قرارداد فرانشیز……………………………………………………………….60

مبحث سوم : قراردا دجوينت ونچر………………………………………………………………………..65

گفتار اول : مفهوم جوينت و نچر«J.V»………………………………………………………………….65

گفتار دوم : قلمرو فعالیت « جوینت ونچر»………………………………………………………………68

گفتار سوم: ساختار ، عناصر و انواع «J.V»………………………………………………………………69

بند اول: ساختار حقوقي «J.V»……………………………………………………………………………..69

بند دوم :عناصر تشکیل دهنده ی « جوینت ونچر »…………………………………………………….71

بند سوم :مراحل ایجاد « جوینت ونچر »………………………………………………………………….74

مبحث چهارم : كليد در دست……………………………………………………………………………….76

مبحث اول :تشریح ویژگی های قرارداد «کلید در دست»………………………………………….. 76

گفتار اول : کلیات……………………………………………………………………………………………….77

گفتار دوم : عوامل مشخصه قراردادهای «کلید در دست»………………………………………….. 78

بند اول : مسئولیت پیمانکار در مورد فرآیند سیستم……………………………………………………78

بند دوم : نوع و طبیعت توافقات مالی……………………………………………………………………..79

گفتار سوم : دلایل جذاب بودن پروژه های «کلید در دست» برای پیمانکاران………………….80

گفتار چهام : شرح وظایف و اختیارات پیمانکار در پروسه………………………………………….81

اجرای پروژه های «کلید در دست»………………………………………………………………………..83

منابع………………………………………………………………………………………………………..130

ماهیت انتقال تکنولوژی

انتقال تکنولوژی فرايند پيچيده و دشواري است. خريد و انتقال تكنولوژی بدون مطالعه و بررسي لازم، نه تنها مفيد نخواهد بود، بلكه ممكن است علاوه بر هدر رفتن سرمايه و زمان، به تضعيف تكنولوژي ملي هم بيانجامد. نگاه به انتقال بايد به‌عنوان فرايندي باشد كه از طريق آن تكنولوژي وارداتي به گونه‌اي كسب شود كه نه تنها براي توليد محصول به‌كار گرفته شود، بلكه زمينه‌اي براي خلق تكنولوژي جديد باشد.

 مفهوم انتقال تکنولوژی

تكنولوژي به منزله تمامي دانشها، محصولات، فرآيندها، ابزارها، روشها، و سيستم‌هايي است كه در خلق كالاها يا ارائه خدمات مورداستفاده قرار مي‌گيرد. يكي از زمينه‌هاي اعمال مديريت تكنولوژي كه مستلزم جامع نگري و درونگري است، انتقال تکنولوژی است. امروزه، صنعتي شدن بطور عميقي به انتقال تکنولوژی وابسته است.

انتقال تکنولوژی عبارت است از بكارگيري و استفاده از تكنولوژي در مكاني بجز مكان اوليه ايجاد و خلق آن. به‌عبارتي ديگر فرايندي كه باعث جريان يافتن تكنولوژي از منبع به دريافت كننده آن مي‌شود، ‌انتقال تكنولوژی ناميده مي شود.[1]

انتقال فناوري به دوگونه صورت مي‌گيرد: انتقال عمودي و انتقال افقي. در انتقال عمودي يا انتقال تحقيق و توسعه‌، اطلاعات فني و يافته هاي تحقيقات كاربردي به مرحله توسعه و طراحي مهندسي انتقال مي‌يابد و سپس با تجاري شدن تكنولوژي به فرايند توليد وارد مي شود. در انتقال افقي، تكنولوژي از يك سطح توانمندي در يك كشور به همان سطح توانمندي در محل ديگري منتقل مي‌شود. در اين حالت هرچه سطح گيرنده تكنولوژي بالاتر باشد هزينه انتقال تكنولوژي كاهش مي يابد و جذب آن به صورت موثرتري انجام مي شود.[2]

با طي مراحلي كه يك فناوري وارداتي طي مي كند(انتخاب، كسب، توليد محصول، انطباق با بازار داخلي، اعمال تغييرات جزئي و بهبود كاربري و سرانجام صدور به بازار كشورهاي در حال توسعه) و ميزان تسلط بر اين فناوري، يك كشور مي تواند ادعاي بومي شدن آن فناوري را داشته باشد. شدت تلاشهاي بومي و فرايند يادگيري تكنولوژيك در سرعت بخشيدن به روند تسلط و احاطه يافتن بر فناوري وارداتي و بومي نمودن آن نقش دارند.

تجارب كشورهاي در حال توسعه بيانگر آن است كه يادگيري تكنولوژيك عموماً از تكنولوژي هاي بالغ و جا افتاده شروع مي شود. مراحل تاريخي يادگيري تكنولوژيك در كشورهايي كه با تأخير صنعتي مواجه    مي شوند، از سه مرحله مهندسي، توسعه  و تحقيق  مي گذرد. اين روال برعكس روال كشورهاي صاحب فناوري است كه به صورت تحقیق، توسعه و مهندسی مي باشد. [3]

ميزان يادگيري تكنولوژيك وابسته به تواناييهاي زير است :

الف – توانايي هاي سرمايه گذاري

ب – توانايي هاي توليد

ج – ساز و كارهاي يادگيري (ساختارهايي كه به ارتقاء سطح توانايي هاي تكنولوژيك كمك مي كنند.)

انتقال تکنولوژی تا زماني كه جذب و بومي نشده است نمي تواند اثرات قابل توجهي در توسعه فناوري داخلي داشته باشد. فرآيند كسب فناوري خارجي زماني با موفقيت پايان يافته است كه از طريق هضم و جذب آن قابل توليد مجدد باشد. بنابراين انتقال فناوري تنها زماني مؤثر خواهد بود كه در چارچوب فرآيند و برنامه اي به توليد فناوري مستقل منتهي شود.

از نظر ناسا، انتقال تکنولوژی به فرآیندی اطلاق می‌شود که در خلال آن امکان بهره‌گیری از تکنولوژی یک سازمان “که مطابق اهداف آن سازمان توسعه‌یافته است در سازمان دیگر و با اهداف دیگر میسر شود.

از نظر سازمان ملل، انتقال تکنولوژی عبارت است از وارد نمودن عوامل تکنولوژیک خاص از کشورهای توسعه‌یافته به کشورهای در حال توسعه، تا این کشورها را قادر به تهیه و بکارگیری ابزارهای تولیدی جدید و گسترش و توسعه ابزارهای موجود سازد. تعریف کلی، انتقال تکنولوژی عبارتست از بکارگیری تکنولوژی در مکانی بجز محل پیدایش آن.[4]

انتقال تکنولوژی را می توان به صورت انتقال دارایی هاي فکري تکنولوژیکی از قبیل مهارتها، دانشها، تجهیزات و روشهاي ساخت از محل تولید شده یا توسعه یافته به محل دیگر، از طریق روش هاي مرسوم قانونی و یا غیر آن تعریف نمود. [5]

تقویت بنیه تولیدي و برپایی اقتصادي توانمند و پویا، مستلزم گسترش و تعمیق فرآیند صنعتی شدن می باشد که در این میان تکنولوژي نقش اساسی را بازي می کند. انتقال تکنولوژي به دوگونه صورت میگیرد: انتقال عمودي و انتقال افقی. در انتقال عمودي یا انتقال تحقیق و توسعه، اطلاعات فنی و یافته هاي تحقیقات کاربردي به مرحله توسعه و طراحی مهندسی انتقال مییابد و سپس با تجاري شدن تکنولوژي به فرایند تولید وارد می شود.

در انتقال افقی، تکنولوژي از یک سطح توانمندي در یک کشور به همان سطح توانمندي در محل دیگري منتقل می شود. در این حالت هرچه سطح گیرنده تکنولوژي بالاتر باشد هزینه انتقال تکنولوژی کاهش می یابد و جذب آن به صورت موثرتري انجام می شود. به لحاظ شکاف تکنولوژیکی عمیقی که بین کشورهاي توسعه یافته و در حال توسعه وجود دارد. این کشورها سالهاست که براي کاهش این شکاف تکنولوژیکی گام بر می دارند و تکنولوژي هاي مورد نیاز خود را از کشورهاي توسعه یافته تامین می نمایند.

اما سوال اصلی این است که چرا سالهاست که در بسیاري از این کشورهاي در حال توسعه انتقال تکنولوژی صورت می گیرد، ولی هنوز این کشورها نتوانسته اند به حد و اندازه رشد و توسعه اقتصادي مناسب دست پیدا کنند؟

جواب این سوال این است که بله، ولی انتقال اثربخش تکنولوژي صورت نگرفته است. چون نگاه فرایندي همراه با مدلی متناسب با شرایط محیطی این کشورها براي این مقوله حساس و پیچیده ارائه نشده است.

انتقال موفق تکنولوژي نیازمند شناسایی اهداف صنعت، تکنولوژیهاي مورد نیاز، منابع تکنولوژیکی، روشهاي انتقال و عوامل موثر و تاثیرگذار در آن، نحوه جذب و توسعه آن دارد و انجام هریک از آنها مستلزم بکارگیري متخصصین مربوطه می باشد، بدون استفاده از کارشناسان متخصص در این زمینه، معمولاً انتقال تکنولوژی مورد نظر صورت نمیگیرد و یا بصورت ناقص و نامناسب انجام می شود.

فرایند انتقال تکنولوژي

انتقال تکنولوژی فرایند پیچیده و دشواري است و بدون مطالعه و بررسی لازم نه تنها مفید نیست بلکه ممکن است علاوه بر هدر رفتن سرمایه و زمان، به تضعیف تکنولوژي ملی هم بیانجامد. فرایند انتقال تکنولوژي را می توان به سه بخش عمده تقسیم کرد:

1) انتخاب و کسب تکنولوژي

2) انطباق، کاربرد و جذب تکنولوژي

3) توسعه و انتشار تکنولوژي [6]

برخي از عوامل تاثيرگذار برنحوه انتقال

–   انگيزه، هدف، معيار و سود مورد توافق متقاضي و عرضه كننده تكنولوژي.

–   سطح تكنولوژي و قابليتهاي متقاضي در امر انتقال كامل آن.

–   استراتژي فروشنده براي فروش تكنولوژي.

–   منابع اطلاعاتي موجود وقدرت چانه‌زني متقاضي.

–   سياست كلي جاري و تكنولوژيكي كشور متقاضي.

برای بیان دقیق مفهوم تکنولوژی باید به جنبه های انسانی و اجتماعی آن دقت داشته باشیم. بسیاری از مردم تکنولوژی را با جنبه فنی آن می شناسند، زیرا این جنبه است که با ماشین ها، فن ها، دانش ها و فعالیت اساسی به کار انداختن اشیا سروکار دارد. واژه ها و کلمات فن یا فنون مناسبات بیشتری برای کاربرد دارد. برخی از تعاریف تکنولوژی بین کاربرد کلمه در مفهوم وسیع و محدود آن در نوسان است .

گالبرایت، اقتصاددان امریکایی به معنی «کاربرد سیستماتیک دانش علمی یا دانش منظم دیگر برای امور عملی » تعریف کرده است. تکنولوژی به شکل دیگری نیز بیان شده و آن کاربرد دانش علمی و دانش منظم دیگری برای امور عملی به وسیله سیستم های مطمئنی است که شامل مردم، سازمان ها و اشیای زنده و ماشین ها می شود. چنین تعریفی باعث شده است که علم در درون تکنولوژی جای داده شود.[7]

كانالهاي انتقال تكنولوژی

1- كانالهاي رسمي(خريد حق امتياز، فرانشيز، سرمايه گذاري مشترك، پروژه هاي كليد در دست، سرمايه گذاري مستقيم خارجي، كنسرسيوم فني و پروژه تحقيقاتي مشترك)

2- كانالهاي غير رسمي(خريد تجهيزات و ماشين آلات و قطعات، برگزاري همايش هاي بين المللي مانند كنفرانس ها وسمينار، برگزاري نمايشگاه هاي بازرگاني و صنعتي، انتشار كتب و مقالات به صورت فيزيكي و يا به صورت ديجيتال)

لذا صندوق توسعه فناوري هاي نوين ضمن آشنايي با تكنولوژي هاي جديد و بهره مندي از تجربيات تيم اجرايي حرفه اي انتقال تكنولوژي و نهاد هاي همكار از جمله شركت هاي دانش بنيان و اساتيد دانشگاهي و همچنين استفاده از امكانات و ارتباطات بين الملل و ابزارهاي قانوني پارك فناوري پرديس رياست جمهوري(شامل قوانين مناطق آزاد در خصوص روابط كار، معافيتهاي مالياتي و عوارض، سرمايه گذاري خارجي و مبادلات مالي بين المللي)از طريق طراحي و اجراي مدل ها و روش هاي مختلف انتقال تكنولوژي، اقدام به مطالعه، طراحي و شبيه سازي و تدوين دانش فني انتقال تكنولوژي هاي جديد مي نمايد.[1]

 اركان انتقال تكنولوژی

انتقال تکنولوژی فرايندي است كه طي آن گيرنده تكنولوژي « متقاضي » موفق مي گردد ضمن تهيه سخت افزارهاي لازم به سطح مطلوبي از نرم افزارها و فوت وفنهاي نهفته در تكنولوژي موردانتقال ازطريق انتقال دهنده «عرضه كننده»  دست يابد وبدين وسيله با پرداخت هزينه تكنولوژي مربوطه ، به روشهاي بهتري در توليد يا ارائه خدمات موردنياز احاطه يابد.

قانون حاکم بر قرارداد فرانشیز

بحث قانون حاکم را در دو بخش شرایط شکلی و ماهوی باید بررسی کرد. از نظر شرایط شکلی، قرارداد فرانشیز مانند دیگر قراردادها از قاعده ی قدیمی و معروف حقوق بین الملل خصوصی[1] یا قواعدی که در محل تنظیم بر سند حاکم است پیروی می کند؛ مسائلی مانند کتبی بودن، نوع زبان، ثبت و … تابع قانون محل تنظیم قرارداد است [2] ، ولی از نظر روابط طرفین، اصل بر این است که قانونی که طرفین، آزادانه در قرارداد انتخاب نموده اند، بر روابط آنان حاکم است[3]، اما اگر طرفین قانون خاصی را انتخاب نکرده باشند، توافق فرانشیز تابع قانون کشوری است که اعطاکننده ی امتیاز، در آن اقامت دارد ؛ البته در بعضی موارد ممکن است قوانین آمره ی کشور گیرنده امتیاز شرایط خود را بر قرارداد طرفین، حاکم بداند که با توجه به تنوع و تعدد قوانین مرتبط با فرانشیز، امری عادی است.

قراردا دجوينت ونچر

با توجه به نیافتن معادل دقیق  اصطلاح جوينت ونچر باید گفت احتیاطهای بیش از حد برخی کشورهای تازه استقلال یافته یا کشورهایی که در گذشته منافع ملی آنها مورد تجاوز کشورهای قدرتمند قرار گرفته، در امر سرمایه گذاری خارجی، از جمله دلایل این عدم استقبال است. عدم راهیابی این نهاد حقوقی به ادبیات حقوقی نیز از جمله ی آن دلایل است.

در مورد تاریخ و چگونگی ورود این تکنیکِ حقوقی در عرصه ی تجارت اختلاف نظر وجود دارد، اما وجود این تکنیکِ حقوقی و کارآیی آن در عرصه ی تجارت بین الملل انکارناپذیر است.

مفهوم جوینت ونچر «J.V»

حقوق دانان ایران برای یافتن معادل فارسی «J.V.» از اصطلاحات مختلفی استفاده کرده اند که مورد مناقشه ی بعضی دیگر قرار گرفته است. برخی « جوینت ونچر.» را «قرارداد مشارکت» تعریف کرده اند، اما به نظر بعضی از حقوق دانان، این تعبیر صحیح نیست؛ زیرا این اصطلاح برای اولین بار در قراردادهای نفتی، به معنای قرارداد مشارکت، در مقابل قرارداد «امتیاز» به کار رفت، در حالی که « جوینت ونچر.» الزاما یک قرارداد نیست و در برخی موارد، ماهیت حقوقی شرکت به خود می گیرد. به نظر این حقوق دانان بهتر است با توجه به ماهیت حقوقیِ انعطاف پذیر تکنیک « جوینت ونچر.»، از اصطلاح «مشارکت انعطاف پذیر» استفاده شود.

جهت مشاهده نمونه های دیگر از ادبیات ، پیشینه تحقیق و مبانی نظری پایان نامه های حقوق کلیک کنید.

نمونه ای از منابع و ماخذ

• 1-آتشی گلستان ،مرجان ،شرکتهای خارجی در حقوق ایران ،تهران ،انتشارات بهرامی ،1388
• 2-آقايي، حسن و منوچهر، انتقال تكنولوژ ي،مركز تحقيقات و خدمات خودكفايي ايران ، سازمان گسترش و نوسازي صنايع ايرا ن،1369
• 3-احسنی فروز ،محمد ،قرارداد انتقال تکنولوژی (ماهیت ،تشکیل و آثار )،ج 1 ،تهران :نشر داد گستر،1390
• 4-اشمیتوف ،کلاو ،ام ،حقوق تجارت بین الملل ، ترجمه دکتر اخلاقی و دیگران ،تهران ،نشر سمت،1378
• 5- الماسی، نجاد علی، تعارض قوانین ، تهران ،انتشارات دانشگاه تهران ،  1380
• 6-انصاري، احمدرضا ، سرمایه هاي فیزیکی خارجی و روشهاي جذب آن، تهران، معاون امور اقتصادي وزارت امور اقتصادي و ایران ،1374
• 7-بزمي، منصور؛ تاجریان، مرتضی ، ارزيابي فرايند انتقال تکنولوژي DMD از ديدگاه مديريت تکنولوژي . 8-دومين همايش ملي توسعه فناوري در صنعت نفت،1378
• 9-براون، ارنست؛ زمينه تكنولوژي، محمد زنجاني، تهران، سازمان مديريت صنعتي، 1379
• 10-جعفرنژاد، احمد؛ مديريت تكنولوژي مدرن، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1378
• 11-…
• 12-…