بررسی حقوقی انتقال ایدز/HIV

انتقال ایدز

بررسی حقوقی انتقال ایدز /HIV ……………………………….

فصل اول: بررسی حقوقی عنوان مجرمانه انتقال ایدز /HIV …………..

مبحث اول: دلایل موافقان و مخالفان جرم انگاری رفتارهای ناقل ایدز

گفتار اول- دلایل مخالفان جرم انگاری رفتارهای ناقل ایدز …………..

گفتار دوم- دلایل موافقان جرم انگاری رفتارهای ناقل ایدز …………

مبحث دوم: مسئوولیت کیفری و بررسی مصادیق قابل بحث در باب انطباق عناوین قانونی با انتقال ایدز /HIV

گفتار اول: مفهوم مسئوولیت …………………………………………………

1-تعریف مسئوولیت کیفری …………………………………………………..

2-عناصر مسئوولیت کیفری انتقال ایدز ……………………………………………………

الف)ارتکاب عمل مجرمانه و اخلال در نظم عمومی ………………….

ب)داشتن  اهلیت و قابلیت انتساب جرم انجام یافته ……………………

پ)رابطه سببیت بین فعل مجرمانه و زیان وارده …………………………

گفتار دوم: انتخاب  عناوین کیفری مناسب برای انتقال ایدز ………………………………

1-قتل ……………………………………………………………………………….

1-1-بررسی فقهی انتقال ایدز ……………………………………………………………….

1-2-بررسی حقوقی انتقال ایدز …………………………………………………………….

2-شروع به قتل …………………………………………………………………..

3-قتل غیر عمد …………………………………………………………………..

الف-بررسی فقهی……………………………………………………………………..

ب-بررسی حقوقی…………………………………………………………………..

3-1-قتل شبه عمد ………………………………………………………………….

3-2-قتل خطای محض ……………………………………………………………..

4-ایراد ضرب و جرح عمدی …………………………………………………

5-تهدید علیه  بهداشت عمومی ……………………………………………..

6-محاربه و افساد فی الارض …………………………………………………

فصل دوم:سقط جنین و رابطه آن با ایدز      ………………………………….

مبحث اول:الف-تعریف جنین  و سقط جنین و انواع آن ……………………

ب-سقط جنین……………………………………………………………………

ج-انواع سقط جنین ……………………………………………………………

مبحث دوم: بررسی حقوقی سقط جنین مبتلا به HIV …………………

فصل سوم:عوامل سقوط مجازات در انتقال ایدز HIV  …………….

مبحث اول: فوت جانی یا  مجنی علیه ………………………………………

الف) فوت جانی قبل از فوت مجنی علیه ………………………………….

ب)فوت مجنی علیه قبل از فوت جانی …………………………………….

مبحث دوم: رضایت مجنی علیه …………………………………………….

الف)فرض جهل مجنی علیه ………………………………………………….

ب)فرض علم مجنی علیه      ……………………………………………………..

مبحث سوم: ابراء جانی ……………………………………………………….

منابع انتقال ایدز ……………………………………………………………………………….

انتقال ایدز

یکی از چالش برانگیزترین مسائل مربوط به معضل ایدز و انتقال ایدز ، بحث جرم انگاری رفتارهای پرخطری است که موجب انتقال این بیماری به دیگران می شود . سوال اصلی که در اینجا مطرح می شود این است ، که آیا لازم است برای جلوگیری از شیوع این بیماری با آن عواقب دردناک و در نهایت کشنده ، که خطری علیه سلامت عمومی جامعه می باشد متوسل به حقوق کیفری شد و رفتارهای چرخطر ناقلین ایدز را با حربه واکنش های کیفری مورد کنترل قرار داد ؟ و اینکه جرم  انگاری این رفتارهای پرخطر ، مصداق کدامیک از مواد قانونی موجود یا عنوان های مجرمانه در قواعد عمومی می تواند باشد ؟ آیا قواعد عمومی پاسخگوی این مسائل می باشد ؟ آیا باید قائل به جرم انگاری خاص ، در این زمینه شویم ؟ لذا در این بخش از مقاله به بررسی و پاسخ به این سوالات در 3 فصل می پردازیم.

ابتدا مبحث اول ، از فصل اول ، این پایان نامه ، دلایل مخالفان و موافقان جرم انگاری رفتارهای ناقل ایدز / HIV   را بیان می کند . و مبحث دوم آن ، به بررسی مسئولیت کیفری افراد ناقل ایدز و تطبیق مواد قانونی موجود ، با رفتارهای انتقال دهنده آنها می پردازد . در فصل دوم ،سقط جنین و رابطه آن با ایدز / HIV   مورد بررسی قرار خواهد گرفت و در نهایت در فصل سوم به عواملی که موجب سقوط مجازات ، در انتقال ایدز/HIV  می شود، خواهیم پرداخت.

بررسی فقهی انتقال ایدز

(در تحریرالوسیله امام خمینی ( ره ) آمده است : اگر زهری در طعام بریزد که غالباً کشنده است و آن را برای مهمان یا مخدوم یا رفیقش بیاورد و او در اثر خوردن آن بمیرد و او قصد قتل این شخص را با این زهر داشته باشد . خورنده از ماجرا بی خبر باشد . و با خوردن طعام بمیرد قصاص دارد.[1] بنا بر نظر صاحب جواهر هم اگر کسی به دیگری غذای مسموم دهد تا او بخورد و سم به گونه ای باشد که نوعاً و غالباً کشنده باشد یا قصد قتل او را بدین وسیله داشته باشد یا مرضی را برای او به دنبال آورد و خورنده به وسیله آن فوت نماید ، در صورتی که خورنده علم به حال نداشته باشد ،(برای ولی حق قصاص وجود دارد آیت الله تبریزی هم در این زمینه همین نظر را ابراز داشته و می فرمایند : اگر کسی طعام مسمومی جلو کسی بگذارد و سم به گونه ای باشد که مثل او را می کشد یا قصد قتل او را از این طریق داشته باشد و خورنده علم به حال نداشته باشد پس بخورد و بمیرد قصاص بر او ثابت است.

همچنین ایشان در پاسخ استفتایی که در خصوص موضوع مورد بحث شده است ، نظر خود را در کتاب القصاص تقویت نموده و به صورت مصداقی و روشن حکم قضیه را بیان کرده اند)². برای پیشگیری از تکرار صرفاً پاسخ سایر استفتائات ذکر می گردد :

سوال : افرادی دارای بیماری های لاعلاج ، کشنده و مسری هستند از طرفی با توجه به این که برخی ویروس ها  سبب  نقص  و  اختلال هایی  در سیستم  بدن می شوند  بفرمایید در صورتی که

فردی با بیماری کشنده ، عمداً دیگری را مبتلا سازد و فرد آلوده بر اثر همین بیماری فوت کند ، آیا کشنده بودن بیماری آلت قتاله محسوب می شود ؟ آیا وی مرتکب قتل شده و ضامن است ؟

آیت الله بهجت¹ : ظاهر این است که از باب تسبیب باشد نه قتل مباشری، ولی اقسام عمد و شبه عمد و خطا در آن می آید و همچنین موارد ثبوت ضمان و لا ثبوت آن[2].

آیت الله فاضل لنکرانی² : در فرض سوال که بیمار عمداً دیگری را بیمار می کند و فوت شخص مستند به اوست مرتکب قتل شده است و بعید نیست در صورتی که علم به موضوع داشته است از مصادیق قتل عمدی باشد.

آیت الله خامنه ای³ : در فرض سوال اگر فوت مستند به بیماری مذکور ( که شخص عمداً وارد بدن متوفی کرده ) باشد حکم قتل را دارد.

آیت الله سیستانی⁴ :اگر سرایت دهنده آگاه به آلوده بودن وسیله انتقال بوده و می دانسته که عمل او عادتاً سبب فوت می شود ، حق قصاص برای اولیاء مقتول ثابت است. در غیر این صورت شخص، ضامن دیه است و باید کفاره هم بدهد .

سوال : با توجه به اینکه بیماری ایدز از بیماری هایی است که فوراً کشنده نیست و در اثر مرور زمان و ضعف قوای دفاعی بدن موجب مرگ می شود اگر کسی عمداً دیگری را به بیماری ایدز مبتلا کند بفرمایید :

الف- در ایامی که بیمار زنده است سرایت دهنده بیماری، مرتکب چه جرمی شده است ؟

ب- با توجه به اینکه در علم پزشکی کنونی ، امکان معالجه و مهار بیماری مذکور وجود ندارد چنانچه شخص بیمار در اثر همین بیماری فوت کند مجازات سرایت دهنده چه می باشد ؟

ج- در صورتی که احتمال مهار بیماری یا معالجه وجود داشته باشد مجازات وی چیست؟

پاسخ:

آیت الله بهجت :

الف- اگر تعقب به مرگ قطعی است مثل نوشاندن سم به او می باشد.

ب- احکام قصاص و دیه بر او جاری است.

ج- اگر قاصد قتل بوده و یا غالبا منجر به قتل شود مثل قبلی است.

آیت الله لنکرانی :

الف- عنوان ایراد صدمه بدنی عمدی را دارد.

ب- حکم قتل عمد را دارد.

ج- فرقی نمی کند . بلکه اگر این بیماری نوعا کشنده نباشد حکم قتل شبه عمد را دارد.

آیت الله مکارم شیرازی : هرگاه این بیماری به گواهی اهل اطلاع متدین ، از اموری است که غالبا کشنده است و سرایت دهنده نیز از این امر آگاه بوده و در صورت مرگ طرف ، قتل عمد محسوب می شود و اگر نمی دانسته شبه عمد است و دیه دارد ولی اگر منجر به قتل نشود ضامن خسارت است و باید ارزش بپردازد.[3]

بررسی حقوقی انتقال ایدز

همانطور که می بینیم به نظر اکثر فقها انتقال عالمانه و عامدانه ویروس HIV   مثبت به دیگری با قصد کشتن او که در نهایت منجر به مرگ قربانی می شود قتل عمد و موجب قصاص است حال به بررسی حقوقی و مقایسه مواد قانونی مرتبط با این مساله می پردازیم.

در مسائل مربوط به انتقال ایدز ، رکن مادی جرم می تواند شامل تمام رفتارهایی باشد که موجب انتقال ویروس می باشد مثل : اقدام به رابطه جنسی محافظت نشده ، تهیه فرآورده های خونی آلوده؛ از قبیل پلاسما یا پلاکت ها ، اهدای خون آلوده ، اهدا یا فروش عضو آلوده ، فروش وسایل تزریق آلوده ، اعم از وریدی یا عضلانی از قبیل سوزن یا سرنگ های آلوده و مانند آن . چنانچه شخص این اعمال را با علم به آلوده بودن و کشنده بودنشان و به قصد قتل مجنی علیه انجام دهد و منجر به مرگ شود قتل عمد و مشمول بند الف ماده 290 قانون مجازات اسلامی می باشد که می گوید : جنایت در موارد زیر  عمدی است :……

عوامل سقوط مجازات در انتقال ایدز / HIV

فوت جانی یا مجنی علیه

از آنجا که فاصله میان ابتلا به عفونت ایدز تا زمان فوت مجنی علیه گاه به درازا می کشد فلذا امکان دارد که در خلال این مدت حوادثی برای هر یک از جانی و مجنی علیه رخ دهد که هر کدام از آنها به دلایلی غیر از ایدز فوت نمایند در این صورت تکلیف و مسئوولیت جانی به چه شکلی خواهد بود ؟ در پاسخ به این سوال دو فرض را مورد بررسی قرار خواهیم داد :

الف : فوت جانی قبل از فوت مجنی علیه

اصولاً مرگ جانی قبل از مرگ مجنی علیه ، یکی از موارد سقوط قصاص در نظام کیفری اسلام بشمار می آید و به تبع ، دیه نیز منتفی خواهد شد . ماده 435 ق.م.ا در این رابطه بیان کرده

ب: فوت مجنی علیه (به دلیلی غیر از ابتلا به ایدز ) قبل از فوت جانی

این فرض خود به دو نحو متصور می باشد :

اول : مجنی علیه به دلیل حوادث طبیعی و غیر آن فوت کند .

دوم: مجنی علیه توسط شخص ثالث به قتل برسد .

محاربه و افساد فی الارض

شاید نتوان انتقال ایدز و عفونت HIV را در حالت عادی مصداق عمل محاربه و افساد فی الارض به شمار آورد ، اما در فرضی که فرد یا گروهی ، با شیوع و پخس وسیع آلات و ادوات آلوده به ایدز در سطح جامعه در فلج نمودن و ابتلا مملکت بدین بیماری مهلک داشته و هدفی چون اخلال در امنیت عمومی و جامعه اسلامی را در سر بپروراند .چنین اعمالی که ممکن است با انگیزه تضعیف حکومت اسلامی و دیگر نمودن آن با مشکلات متعاقبه و یا به هوای سودآوری و تجارت صورت پذیرد، می تواند از طرف مختلفی همچون توزیع سرنگها یا سوزنهای آلوده ، رواج مواد آرایشی مبتلا به عفونت ، و یا وارد نمودن خونهای آلوده به ایدز به داخل کشور انجام پذیرد، چنین اعمالی را می توان مصداقی از جرم محاربه و افساد فی الارض دانست….

انتقال ایدز

جهت مشاهده نمونه های دیگر از ادبیات ، پیشینه تحقیق و مبانی نظری پایان نامه های حقوق کلیک کنید.

نمونه ای از منابع و مأخذ انتقال ایدز

• 1- آدلر ، پروفسور مایکل ؛ ترجمه: فرهاد همت خواه ؛ انتشارات عصر کتاب ، چاپ نهم ، سال 1387.
• 2- آقایی نیا ، حسین ؛ حقوق کیفری اختصاصی (جرائم عیه اشخاص) ؛ انتشارات میزان ، چاپ چهارم ، پاییز 1387.
• 3- اردبیلی، محمد امین؛ حقوق جزای عمومی؛  جلد اول، نشر میزان ، چاپ پنجم ، سال 1382 .
• 4- احسانپور، سید رضا؛ مسئوولیت کیفری ناشی از انتقال ایدز ؛ تحقیقات اخلاق پزشکی موسسه فرهنگی حقوقی سینا ، سال 1388 .
• 5- پاد ، ابراهیم ؛ حقوق اختصاصی کیفری ؛ انتشارات دانشگاه تهران ، چاپ دوم ، سال 1348 .
• 6- جعفری لنگرودی ، محمد جعفر ؛ ترمینولوژی حقوق ؛ انتشارات گنج دانش ، چاپ چهاردهم ، سال 1383 .
• 7- جاوتز ؛ میکروب شناسی پزشکی ( ویروس شناسی) ؛ مترجمین : پرویز مالک نژاد ، و همکاران ؛ ویرایش 23 ، انتشارات سماط ، چاپ اول ، سال 1385 .
• 8- صادقی ، محمد هادی ؛ حقوق اختصاصی (جرائم علیه اشخاص) ؛ نشر میزان ، چاپ هشتم ، سال 1376.
• 9- صانعی ، پرویز ؛ حقوق جزای عمومی ؛ جلد دوم ، کتابخانه گنج دانش ، چاپ هفتم ، سال 1386.
• 10- …
• 11-…

سایت دادگستری کل کشور: https://dadgostari-th.eadl.ir/