فلسطین در تکاپوی دولت شدن

فلسطین در تکاپوی دولت شدن

فلسطین

دانشگاه آزاد اسلامی

دانشکده ­ی حقوق-گروه حقوق

ادبیات پایان نامه برای دریافت درجه­ی کارشناسی ارشد (M.A)

گرایش: بین الملل

عنوان:

فلسطین در تکاپوی دولت شدن

بیان مسئله

پیشینه تحقیق

فصل دوم:  دولت شدن فلسطين

بند اول- سابقه تاریخی

بند دوم- ایجاد دولت فلسطين بعد از جنگ جهانی اول

بند سوم- ارتقای وضعیت فلسطين به دولت ناظر غیر عضو

1- مزایای بر خورداری از وضعیت دولت بودن

2- تاثیر تصویب قطعنامه 19/67 بر عضویت فلسطين در ملل متحد

3- تاثیر قطعنامه 19/67 بر نحوه برخورد با فلسطين در ملل متحد

4- تاثیر قطعنامه 19/67 در پایان دادن به اشغالگری اسرائیل

5- شناسایی فلسطين از سوی دیگر دولتها

6- دولتهایی که دولت فلسطين را شناسایی کرده‌اند

فصل سوم: عضویت فلسطین در ملل متحد به عنوان یک دولت

بند اول-بررسی ضابطه دولت شدن در مورد فلسطين

1- جمعیت فلسطين

2- سرزمین فلسطين

3- حکومت فلسطين

الف- مدعیان احتمالی سرزمین فلسطين

ب- حکومت فلسطینی

4-روابط دیپلماتیک فلسطین با دیگر دولتها

5-پاسخ به یک استدلال مخالف در زمینه دولت بودن فلسطين

بند دوم- درخواست عضویت فلسطین در سازمان ملل متحد

1- درخواست رسمی عضویت

2- بررسی درخواست عضویت فلسطين

3- صلح جو بودن فلسطين

4- استفاده از قطعنامه اتحاد برای صلح

5- عضویت در سایر نهادهای تخصصی ملل متحد

بند سوم-نگاهی به روند پذیرش عضویت اسرائیل در سازمان ملل متحد

1- چگونگی عضویت

2- صلح جو بودن

بند چهارم- مواردی از مانع تراشی در مسیر عضویت دولتها در سازمان ملل متحد

بند پنجم- امتیازات عضویت در سازمان ملل متحد

بند ششم- تأثیر عضویت فلسطین در ملل متحد در رسیدگی به جنایات اسرائیل

نتیجه گیری

منابع فارسی

منابع انگلیسی

چکیده انگلیسی

فلسطین

بیان مسئله

پس از جنگ جهاني دوم کميته ويژه‌اي در سازمان ملل متحد در مورد ^{فلسطين [1]} تشکيل شد. اين کميته پس از انجام بررسی‌های لازم، پيشنهاد کرد که سرزمین فلسطين به دو دولت عربي و يهودي تقسيم شود و بيت المقدس تحت نظارت یک رژیم بين المللي اداره گردد. در سال 1947 که قطعنامه 181 موسوم به قطعنامه تقسيم صادر شد، دولت ملي يهود نسبت به آن ابراز تمايل و رضايت نمود و به سرعت به عنوان يک دولت، به سازمان ملل متحد درخواست عضويت داد. در خواست مزبور طي قطعنامه 69 مورخ 4 مارس 1949 به تصويب رسيد و اسرائيل به عنوان دولتي صلح جو که قادر به ايفاي تعهدات منشور و آثار آن است به عضويت ملل متحد در آمد.

اما از همان دوران رژیم اسرائیل و متحد اصلی اش ایالات متحده آمریکا با کارشکنی‌های مختلف مانع از مطرح شدن فلسطين به عنوان یک دولت مستقل در جامعه بین‌المللی و متعاقبا عضویتش در ملل متحد شدند.

در سال 1988شورای ملی فلسطين ، به نمایندگی از سوی مردم فلسطين ، استقلال فلسطين را اعلام کرد. در اعلامیه استقلال فلسطين «تشکیل دولت فلسطين در سرزمین فلسطين به پایتختی بیت‌المقدس» اعلام شده بود. متعاقب صدور این اعلامیه مجمع عمومی سازمان ملل متحد با تصویب قطعنامه شماره 177/43 «اعلام دولت فلسطين توسط شورای ملی فلسطين در 15 نوامبر 1988 را مورد تصدیق» قرار داد و بر دولت بودن فلسطين صحه گذاشت. اعلامیه 1988در واقع تاکیدی مجدد بر وضعیت از پیش موجود دولت بودن فلسطين بود.

بررسی مستندات تاریخی نیز نشان می‌دهد که جامعه بین‌المللی و حتی ایالات متحده آمریکا از بعد از فروپاشی امپراطوری عثمانی فلسطين را یک دولت مستقل تلقی می‌نموده است. اما نکته عجیب اینجاست که سازمان ملل متحد با رد درخواست پذیرش عضویت فلسطين به عنوان یک دولت مستقل در سال 2011، در حقیقت مفاد قطعنامه 177/43 را زیرپا گذاشت.

این در حالی است که بررسی حقوقی عناصر چهارگانه دولت شدن مندرج در کنوانسیون 1933 مونته ویدئو در مورد فلسطين نشان می‌دهد که‌این موجودیت بین‌المللی واجد شرایط چهارگانه مذکور یعنی دارا بودن جمعیت دائمی، سرزمین، حکومت و حاکمیت می‌باشد. هرچند سازمان ملل متحد تحت فشار برخی کشورهای قدرتمند نتوانست فلسطين را به عنوان یک دولت مستقل به عضویت بپذیرد، اما با تصویب قطعنامه 19/67 در مجمع عمومی ملل متحد که در آن فلسطين به عنوان یک دولت ناظر غیر عضو ملل متحد به رسمیت شناخته شده بود، بار دیگر بر دولت بودن فلسطين تاکید نمود.

در این پژوهش ضمن بررسی ماهیت حقوقی دولت فلسطين و بحث مفصل در خصوص دولت بودن یا نبودن آن اغز منظر حقوق بین‌الملل، معیارها و رویه‌های سازمان ملل متحد برای پذیرش اعضای جدید را مورد مطالعه قرار خواهیم داد و کارنامه ملل متحد در زمینه بررسی درخواست مطرح شده از سوی فلسطين برای عضویت در این سازمان را ارزیابی خواهیم کرد.

ایجاد دولت فلسطین بعد از جنگ جهانی اول

فلسطین از دهه 1920 به عنوان یک دولت پذیرفته شده است. در 1988، سازمان آزادی بخش فلسطین، اعلامیه‌ای را در مورد تاکید مجدد بر دولت بودن فلسطین صادر کرد و در آن اعلامیه سابقه دولت شدن فلسطین را به دهه 1920 ارجاع داد. در 1924، پیمان صلح لوزان به اجرا گذاشته شد و جنگ جهانی اول به صورت رسمی بین ترکیه و متفقین پایان یافت. بر اساس پیمان صلح لوزان، سرزمین‌های متعلق به امپراطوری عثمانی تکه تکه شدند. بر این اساس، سه دولت عراق، سوریه و فلسطین، از دل این سرزمین‌ها بیرون آمدند.^[1] در جای جای پیمان صلح لوزان، از این سرزمین‌ها با عنوان دولتها یاد شده است. همچنین چند سال بعد زمانی که دعوایی در خصوص مفهوم ماده 9 پروتکل دوازدهم این پیمان مطرح شد، دیوان دائمی بین‌المللی دادگستری در پاسخ، از فلسطین به عنوان «دولت جانشین» ترکیه در سرزمین فلسطین یاد کرد.^[2]

جهت مشاهده نمونه های دیگر از ادبیات و پیشینه تحقیق پایان نامه های حقوق کلیک کنید.

مزایای بر خورداری از وضعیت دولت بودن

با ارتقای وضعیت فلسطین به دولت، اکنون فلسطینی‌ها می‌توانند از تمامی حقوقی که یک دولت به موجب حقوق بین‌الملل دارد، برخوردار شوند. این حقوق شامل مصونیت یک دولت و مقامات آن، حمایت در برابر توسل به زور دولت‌های دیگر، حق دفاع مشروع فردی و جمعی در صورت وقوع حمله مسلحانه، صلاحیت تام بر سرزمین، منع مداخله در امری که ذاتاً در صلاحیت داخلی قرار دارند، امکان عضویت در سازمان‌های بین دولتی و آژانس‌های تخصصی و اهلیت تام برای انعقاد معاهده است.

همچنین احراز جمعی وضعیت دولت بودن برای یک دولت می‌تواند مزایای حقوقی بی واسطه تری را در پی داشته باشد. تبدیل فلسطین به یک دولت ناظر همچنین از نظر سیاسی می‌تواند توازن قدرت بین رژیم صهیونیستی و فلسطینیان را بازتعریف نماید و موقعیت فلسطین را در مذاکرات احتمالی آینده با رژیم اسرائیل ارتقا بخشد.

پیوستن به اساسنامه دیوان بین‌المللی کیفری یک حق دیگر را نیز برای فلسطین ایجاد خواهد کرد. اگر فلسطین این اساسنامه را بپذیرد، می‌تواند به عنوان یک دولت عضو، هرگونه تحقیق مرتبط با سرزمین فلسطین را به دادستان ارجاع دهد. بر اساس اساسنامه دیوان، یک کشور عضو ممکن است چنین موضوعی را به دیوان ارجاع نماید. ارجاع چنین موضوعی فشار بر دادستان را برای تصمیم گیری در این باره افزایش می‌دهد، اما چنان که قبلا گفته شد، حتی بدون وجود چنین اقدامی، دادستان برای انجام تحقیقات و اعلام جرم اختیار تام دارد.

تاثیر تصویب قطعنامه 19/67 بر عضویت فلسطین در ملل متحد

تایید دولت بودن فلسطین از سوی مجمع عمومی سازمان ملل متحد احتمالا تاثیر مهمی بر پذیرش تدریجی فلسطین به عضویت سازمان ملل متحد دارد. همانگونه که قبلا نیز اشاره شد، برای عضویت در ملل متحد، علاوه بر رای مثبت مجمع عمومی ملل متحد، توصیه شورای امنیت سازمان ملل متحد نیز ضرورت دارد. در این مرحله بود که درخواست عضویت فلسطین در سازمان ملل متحد در سال 2011 به دلیل مخالفت امریکا با مانع مواجه شد. قطعنامه 19/67، از شورای امنیت می‌خواهد تا موضوع را مجددا بررسی کند.

تاثیر قطعنامه 19/67 بر نحوه برخورد با فلسطین در ملل متحد

حتی بدون پذیرش عضویت فلسطین در سازمان ملل متحد، قطعنامه 19/67 احتمالا منجر به افزایش حقوق هیئت ناظر فلسطین در ملل متحد خواهد شد. اما هرگونه تفاوتی احتمالا بسیار جزئی خواهد بود، زیرا پیش از این نیز با هیئت ناظر فلسطین همانند نماینده یک دولت و حتی یک دولت عضو رفتار می‌شد. هم شورای امنیت و هم مجمع عمومی به هیئت فلسطینی اجازه داده‌اند تا در جلساتی که به صورت عادی تنها نمایندگان دولتهای عضو می‌توانند در آنها شرکت داشته باشند، حضور یابند.

در 4 دسامبر 1975، جلسه‌ای در مورد خاورمیانه در شورای امنیت برگزار شد و چند دولت عضو پیشنهاد کردند که از سازمان آزادی بخش فلسطین که بعدا هیئت ناظر فلسطین نامیده شد، برای شرکت در این جلسه دعوت شود. بر اساس مقرره 37 شورای امنیت، تنها یک دولت عضو می‌تواند در گفتگوها شرکت کند. رئیس شورای امنیت توضیح داد که اگر این پیشنهاد پذیرفته شود، سازمان آزادی بخش فلسطین همانند نماینده یک دولت عضو در جلسه شرکت خواهد کرد.

تأثیر عضویت فلسطین در ملل متحد در رسیدگی به جنایات اسرائیل

نگرانی عمده‌ای که آمریکا و دولتهای طرفدار رژیم اسرائیل در مورد عضویت فلسطین در سازمان ملل دارند، اقامه دعوای احتمالی فلسطین در دیوان بین‌المللی کیفری علیه رژیم اسرائیل است. اساسنامه دیوان بین‌المللی کیفری (اساسنامه رم) اشعار می‌دارد که تنها «دولت‌ها» می‌توانند به عضویت این اساسنامه درآیند. بر اساس ماده 12 اساسنامه رم، «دولت‌هایی» که عضو اساسنامه نیستند نیز می‌توانند صلاحیت دادگاه را بپذیرند.

پس از تجاوز 22 روزه رژیم اسرائیل به غزه، تشکیلات خودگردان فلسطین در 22 ژانویه 2009، به استناد بند سوم ماده 12 اساسنامه دیوان بین‌المللی کیفری اعلامیه اعطای صلاحیت را برای رسیدگی به جرائم ارتکابی در سرزمین فلسطین از ابتدای جولای 2002 (زمان لازم الاجرا شدن اساسنامه دیوان) صادر و به دفتردار دیوان تسلیم نمود. ثبت این اعلامیه حرف و حدیث‌های زیادی را میان حقوق دانان بین‌المللی به وجود آورد. به ویژه بحث اصلی بر سر مساله اهلیت فلسطین در ثبت اینچنین اعلامیه‌ای بود.

مخالفان با تردید در جایگاه وضعیت فعلی فلسطین به عنوان یک دولت، برای اعلامیه مذکور هیچ اثر حقوقی ای قائل نبودند و در مقابل موافقان با تاکید بر مساله شناسایی فلسطین از سوی بخش عظیمی از دولتها و همچنین عضویت در سازمان‌ها و معاهدات بین‌المللی و مهمتر از همه هدف و غایت دیوان مذکور یعنی مقابله با بی کیفری، خواستار اعمال صلاحیت از سوی دادستان دیوان بودند.

دفتر دادستانی دیوان پس از گذشت سه سال و سه ماه از ثبت اعلامیه فلسطین، در تاریخ سوم آوریل 2012 در قالب یک بیانیه موجز (در کمتر از 2 صفحه) و عجیب اعلام داشت که تصمیم گیری راجع به‌این موضوع در صلاحیت دیوان نبوده و موضوع می‌بایست از سوی نهادهای بین‌المللی دیگر همانند دبیرکل سازمان ملل متحد به عنوان امین اساسنامه یا مجمع دولت‌های عضو تعیین تکلیف شود. این در حالی است که اگر قضیه به‌این راحتی بود که نیازی به گذشت 3 سال زمان نداشت. این اطاله به خصوص از این بابت عجیب بود که همین دادستان ظرف مدت کوتاهی نسبت به کیفرخواست و صدور قرار بازداشت متهمان لیبیایی و همچنین پرونده دارفور سودان اقدام نموده بود.

نمونه ای از منابع فارسی

• اداره اطلاعات سازمان ملل متحد، راهنمای سازمان ملل متحد، ترجمه منصور فراسیون، انتشارات وزارت علوم، آموزش عالی، تهران، 1354.
• ثابت سعیدی، ارسلان، حقوق بین الملل عمومیو دانشگاه پیام نور، چاپ سوم، تهران، 1383.
• ضیائی بیگدلی، محمدرضا، حقوق بین الملل عمومی، گنج دانش، چاپ سی و چهارم، تهران، 1387
• فن گلان، گرهارد، درآمدی بر حقوق بین الملل عمومی، جلد اول، ترجمه سید داوود آقایی، نشر میزان- نشر دادگستر، چاپ اول، تهران، 1378.
• کلود آلبر، کلییار، سازمان های بین المللی، ترجمه و تحقیق از هدایت الله فلسفی، نشر فاخته، تهران: 1371.
• مقتدر، هوشنگ حقوق بین الملل عمومی، تهران، مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه، چاپ یازدهم، پاییز 1385
• موسی زاده، رضا، بایسته های حقوق بین الملل عمومی، چاپ چهارم، تهران، نشر میزان، 1385.
• موسی زاده، رضا، حقوق سازمان های بین المللی؛ حقوق شورای امنیت، نشر میزان، تهران، بهار 1389.
• …
• …

نمونه ای از مقالات

• Cerone, John, The UN and the Status of Palestine – Disentangling the Legal Issues , American Society of International Law, September 2011, Vol.15, Issue 26. available at:
• <http://www.asil.org/insights/volume/15/issue/26/un-and-status-palestine-%E2%80%93-disentangling-legal-issues >  (last visit: October 17, 2013)
• Hillgruber, Christian, The Admission of New States to the International Community, EJIL, 1998, available at:
• <http://www.ejil.org/pdfs/9/3/664.pdf> (last visit: October 10, 2013)
• Rene Radley, Kurt, The Palestinian Refugees: The Right to Return in International Law, American Journal of International Law, July 1978, Vol. 72, Nio3.
• Waehlisch, Martin, Beyond a Seat in the United Nations: Palestine’s U.N. Membership and International Law, Harward International Law Journal, June 2012, available at:
• <http://www.aub.edu.lb/ifi/international_affairs/unaw/Documents/2012_HILJ_online_53_wahlisch.pdf> (last visit: October 13, 2013)
• Office of the U.N. Special Coordinator for the Middle East Peace Process, Ad Hoc Liaison Committee Meeting, Palestine State-Building: A Decisive Period, available at: <http://www.un.org/depts/dpa/qpal/docs/2011%20Helsinki/UNs%20Report%20to%20the%20AHLC%2013_April_2011.pdf>       (last visit: October 1, 2013)
• International Monetary Fund, Program Note: West Bank and Gaza, available at:
• <http://www.imf.org/external/np/country/notes/wbg.htm> (last visit: October 8, 2013)

1. Schaefer, Brett, What Palestinian Membership Means for UNESCO and the Rest of the United Nations, Backgrounder: The Heritage Foundation. (last visit: December 12, 2011) , available at:

• <http://thf_media.s3.amazonaws.com/2011/pdf/bg2633.pdf>  cited by Waehlisch, Martin, Beyond a Seat in the United Nations: Palestine’s U.N. Membership and International Law, Harvard International Law Journal, June 2012.