شهرک صنعتی و عوامل مؤثر بر عدم توسعه شهرک صنعتی

 عدم توسعه شهرک صنعتی

 شهرک صنعتی

فصل دوم: مبانی نظری و چارچوب طرح شهرک صنعتی

2ـ1ـ مقدمه شهرک صنعتی .

2ـ2ـ تعریف مفاهیم اصلی طرح

2ـ2ـ1ـ صنعت

2ـ2ـ2ـ شهرک صنعتی .

2ـ2ـ3ـ شهرک صنعتی از دیدگاه اقتصادی

2ـ2ـ4ـ توسعه صنایع

2ـ2ـ5ـ مزایای سرمایه‌گذاری در شهرک‌ صنعتی

2ـ2ـ6ـ اساسنامه شرکت شهرک‌های صنعتی

2ـ2ـ6ـ1ـ هدف و موضوع شرکت شهرک‌های صنعتی

2ـ2ـ7ـ اعتبارات

2ـ2ـ8ـ فعالیت صنعتی

2ـ2ـ9ـ واحد صنعتی

2ـ2ـ10ـ طرح صنعتی

2ـ2ـ11ـ جواز صنعتی .

2ـ2ـ12ـ مجوز صنعتی .

2ـ2ـ13ـ پروانه صنعتی .

2ـ2ـ14ـ کارگاه صنعتی

2ـ2ـ15ـ واحد (شرکت دولتی)

2ـ2ـ16ـ تکنولوژی .

2ـ2ـ17ـ صنعتی شدن

2ـ2ـ18ـ تسهیلات بانکی .

2ـ2ـ19ـ متقاضی .

2ـ2ـ20ـ زمین اختصاصی .

2ـ2ـ21ـ امکانات زیربنایی

2ـ2ـ22ـ عرصه .

2ـ2ـ23ـ اعیانی

2ـ2ـ24ـ حق انتفاع

2ـ2ـ25ـ هزینه واردات و نگهداری

2ـ2ـ26ـ هزینه اختصاص واحدها

2ـ2ـ27ـ هزینه نوسازی و بازسازی

2ـ2ـ28ـ ارزش افزوده فعالیت صنعتی

2ـ2ـ29ـ ارزش تولیدات

2ـ2ـ30ـ ارزش ستانده فعالیت صنعتی .

2ـ2ـ31ـ اموال سرمایه‌ای .

2ـ2ـ32ـ بهره‌وری کار

2ـ2ـ33ـ ارزش انرژی مصرف شده

2ـ2ـ34ـ بهره‌دهی انرژی

2ـ3ـ پیشینه تجربی تحقیق.

2ـ3ـ1ـ  تحقیقات انجام شده در خارج

2ـ3ـ2ـ  تحقیقات انجام شده در داخل

2ـ4ـ تئوری‌های کاربردی طرح .

2ـ4ـ1ـ مایکل تودارو؛ تعریف توسعه

2ـ4ـ2ـ تئوری حداقل کردن هزینه لانهارد

2ـ4ـ3ـ تئوری وبر

2ـ4ـ4ـ نظریه هوور

2ـ4ـ5ـ تئوری حداکثر کردن درآمد آگوست لوش

2ـ4ـ6ـ تئوری حداکثر کردن سود از نظر ایزارد و گرین هات .

2ـ4ـ7ـ مدل گرافیکی برای تشریح سه روش تئوری، هزینه و درآمد و سود

2ـ4ـ8ـ تعریف توسعه از منظر جامعه‌شناسان کلاسیک

2ـ4ـ9ـ تغییر اجتماعی

2ـ4ـ10ـ نسبت مفهوم توسعه با مفهوم تغییرات اجتماعی

2ـ4ـ10ـ1ـ مفروضات مفهوم تغییر اجتماعی

2ـ4ـ10ـ2ـ برداشت وسیع

2ـ4ـ10ـ3ـ برداشت محدود

2ـ4ـ11ـ مفهوم توسعه‌نیافتگی از نظر فورتادو

2ـ4ـ12ـ آلفرد سوی جهان سوم

2ـ4ـ13ـ تودارو جهان سوم

2ـ4ـ14ـ مفهوم کشورهای در حال توسعه یا کشورهای رشد یابنده

2ـ4ـ15ـ توسعه پایدار .

2ـ4ـ16ـ نوسازی دانیل لرنر

2ـ4ـ17ـ نوسازی اینکلس و اسمیت .

2ـ4ـ18ـ اندیشه وبر .

2ـ4ـ19ـ تحلیل تئوریک پیرامون اهمیت مکان‌یابی بهینه فعالیت‌های صنعتی

2ـ4ـ20ـ اهمیت مکان استقرار فعالیت‌های صنعتی برای کارفرمای اقتصادی

2ـ4ـ20ـ1ـ ارتباط مقیاس تولید با مکان استقرار فعالیت صنعتی

2ـ4ـ20ـ2ـ ارتباط تکنیک تولید با مکان استقرار فعالیت صنعتی

2ـ4ـ20ـ3ـ عرصه عوامل تولید

2ـ4ـ20ـ4ـ ارتباط درآمد با مکان استقرار فعالیت صنعتی

2ـ4ـ21ـ تئوری مکان‌یابی صنعتی

2ـ5ـ فرضیه‌های تحقیق

2ـ6ـ چارچوب نظری طرح

2ـ7ـ مدل نظری طرح

منابع

شهرک صنعتی

تعریف مفاهیم اصلی طرح

 صنعت

صنعت معمولاً شامل تولید‌، تغییر شکل دادن و اتصال قطعات تغییر شکل‌یافته با یکدیگر به‌منظور تولید یک قطعه مشخص و در نهایت مونتاژ این قطعات در جهت آماده نمودن تولید نهایی می‌باشد (یونیدو، 1979: 17).

 شهرک صنعتی

شهرک صنعتی به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که قابلیت سرمایه‌گذاری در اغلب رشته‌های صنعتی را دارا می‌باشند‌. در شهرک‌های صنعتی ضمن ایجاد فضای سبز کافی‌، همجواری با واحدهای صنعتی رعایت می‌شود و علاوه بر ایجاد و امکانات زیربنایی از قبیل: شبکه‌های تأمین آب‌، برق‌، مخابرات‌، گاز و جمع‌آوری فاضلاب امکان دسترسی به شبکه‌های راه‌آهن‌، فرودگاه و بنادر نیز در نظر گرفته می‌شود‌.

همچنین طراحی و احداث تصفیه‌خانه فاضلاب‌، ساختمان‌های اداری‌، گمرک‌، آتش‌نشانی‌، مسجد‌، سالن اجتماعات‌، نمایشگاه‌، درمانگاه‌، دفاتر پست‌، بیمه‌، بانک و سایر امکانات رفاهی متناسب با پیشرفت فیزیکی شهرک انجام می‌شود‌. بسیاری از شهرک‌های صنعتی در حوالی بنادر احداث می‌شوند که نه فقط از تسهیلات دریایی و بندری بلکه از حمل و نقل جاده‌ای و ریلی خوب نیز بهره‌مند می‌شوند (نوریان، 1388‌: 62).

ـ اگر بنگاه‌ها و صنایع در نزدیکی فعالیت‌های تولیدی مرتبط یا در جوار شرکت‌های صنعتی کار کنند این همجواری موجب ترغیب به همکاری و غالباً استفاده مشترک و سودمند از فن‌آوری‌ها، مهارت‌های ویژه و از همه مهم‌تر استفاده ایده‌ها و افکار می‌گردد.

ـ شهرک صنعتی برای صنایع کوچک و متوسط بسیار ارزشمند است زیرا آن‌ها نمی‌توانند به سهولت سرمایه لازم برای دسترسی انفرادی به کلیه خدمات و تأسیسات شهرک صنعتی را فراهم کنند از این دیدگاه شهرک‌های صنعتی سهم بسزا و با ارزش در توسعه صنعتی پایدار و عادلانه دارند.

ـ اگر مناطق ویژه صادرات ارتباط تنگاتنگ با صنایع داخلی و شهرک‌های صنعتی داشته باشند ارزش تولیدات داخلی را بالا برده و همچنین برای صنایع داخلی تأثیرگذار می‌باشد.

ادامه شهرک صنعتی

ـ مشاوره در مورد تأمین مالی و سرمایه‌گذاری مشترک بازاریابی و جستجو برای یافتن سرمایه‌گذاران مشترک شهرک صنعتی که به‌خوبی برنامه‌ریزی شده و دارای خدمات خوبی نیز باشند موجب تغییر مکان صنایع به بخش‌هایی می‌شوند که از نظر اجتماعی مطلوب بوده و در مراکز شهری نیز واقع نباشند.

شهرک‌های صنعتی از این طریق به کاهش تراکم و آلودگی مناطق پرجمعیت و تقویت پایه صنعتی در مکان‌های کوچک و متوسط کمک می‌کنند و موجب توقف مهارت از روستاها به شهرها نیز می‌گردند از دیگر مزیت‌های شهرک‌های صنعتی‌، کاهش ترافیک موجود و افزایش کارایی در مورد تعیین کاربری زمین شهرها و کاهش هزینه‌های تأمین خدمات برای صنایع و اراضی می‌باشد‌. شهرک‌های صنعتی می‌توانند خدمات مدیریت زیست محیطی با هزینه پایین را برای صنایع مستقر در شهرک صنعتی ارائه دهند .

ـ بزرگترین شهرک صنعتی جهان منطقه آزاد جبل علی واقع در دبی و حدود 1250 شرکت و بنگاه اقتصادی در آن مستقر هستند که به دستگاه‌های الکترونیکی نیز مجهزند.

ـ در حال حاضر 270 شهرک صنعتی در سراسر کشور به کلیه افراد متقاضی در این شهرک‌ها خدمات مورد نیاز را ارائه می‌دهد. شرکت شهرک‌های صنعتی با استقرار این شهرک‌ها در مجاورت مناطق شهری دسترسی به مراکز جمعیتی و بازارهای مهم را تسهیل می‌نماید .

ـ براساس مفاد ماده واحده قانون تأسیس شرکت شهرک‌های صنعتی ایران، شهرک‌های صنعتی مکلفند از طریق واگذاری عین یا منفعت اراضی تحت اختیار خود سرمایه اولیه پرداختی دولت را جبران نمایند، انتقال قطعی اراضی به صاحبان واحدهای صنعتی موکول به اخذ پروانه بهره‌برداری است براساس این قانون هر شرکت شهرک صنعتی بر طبق مفاد اساس‌نامه خود و اصول قانون تجارت اداره می‌گردد و از شمول مقررات مغایر مستثنی بوده و ضوابط استخدامی این شرکت‌ها تابع قانون کار و تأمین اجتماعی جمهوری اسلامی ایران است.

ـ تعیین محل شهرک (در منطقه تصویب شده توسط مجمع) و طراحی نقشه شهرک براساس قانون تأسیس شرکت شهرک‌های صنعتی ایران، برای نیازهای گوناگون مطابق با ضوابط اعلام شده توسط وزارت مسکن و شهرسازی انجام خواهد شد. واگذاری اراضی به متقاضیان، حدود و شرایط و نحوه عمل در این‌ خصوص در اختیار مسئولان شهرک صنعتی است که براساس آئین‌نامه اجرایی این قانون عمل خواهد کرد و تشخیص ضرورت‌های فنی و اقتصادی به‌عهده مجمع عمومی شرکت شهرک صنعتی است.

 شهرک صنعتی از دیدگاه اقتصادی

روشی برای استفاده در برنامه‌ریزی منطقه‌ای است که براساس ارتباط میان فعالیت‌های گوناگون صنعتی مستقر در همان قلمرو جغرافیایی پایه‌ریزی شده است‌. یک شهرک صنعتی ممکن است به گروهی از فعالیت‌های اقتصادی اطلاق شود که با هم در یک مکان قرار دارند و از مزایایی متقابل صرفه‌جویی‌های برونی بنام صرفه‌جویی‌های تجمع برخوردارند این تحلیل دربرگیرنده برآورد جریان‌های داده‌ها و ستاده‌ها میان بخش‌های صنعتی و برآورد هزینه‌های تولید برای شهرک به‌عنوان یک پل) با رجحان نسبت به صنایع انفرادی (در مکان‌های مختلف است‌. این روش متضمن آن است که سیاست‌های برانگیزنده یک اقتصاد منطقه‌ای بیشتر روی شهرک تمرکز یابند تا در صنایع انفرادی (منوچهر فرهنگ‌، 1371 :55).

 توسعه صنایع

توسعه صنایع در کشورهای روبه توسعه به منزله استراتژی توسعه عمومی تلقی می‌شود‌. اقتصاددانان بر این باورند که صنعتی کردن ابزاری است که از این راه یک کشور می‌تواند توسعه پیدا کند‌، شمار زیادی از تحلیل‌گران این ارزیابی داوری را مد نظر قرار داده و به طراحی استراتژی‌ها و برنامه دست زدند و به توسعه صنعتی اولویت بخشیدند‌. بسیاری از کشورها استراتژی جایگزینی واردات را اختیار کردند‌، اما برخی دیگر به ترویج و پیشرفت صادرات مبادرت ورزیدند .استراتژی )راهبرد (توسعه‌، مسیر جهت‌دار گسترده‌ای است که مجموعه اقدامات و حرکت‌های اقتصادی و اجتماعی کشور به‌طور آگاهانه‌، در طول مسیر تا نیل به اهداف معین شده در هر مرحله از مسیر به‌صورتی هماهنگ هدایت می‌شود (یونیدو‌، 1979 ،17).

انتخاب استراتژی رشد و توسعه به‌طور عمده تابع سیاست داخلی و خارجی است زیرا راهبردهای مختلف‌، هر کدام به‌گونه‌ای ساختار قدرت سیاسی را‌، هر چند بطور غیر مستقیم تحت تأثیر قرار می‌دهد و هریک به‌گونه‌ای بر روی نرخ رشد نسبی درآمد گروه‌های مختلف اجتماعی و اقتصادی و در نتیجه بر روی توزیع نسبی و مطلق درآمدهای گروه‌های یاد شده تأثیر می‌گذارد‌…

مزایای سرمایه‌گذاری در شهرک‌ های صنعتی

1ـ متقاضیان ایجاد واحدهای صنعتی نیاز به کسب مجوز جداگانه از ادارات و سازمان‌های متعدد از قبیل محیط زیست‌، منابع طبیعی‌، کشاورزی‌، آب، برق‌، امور اراضی‌، میراث فرهنگی‌، خاک‌شناسی‌، ثبت، راه و ترابری‌، کار و امور اجتماعی ندارند‌، این‌گونه مجوز‌ها در زمان تأسیس شهرک صنعتی از دستگاه‌های ذیربط اخذ می‌گردد (اساسنامه شرکت‌های شهرک صنعتی، 1386).

2ـ شهرک‌های صنعتی از قانون شهرداری‌ها مستثنی هستند.

3ـ پرداخت نقد و اقساط هزینه‌های انتفاع از تأسیسات.

4ـ صدور مجوزهای ساخت و ساز و پایان کار در محدوده اختیارات شهرک‌های صنعتی است و در کوتاه‌ترین زمان ممکن و بصورت رایگان انجام می‌شود.

5ـ اداره شهرک صنعتی پس از بهره‌برداری به هیأت امنای صاحبان صنایع مستقر در شهرک صنعتی واگذار می‌گردد.

بخشودگی قسمتی از هزینه‌های انتفاع از تأسیسات برای واحدهایی که زودتر از زمان پرداخت اقساط خود به بهره‌برداری می‌رسند (به استثناء شهرک‌های صنعتی استان تهران).

7ـ امکان اجرا و یا خرید سالن‌های آماده برای تسریع در بهره‌برداری از واحد تولیدی.

8ـ کاهش هزینه‌های سرمایه‌گذاری به‌دلیل استفاده از خدمات مشترک سازماندهی شده توسط شهرک صنعتی از جمله آب، برق، تلفن، گاز و تصفیه‌خانه فاضلاب.

9ـ در شعاع 30 کیلومتری مراکز استان‌ها و شهرهای بالای 300 هزار نفر، معافیت مالیاتی ماده 132 قانون مالیات‌های مستقیم فقط مشمول واحدهایی می‌شود که در شهرک‌های صنعتی مستقر هستند.

10ـ اتخاذ سیاست‌های صنعتی و اجرای آن‌ها موجب تمرکز فعالیت‌های صنعتی در مناطق محدود نظیر شهرک‌های صنعتی می‌شود که می‌تواند موجب ایجاد تأثیرات مهم بر محیط زیست و سلامتی و ایمنی انسان‌ها گردد که برخی از این آثار عبارتند از:

الف) کاهش سریع منابع آب زیرزمینی.

ب) کاهش آلودگی آب‌های زیرزمینی و سطح اراضی‌، آلودگی هوا و آلودگی صوتی.

ج) کاهش خاک آلوده و به تبع آن کاهش آسیب‌رسانی به ذخایر محیط‌های طبیعی و زیست محیطی

د) پیشگیری از هزینه‌های فزاینده درمان پزشکی افراد بیمار از طریق مدیریت مسئولانه‌، آگاهانه محیط زیست همراه با برنامه‌ریزی فعالیت شهرک‌های صنعتی.

و) شهرک‌های صنعتی می‌توانند خدمات مدیریت زیست محیطی با هزینه پایین را برای صنایع مستقر در شهرک صنعتی ارائه دهند. بعنوان مثال خدمات مربوط به آب و فاضلاب و تهیه پساب‌ها و زباله‌های سمی خطرناک را می‌توان بسیار ارزان‌تر و با کارائی بیشتر انجام داد که هزینه سرانه نیز بسیار کم می‌شود .

جهت مشاهده نمونه های دیگر از ادبیات ، پیشینه تحقیق و مبانی نظری پایان نامه های علوم اجتماعی کلیک کنید.

نمونه ای از فهرست منابع شهرک صنعتی

• 1ـ ازکیا م؛ غلامرضا غ. (1387). جامعه‌شناسی توسعه، تهران: کیهان. چاپ هفتم.
• 2ـ افقه‌، س‌م. (1382). خبرنامه صنعت و معدن استان خوزستان‌. سال اول‌. شماره 2.
• 3ـ اوفالکی ک. اصول و مبانی پارک‌های صنعتی. اقتصاددان ارشد یونیدو.
• 4ـ تودارو م. (1366). توسعه اقتصادی در جهان سوم. ترجمه: دکتر غلامعلی فرجادی و حمید سرابی. وزارت امور خارجه.
• 5ـ حافظ‌نیا م. (1389). مقدمه‌ای بر روش تحقیق در علوم انسانی. تهران: انتشارات سمت.
• 6ـ رکن‌الدین افتخاری ع. (1381). استقرار صنعت در روستا و نقش آن در رفاه مناطق روستایی. پایان‌نامه ارشد. دانشگاه تربیت مدرس.
• 7ـ سرمد ز و همکاران. (1385). روش‌های تحقیق در علوم رفتاری. تهران: آگه. چاپ دوازدهم.
• 8ـ شیخ جباری ح. (1384). مطالعه ارزیابی اثرات زیست محیطی شهرک صنعتی (2) اردبیل، فصلنامه علوم محیطی، ص 44ـ29.
• 9ـ طاهرخانی م. (1380). نقش نواحی صنعتی در توسعه مناطق روستایی. پژوهش‌های جغرافیایی. شماره 40. صص49ـ33.
• 10ـ مرکز آمار ایران. (1389). سالنامه آماری استان اردبیل. استانداری اردبیل.
• 11-…
• 12-…

https://ro.uow.edu.au/thss/