تنوع گونه‌ای سن‌ها (Heteroptera) در مزارع پنبه

1-2-مشخصات کلی راسته سن‌ها Heteroptera  9

1-2-1-ویژگی بال جلودر راسته نیم‌بالپوشان یا سن‌هاHemiptera 11

1-2-2-زیست شناسی سن‌ها Heteroptera  11

1-2-3-زيستن سن‌ها در مناطق زمستان‌گذراني   11

1-3-سن سبز پنبهNezara viridula  13

1-3-1- مناطق انتشار  13

1-3-2-گیاهان میزبان  13

1-3-3-خسارت   14

1-3-4-زیست شناسی   14

1-3-5-روش‌های کنترل

4-1-1-خانواده سن‌هایAlydidae (Broad- Headed Bug) 39

4-1-2- خانواده سن‌های (Anthocoridae (Flower bugs, minut pirate bugs 40

4-1-2-1- اهمیت و رژیم غذایی سن‌های Anthocoridae  41

4-1-3- خانواده سن‌های  Piesmatidae           46

4-1-4-خانواده Coreidaeیا سن‌های پابرگی   47

4-1-5-خانواده سن‌های (Rhopalidae (Scentless bugs 49

4-1-5-1-اهمیت و رژیم غذایی سن‌های Rhopalidae  51

4-1-6-سن‌های خانواده Geocoridae  52

4-1-7-خانواده سن‌های بذرLygaeidae (seed bugs) 53

4-1-7-1-اهمیت و رژیم غذایی خانوادهLygaeidae 53

4-1-8-خانواده سن‌های قاتلReduviidae (Assassian bugs) 54

4-1-8-1-اهمیت و رژیم غذایی سن‌هایReduviidae  55

4-1-9-خانواده Pentatomidae یا سن‌های بدبو Stink bugs 58

4-1-9-1-اهمیت و رژیم غذایی سن‌های Pentatomidae

منابع

  سن‌های Heteroptera

مشخصات کلی راسته سن ها Heteroptera

حشراتی کوچک تا بزرگ به طول 1 تا 100 میلی‌متر و همگی قطعات دهانی زننده مکنده دارند. از اتصال دو آرواره پایین این حشرات به یکدیگر، دو کانال در بین آنها به وجود می‌آید که یکی از آنها کانال غذایی (Cibarium) و دیگری کانال بزاقی(Salivarium) را تشکیل می‌دهد. دو آرواره بالا به صورت استایلت درآمده و در سوراخ کردن بافت میزبان مورد استفاده قرار می‌گیرد. لب پایین نیز غلاف خرطوم را تشکیل می‌دهد (تبادکانی ، 1388).

مهمترین خصوصیت حشرات این  راسته ساختار بال جلو آنها است نیمه­ی قاعده‌ای بال در این حشرات ضخیم و چرمی بوده و نیمه­ی انتهایی آن حالت غشایی دارد به این نوع بال، نیم بالپوش (Hemelytra) گفته می‌شود. بال‌های عقب کاملاً غشایی هستند. بال‌ها در این حشرات در زمان استراحت به صورت مسطح روی بدن قرار می‌گیرند و قسمت غشایی دو بال جلو در این حالت کاملاً با هم همپوشانی دارند.

خرطوم در سن‌ها 3 یا 4 بندی است و از قسمت جلو سر منشأ می‌گیرد. خرطوم در زمانی که حشره از آن استفاده نمی‌کند به صورت افقی در زیر قفسه سینه و بین پاها قرار می‌گیرد وگاهی تا بندهای ابتدایی شکم امتداد پیدا می‌کنند و در قسمت قاعده‌ای خرطوم در برخی از خانواده‌ها، دو قطعه بالشتک مانند به نام بوکولا (Buccula) وجود دارد که خرطوم از بین آنها خارج می‌شود.

چشم‌های مرکب در تمام پوره‌ها و حشرات کامل این زیر راسته دیده می‌شود، اما چشم‌های ساده، فقط در حشرات کامل وجود دارد و پوره‌ها هرگز چشم ساده ندارند. شاخک در تمام سن‌ها نخی (Filiform) و 4 یا 5 بندی است. در ضمن این حشرات دارای یک سری غدد مولد بو به نام Scent gland، در طرفین قفسه سینه هستند که در هنگام احساس خطر، بوی ناخوشایندی از آنها متصاعد می‌شود. بدیهی است که بی‌بالی در این حشرات، ثانوی است.

بیشتر حشرات این زیر راسته گیاهخوار هستند و از شیره گیاهی تغذیه می‌کنند. اما در میان آنها چندین گونه شکارگر مهم نیز وجود دارد که در بخش مربوط به هر خانواده ذکر خواهد شد. به علاوه چندین گونه از آنها نیز صرفاً خونخوار بوده و به عنوان انگل خارجی انسان و سایر جانوران مطرح هستند. برخی از این سن‌ها در انتقال عوامل بیماری به انسان و دام ها نیز نقش دارند. در میان سن‌ها، گونه‌های خشکی زی، مرطوب زی و آبزی دیده می‌شود. گونه‌های مرطوب زی اغلب توانایی حرکت بر روی سطح آب را دارند. در گونه‌های آبزی نیز اندام مختلفی برای دریافت اکسیژن از محیط بیرون آب به وجود آمده است و این حشرات قادرند برای مدت مشخصی در زیر آب باقی بمانند.

بیشتر در مناطق گرمسیری انتشار داشته و زمستان گذرانی اغلب گونه‌ها به حالت حشرۀ کامل دیده می‌شود. در بیشتر آنها از غدد زیر سینه و پوره‌ها از غدد سطح پشت شکم، مواد دفاعی دور کننده با بوی نامطبوع، ترشح می‌شود. دگردیسی ناجوربالان، ناقص و از نوع همی‌متابولا می‌باشد. تولید مثل آنها به حالت دو جنسی بوده، تخمریزی به طور دسته جمعی در روی گیاهان صورت می‌گیرد. بیشتر آنها 1 تا 2 نسل در سال تولید می‌کنند.

جوانۀ بال در سن چهارم پورگی ظاهر می‌شود معمولاً 5 سن پورگی دارند. بیش از 50000 گونه از آنها در جهان شناسایی شده‌اند (‌حجت‌، 1382‌؛ کمالی، 1365‌). خسارت وارده به محصولات کشاورزی به علت تغذیه از شیره نباتی بوده که در درجه اول باعث ضعف عمومی گیاه و کاهش یا عدم تولید محصول و در درجه دوم بروز علائم ظاهری لکه‌های زرد یا قهوه‌ای در روی برگ، میوه و ساقه‌های علفی گیاهان و بد شکلی آن‌ها می‌‌شود.

 ویژگی بال جلو در راسته نیم‌بال پوشان یا سن‌ها Hemiptera

حشرات راسته سن‌ها اغلب دارای دو جفت بال هستند که بال‌های جلویی در قاعده سخت و کیتینی و در انتها غشایی هستند. ناحیه کیتینی و سخت بال جلو در قاعده corium نامیده می‌شود. در عده‌ای از حشرات این راسته در بخش غشایی بال جلو یک ناحیه مثلثی در جلوی کوریوم واقع شده وcuneus  نامیده می‌شود. در امتداد لبه داخلی بال جلو، ناحیه مستطیلی clavus قرار گرفته است. در بخش غشایی بال جلو تعدادی رگبال وجود دارد که تعداد رگبال و نحوه استقرار آن‌ها در طبقه بندی این راسته در سطح خانواده اهمیت بسزایی دارد. نیم سخت بال پوشان با بیش از 50000 گونه در جهان، یکی از بزرگترین راسته‌های حشرات بوده و دارای بیشترین تنوع زیستی می‌باشند Grozeva and Kuznetsova, 1990)).

زیست شناسی سن‌ها Heteroptera

اغلب ناجور بالان خشکی زی بوده، برخی نیز درون یا روی آب زندگی می‌کنند. عده‌ای شکارچی، حشره‌خوار و مفیدند، اما بیشتر آنها گیاهخوار و آفت و برخی نیز خونخوار وانگل مهره داران بوده ناقل برخی از بیماری‌ها می‌باشند. بنابراین سن‌های اخیر از لحاظ بهداشتی حائز اهمیت‌اند در هنگام تغذیه، لب پائین مفصلی است، حجیم شده، فقط استایلت‌های خرطوم، درون بافت میزبان فرو می‌روند.

زيستن سن‌ها در مناطق زمستان‌گذراني

سن‌ها با شروع سرماي پاييزه به ارتفاعات پست و پايين دامنه‌هاي جنوبي كوهستان‌‌ها كه آفتاب‌گير هستند نقل مكان مي‌كنند و زمستان را به صورت حشره کامل زیر علف‌های هرزه بویژه گون و درمنه در دامنه کوه‌ها، زیر پوستک درختان،  شکاف زمین، دشت‌ها و نزديك به اماكن زمستانه، پخش و جابجا مي‌شوند و در عمق يك تا چند سانتي‌متري خاك و يا در پوششي از برگ‌هاي پاي بوته‌ها بي‌حركت مانده تا آخر زمستان و اوايل بهار خواب كامل زمستانه دارند  قابل ذكراست كه در مناطق جنگلي، سن‌ها پس از تكميل دوران زندگي به جنگل‌ها پناه مي‌برند. اين حشرات در تابستان و زمستان در باغ‌هاي ميوه زير پوستك‌هاي درختان مختلف نيز مشاهده شده‌اند.

محل‌های زمستان گذرانی سن‌ها در نقاط مختلف سن خیز کشور متفاوت است در مناطق غرب کشور که در ارتفاعات پوشیده از جنگل‌های بلوط است، مکان‌های زمستان گذرانی سن‌ها را تشکیل می‌دهد که معمولاً سن‌ها در اطراف طوقه‌ی درختان و زیر سایه انداز آنها جمع می‌شوند. در منطقه‌ی دشت مغان سایه‌انداز درختان میوه سردسیری نظیر هلو، آلو، گیلاس و درختان میوه‌ی دانه‌دار که از رطوبت و دمای مناسب برخوردار دارند محل زمستان گذرانی سن‌ها می‌باشند. در منطقه‌ی بلوچستان به علت مناسب نبودن شرایط مناسب تابستان و زمستان برای زمستان گذرانی سن‌ها در مواردی به سایه انداز درختان خرما پناه می برد. مهمترین پناهگاه زمستان گذرانی سن در سرتاسر کشور را گیاهان بوته‌ای چند ساله و درختچه‌ها تشکیل می‌دهند. مهمترین گیاهانی که سن در زمستان در پناه آنها بسر می‌برد عبارتند از:

گونه‌های مختلف گونAstragalus sp. . گونه‌های مختلف درمنه Artemisia، گونه‌های کلاه میر حسنAcantholimon spp.  ، و گونه‌های مختلف چوبک Acanthophyllum spp. پناه دهنده‌ی سن در ایران می‌باشد.

پرواز سن‌ها و طول مدت اقامت آنها در پناهگاه‌های زمستانه تابع شرایط آب و هوای است. به همین دلیل، زمان حرکت آنها از پناهگاه زمستانه به سمت مزارع در مناطق مختلف کشور و حتی در مناطق مختلف یک استان یا منطقه هم متفاوت بوده است و بسته به درجه حرارت محیط ریزش از فروردین تا اردیبهشت به طور تدریجی ادامه دارد.

دامنه مهاجرت سن‌های مادر 20 تا 30 کیلومتر می‌باشد سن‌های مادر ابتدا مزارع زير کشت را که از دور تیره به نظر می‌رسند مورد حمله قرار می‌دهند. این مزارع علاوه بر تأمین احتیاجات غذای، محل مناسبی نیز برای تخمگذاری آفت می‌باشند. سن‌های مادر پس از استقرار در مزرعه به مدت یک یا دو هفته تغذیه کرده و سپس جفت‌گیری كرده و در پشت برگ‌های میزبان، در جاهای متراکم مزرعه، معمولاً در دو ردیف تخمگذاری می‌کنند.

حشرات ماده 1 تا 2 هفته پس از جفتگیری زنده می‌مانند و در حالیکه حشرات نر بلافاصله پس از جفتگیری می‌میرند. تخم‌ها در دمای مناسب پس از دو هفته تفریخ می‌شوند. مراحل یوره سن اول دوم و سوم و چهارم و پنجم و افراد بالغ نسل جدید را طی می­کنند و دمای محیط روی مراحل نمو این آفت بسیار تعیین کننده است. دوره مختلف پورگی با رشد و نمو گیاه هماهنگی و مطابقت دارد به طوری که تغذیه اکثر سن‌ها در هنگام برداشت کامل شده و سن‌ها با ذخیره کافی به پناهگاه تابستانه مهاجرت می‌نمایند (خانجاتی، 1383).

سن سبز[1] پنبه Nezara viridula

بعنوان سن غالب منطقه در شهرستان قابل مشاهده بود. سن سبز پنبه در تمام مناطق پنبه کاری و سایر مزارع یافت می‌شود، در تراکم پایین خسارت شدید به مزارع وارد نمی‌کند ولی با افزایش تراکم این سن در مزارع، خسارت اقتصادی آن قابل مشاهده می‌باشد. طی پژوهش‌های صورت گرفته این گونه بعنوان سن غالب منطقه شناسایی گردید.

1-Green vegetablebug

خانواده سن‌هایAlydidae (Broad- Headed Bug)

به سن‌های سر پهن معروف هستند و اندازه بدن به طول 5/12- 5/10 بدنی باریک با پاهای نازک دارند. پرونوتوم و اسکوتلوم در اندازه مشابه هستند. شاخک 4 بندی و بند چهارم شاخک تا حدودی خمیده شده و از بند سوم بلندتر می‌باشد. دارای چشم ساده، ران دارای چند خار قوی، پنجه 3 بندی است. قادرند به خوبی پرواز کنند. بخش غشایی بال دارای چند رگبال دراز هستند. غدد بویایی در این سن‌ها با منافذ کاملاً واضح بین کوکسای پاهای میانی و عقبی باز می‌شوند. اهمیت این خانواده بعنوان شکارگر لارو زنبورها و مورچه‌هاست.

Genus  Camptopus Amyot and servile (1843)        

   Camptopus lateralis 

حشره کامل به رنگ تیره، قرمز تیره مایل به سیاه بوده، بدن از موهای ظریف و لکه‌های کوچک سیاه رنگ پوشیده شده است. سر به شکل سه گوش بوده، چشم‌های مرکب به بیرون برآمدگی دارند. شاخک‌ها قرمز، قهوه‌ای رنگ بوده قسمت انتهایی سه بند اول شاخک سیاه، چهارمین بند قرمز قهوه‌ای می‌باشند. کناره‌های پیش گرده و کناره‌های بیرونی کوریوم زرد رنگ غشاء قهوه‌ای رنگ و براق می‌باشند. سپرچه طویل، سه گوش و بخش انتهایی آن زرد رنگ است. پراکنش جهانی: چین، ژاپن، مناطق شرقی و استرالیا است (شكل4-1).

جهت مشاهده نمونه های دیگر از فصل دوم پایان نامه مهندسی کشاورزی کلیک کنید.

نمونه ای از منابع لاتین

1. Anderson, N.H. 1962. Anthocoridae of the Pacific Northwest with notes on distribution, life histories, and habitats (Heteroptera). Canadian Entomologist 94: 1325-1334.
2. Askari, A. and Stern, V.M. 1972 .Biology and feeding habits of Orius tristicolor (Hemiptera: Anthocoridae), Ann. Entomol. Soc. of America 65 (1): 96-100.
3. Aukema, B. and Rieger, , 1996.Catalogue of the Heteroptera of the Palaearctic Region.Vol. 2. Cimicomorpha I. The Netherlands Entomological Society, Amsterdam, xiv + 361 pp
4. Aukema, B. and Rieger, C., 2001. Catalogue of the Heteroptera of the Palaearctic Region, vol. 4: Pentatomomorpha I. The Netherlands Entomological Society edit.Wageningen, 2001, xiv + 346 pp.
5. Aukema, B. and Rieger, , 2006.Catalogue of the Heteroptera of the Palaearctic Region.Vol. 5, Pentatomomorpha II. The Netherlands Entomological Society, Amsterdam, xiii + 550 pp
6. Borges, M. and Aldrich, J.R. 1994. Attraction pheromone for Nearctic stink bug, Euschistus obscurus (Heteroptera: Pentatomidae), fed on Tenebrio molitor (Coleoptera: Tenebrionidae) or Musca domestica L. (Dip.: Muscidae). Brenesia 51: 77-83.
7. Borror,D.G.,Triplehorn, C.A.and Johnson, N.F.1989.An Introduction to the study of insects,6th ed. Philadelphia:saunders college publishing.875pp.
8. Borror, D.G., Triplehorn, A. and Johnson, N.F. 1989. Study of insects. 6th Eds. Saunders college publishing, 675 pp.
9. Carayon, J. 1972. Caracteres systematiques et classification des Anthocoridae (Hemipter). Ann. Soc.Entomol. Fr. (N.S.), 8(2): 309-349.
10. Choate,M. Identification key to the principal families of florida Heteroptera.17pp.
11. Christiane, W. and Radall, T.S. 2011. Systematics and Evolution of Heteroptera. 510pp.
12. de Clerq, P. and Degheele, D. 1994. Laboratory measurement of predation by Podisus maculiventris and sagitta (Hemiptera: Pentatomidae) on beet armyworm (Lepidoptera: Noctuidae). J. Econ. Entomol. 87: 76-83.
13. Fauvel, G., Rambier, A. and Cotton, D. 1978. Activite predatrice et multiplication d’ Orius (Heterorius) vicinis (Het.: Anthocoridae) dans les galles d’ Eriophyes  fraxinivorus (Acarina: Eriophyidae).Entomophaga 23(3): 261-270.
14. S., Hunt, R.E. and Yeargan, K.V. 1995. Orientation of a Hemiptera predator to vibrations produced by feeding caterpillars. J. Insect Behav. 8(1): 1-9.
15. Ferragut, F. and Gonzales Zamora, J.E. 1994. Diagnosis and geographical distribution of the species of Orius Wolff 1811, in the peninsular Spain (Heteroptera: Anthocoridae). Bol. San. Veg. Plagas 20(1): 89-101.
16. …
17. …